مقباس المصابیح در تعقیبات نماز و آثار آن صفحه 160

شکم گذار و خم شو برای تواضع و شکستگی نزد خدا؛ و دست بر شکم گذاشتن برای آنست که مخالفان گمان کنند که پیچی در شکم تو به هم رسیده است.(1)

نامگذاری حضرت موسی علیه السلام به «کلیم الله»

و در روایات بسیار وارد شده است که: حق تعالی به حضرت موسی علیه السلام خطاب کرد که: میدانی که چرا تو را برگزیدم از میان خلق و کلیمِ خود گردانیدم(2)؟ موسی گفت: نمی دانم ای پروردگار من ! فرمود: برای آن که بر احوالِ بندگانِ خود مطّلع شدم و در میان ایشان کسی را ندیدم که نزد من نفسش از تو ذلیل تر باشد، چون از نماز فارغ می شوی دو طرفِ رویِ خود را بر خاک می گذاری.(3)

و به سند موثّق از حضرت رضا علیه السلام منقولست که: سجده بعد از نماز واجب، شکر خداست بر آن که توفیق داده بنده خود را بر آن که ادا کرد فرض او را؛ و کمتر آن چه در این سجده گویند آنست که: سه مرتبه بگوید: «شُکْراً للّه ِ».

راوی پرسید: چه معنی دارد «شُکْراً للّه ِ»؟

حضرت فرمود که: معنیش آن است که این سجده از من شکر خداست و(4) آن که مرا توفیق داد که به خدمت او قیام نمودم، و فرض او را ادا کردم؛ و شکر خدا موجب مزیدِ نعمت، و توفیقِ طاعت است؛ و اگر در نماز تقصیری مانده باشد که به نافله ها تمام نشده باشد، به این سجده تمام می شود.(5)

و امّا کیفیّت این سجده: به هر نحو که واقع شود به عمل می آید، و احوط آنست که اگر

1- 1_ تهذیب الأحکام، ج 2، ص 112، باب کیفیه الصلاه و صفتها... ؛ وسایل الشیعه، ج 7، ص 19، باب استحباب السجود للشکر و إطالته.
2- 2_ آ: خواندم.
3- 3_ کافی، ج 2، ص 123، باب تواضع؛ علل الشرایع، ج 1، ص 56، باب العلّه التی من أجلها... .
4- 4_ ع: + برای .
5- 5_ علل الشرایع، ج 2، ص 360، باب علّه سجده الشکر؛ وسایل الشیعه، ج 7، ص 5، باب استحبابهما بعد الصلاه فریضه.