مقباس المصابیح در تعقیبات نماز و آثار آن صفحه 2

و قوّه و تأثیرگذارنده ای در عالم به جز حقیقت عالم _ جل جلاله _ نیست، در نتیجه همه موجودات، فقیر رحمت و الطاف و عنایات و حول و قوه خداوند هستند و بدون قدرت او، و حول و قوه اش نمی توانند حرکتی داشته باشند. یکی از این حرکاتِ در جهت حق، دعا است؛ و دعایی که خود مظهر عجز و فقر و نیاز در برابر پروردگار است تا توجهی از مبدأ هستی به او نشود و تا إذنی از محضر او به بنده نرسد و تا کششی از جانب معشوق نباشد، عاشق و داعی بیچاره نمی تواند او را بخواند و لحظه ای در مقام مناجات با او بنشیند. و این مفهومِ همان کلام دلنشینی است که در آیه شریفه فرمود: «أُدْعُونی أَسْتَجِبْ لَکُمْ(1)»؛ یعنی در ابتدا او به ما توجه می کند و ما را صدا می زند که ای بنده! خدای خویش را بخوان و صدا بزن و الاّ انسان عاجزتر از آن است که خود به تنهایی بتواند خدای سبحان را بخواند و با او اُنس بگیرد. و چه زیبا سرود «ای دعا از تو اجابت هم ز تو».

از جناب حضرت صادق آل محمّد _ صلوات اللّه علیهم _ منقول است که: «هیچ بنده ای دست به درگاه خدای عزیز جبّار نگشاید، جز اینکه خدای شرم کند که آن را تهی بازگرداند تا اینکه از فضل و رحمت خود در آن بنهد، پس هرگاه یکی از شماها دعا کرد دستش را برنگرداند تا آن را به سر و روی خود بکشد».(2) یعنی طبق فرمایش حضرت، پروردگار، عزیز است؛ یعنی اثرپذیر نیست و نفوذناپذیر است و گریه و اشک و دعا و... در او اثری نمی گذارد و اگر صدای بنده را می شنود و عنایتی می نماید از فضل دریای رحمت اوست و هرچه به بنده اش عطا می کند استحقاق و شایستگی مخلوق نیست، بلکه کرم و جود و عطا و رحمت حق است. و اگر مخلوقی خواست از این شاهراه دعا و اظهار نیاز، خارج شود و ترک سنت دعا نماید، نزد پروردگار هیچ جایگاهی ندارد که فرمود: «قُلْ ما یَعْبَوأُ بِکُمْ رَبّی لَوْلا دُعاؤُکُمْ(3)» پس هرکه در قلب و عمل و ظاهر و باطن، لحظه به لحظه خود را فقیر حق و محتاج عنایات خداوند جلیل می داند حقیقتاً

1- 1_ سوره مبارکه غافر، آیه 60.
2- 2_ کافی، ج 2، ص 471.
3- 3_ سوره مبارکه فرقان، آیه 77.