- اشاره 4
- بخش اوّل: سیمای نماز جمعه 4
- اشاره 5
- جمعه در لغت 5
- فصل اوّل: نماز جمعه در تاریخ اسلام 5
- وجه نامگذاری جمعه در روایات 6
- زمان وجوب نماز جمعه 7
- نخستین اقامه کننده ی جمعه در اسلام 8
- اولین نماز جمعه ای که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم اقامه کردند 9
- اقامه ی نماز جمعه از سوی معصومان علیهم السلام 10
- اقامه ی نماز جمعه از سوی خلفا 12
- اشاره 14
- موضع امامان در باره ی اقامه نماز جمعه توسط خلفا 14
- 1 _ خودداری ائمه علیهم السلام از اقامه ی نماز جمعه به جهت تقیه 15
- 2 _ ترک نمازهای جمعه ی خلفا توسط اصحاب ائمه علیهم السلام 16
- 3 _ اجازه ی ائمه علیهم السلام به اصحاب خود در اقامه نماز جمعه توسط خودشان 17
- فصل دوم: نماز جمعه در قاموس قرآن و عترت 18
- نماز جمعه در قرآن مجید 18
- اشاره 18
- 3 _ نماز جمعه و حرمت آتش 24
- 2 _ نماز جمعه و تضمین بهشت 24
- نماز جمعه در کلام معصومان علیهم السلام 24
- 1 _ نماز جمعه و حج 24
- 7 _ نتیجه ی ترک پیاپی نماز جمعه 25
- 6 _ ثبت نام نمازگزاران جمعه در دفتر فرشتگان 25
- 5 _ نماز جمعه در سفر معراج 25
- 4 _ امام مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف برپا کننده ی نماز جمعه 25
- 10 _ ارزش رهسپاران به سوی نماز جمعه 26
- 11 _ کارگران و نماز جمعه 26
- 9 _ تشویق برای جمعه 26
- 8 _ کارکرد شیاطین در روز جمعه 26
- 15 _ عظمت نماز جمعه 27
- 13 _ عدل و تقوا از شرایط امام جمعه 27
- 14 _ آمادگی برای نماز جمعه 27
- 12 _ زندانیان و نماز جمعه 27
- نماز جمعه در زمان غیبت 28
- فصل سوم: نماز جمعه در فقه شیعه 28
- اشاره 28
- فتاوای مذاهب چهارگانه ی اهل سنت در وجوب نماز جمعه 30
- شرایط نماز جمعه 31
- شرط اول: وقت 31
- اشاره 31
- شرط دوم: جماعت 32
- شرط سوم: تعداد شرکت کنندگان 33
- اشاره 34
- شرط چهارم: خطبه 34
- مسأله 3: نشستن خطیب بین دو خطبه 35
- مسأله 1: ارکان و اجزای خطبه ها 35
- مسأله 2: قیام خطیب در دو خطبه 35
- مسأله 4: اعتماد خطیب بر قوس یا شمشیر در خطبه 36
- شرایط نمازگزاران 36
- شرط پنجم: مقارن نبودن با نماز جمعه ی دیگر 36
- وظایف نمازگزاران 37
- شرایط امام جمعه 38
- آداب نماز جمعه 39
- 1 _ آثار سیاسی نماز جمعه 41
- فصل چهارم: آثار برپایی نماز جمعه 41
- اشاره 41
- 11 _ نماز جمعه نشان گر قدرت اسلام است 41
- 13 _ یکپارچگی نیروهای اسلام 42
- 12 _ پیوند دهنده جناح ها: 42
- 14 _ مرکزیت بسیج مردم 43
- 21 _ نماز جمعه، معامله ای پرسود 43
- 2 _ آثار معنوی نماز جمعه 43
- 22 _ نماز جمعه اوج خشوع و بندگی 43
- 23 _ نماز جمعه، درمان بیماری های روانی 44
- 31 _ ایجاد اتحاد و همدلی 45
- 3 _ آثار اجتماعی نماز جمعه 45
- 32 _ محلی برای حل مشکلات 46
- 33 _ آموزش مستقیم و عمومی 46
- فصل پنجم: راه های تقویت نماز جمعه 47
- 11 _ داشتن اطلاعات کافی 47
- 1 _ نقش آفرینی خطیب جمعه 47
- اشاره 47
- اشاره 47
- 13 _ ایجاد ارتباط مستحکم با مردم 48
- 12 _ به روز بودن خطبه ها 48
- 16 _ به کارگیری فنون خطابه 49
- 14 _ وارد نشدن در صف بندی جناح ها 49
- 15 _ ساده زیستی 49
- 3 _ حضور کارگزاران نظام در صفوف نمازگزاران 50
- 2 _ استفاده از فضا و امکانات مناسب 50
- 5 _ نظرخواهی از مردم 51
- 4 _ تبلیغات صحیح 51
- فصل ششم: نماز جمعه در تاریخ ایران 52
- 6 _ داشتن تشکیلات اداری منسجم 52
- اشاره 52
- 1 _ دوره ی صفویه 52
- 2 _ دوره ی قاجار 53
- 4 _ دوره ی انقلاب اسلامی 54
- 3 _ دوره ی پهلوی 54
- فصل هفتم: نماز جمعه در جهان امروز 56
- 11 _ آرژانتین 56
- 1 _ قاره ی آمریکا 56
- 12 _ برزیل 56
- اشاره 56
- 21 _ ایرلند _ دوبلین: 57
- 22 _ هلسینکی _ نروژ: 57
- 2 _ قاره اروپا 57
- 24 _ سوئد 58
- 23 _ بلژیک _ بروکسل 58
- 26 _ آلمان _ مونیخ 59
- 25 _ ایتالیا _ میلان 59
- 3 _ قاره افریقا 60
- 32 _ الجزایر 60
- 31 _ کنگو _ برازاویل 60
- 33 _ سودان 61
- 34 _ کنیا 61
- 41 _ ژاپن _ توکیو 62
- 42 _ پیشاور پاکستان 62
- 4 _ قاره آسیا 62
- 43 _ سریلانکا 63
- 46 _ فیلیپین _ مانیل 64
- 44 _ حیدرآباد هندوستان 64
- 45 _ قطر 64
- 47 _ عمان 65
- نتیجه گیری و پیشنهاد: 66
- فصل هشتم: نماز جمعه در کلام بزرگان نظام 67
- الف: امام راحل رحمه الله 67
- 2 _ نماز جمعه؛ عنایت حق تعالی به جمهوری اسلامی 67
- 1 _ امامان جمعه و تقویت نظام 67
- اشاره 67
- 3 _ سیاسی بودن نماز جمعه 67
- 4 _ ترویج سنّت سیاسی _ الهی 68
- 5 _ ائمه جمعه و ارتباط با مردم 68
- 6 _ ائمه جمعه و تهذیب نفس 68
- ب: مقام معظم رهبری 69
- 1 _ نماز جمعه؛ وصف توحید 69
- ج: مرحوم آیت اللّه طالقانی 69
- نماز جمعه، محور وحدت 70
- 2 _ نماز جمعه؛ عامل آگاهی به مردم 70
- د: حجه الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی 70
- و: حجه الاسلام و المسلمین کروبی رییس مجلس 71
- ه: حجه الاسلام و المسلمین خاتمی رییس جمهور 71
- نماز جمعه و معرفی متفکرین برجسته 71
- بخش دوم: برگزیده ی ادب فارسی 72
- اشاره 72
- * متون ادبی 73
- حضور سبز 73
- میعاد دین و سیاست 74
- آوای وحدت 76
- * اشعار 77
- نماز جمعه؛ بیدارگر مرغ جان 77
- بانگ نماز جمعه 78
- نماز جمعه؛ کانون نور 79
- نماز جمعه؛ درمان گر دل و جان 80
- در پای خطبه ی آیت اللّه خامنه ای 82
- بخش سوم: همراه با برنامه سازان 85
- اشاره 85
- توصیه های کلی 86
- پیشنهادهای برنامه ای 87
- پرسش های مسابقه ای 88
- پرسش های مصاحبه ای 89
- پرسش های کارشناسی 90
- معرفی کارشناسان 90
- واپسین کلام 91
- منابع 93
ص:8
فصل اوّل: نماز جمعه در تاریخ اسلام
اشاره
فصل اوّل: نماز جمعه در تاریخ اسلام
زیر فصل ها
جمعه در لغت
وجه نامگذاری جمعه در روایات
زمان وجوب نماز جمعه
نخستین اقامه کننده ی جمعه در اسلام
اولین نماز جمعه ای که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم اقامه کردند
اقامه ی نماز جمعه از سوی معصومان علیهم السلام
اقامه ی نماز جمعه از سوی خلفا
موضع امامان در باره ی اقامه نماز جمعه توسط خلفا
جمعه در لغت
جمعه در لغت
جمعه، به سکون میم، به معنی هفته و به ضم میم، نام یکی از روزهای هفته است که در جاهلیت آن را عروبه (روز نیکو) می نامیدند.(1)
اما برخی از فرهنگ نویسان، جمعه را به معنی آخرین روز هفته معنا کرده اختلاف در قرائت آن را مربوط به اختلاف در قبایل می دانند. این کلمه یک بار در قرآن آمده است و تمامی قراء آن را به ضمّ میم خوانده اند. این واژه بر اجتماع و گردهم آیی دلالت دارد.(2)
برخی از مفسران و تاریخ نگاران کعب بن لُؤی(3) را نخستین شخص می دانند که این روز را جمعه نامید.(4)
نقل دیگر آن است که: انصار پیش از هجرت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم نخستین اشخاصی بودند که این روز را جمعه خواندند. انصار گفتند: یهود را روز
1- معارف و معاریف، ج 4، ص 192 و المنجد، ص 101.
2- دائره المعارف شیعه، ج 5، ص 439.
3- کعب بن لوی بن غالب یکی از اجداد پیغمبر اسلام است. معارف و معاریف، ج 4، ص 192 و برای شناخت بیشتر به کتاب طبقات واقدی، ج 1، ص 44 و تاریخ اسلام تألیف محمد ابراهیم آیتی، ص 26 مراجعه شود.
4- الدرالمنثور، ج 6، ص 218، تفسیر روح الجنان، ج 11، ص 146، نماز جمعه در فقه و تاریخ اسلام، ص 17.