- بخش اوّل: سیمای نماز جمعه 4
- اشاره 4
- جمعه در لغت 5
- فصل اوّل: نماز جمعه در تاریخ اسلام 5
- اشاره 5
- وجه نامگذاری جمعه در روایات 6
- زمان وجوب نماز جمعه 7
- نخستین اقامه کننده ی جمعه در اسلام 8
- اولین نماز جمعه ای که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم اقامه کردند 9
- اقامه ی نماز جمعه از سوی معصومان علیهم السلام 10
- اقامه ی نماز جمعه از سوی خلفا 12
- موضع امامان در باره ی اقامه نماز جمعه توسط خلفا 14
- اشاره 14
- 1 _ خودداری ائمه علیهم السلام از اقامه ی نماز جمعه به جهت تقیه 15
- 2 _ ترک نمازهای جمعه ی خلفا توسط اصحاب ائمه علیهم السلام 16
- 3 _ اجازه ی ائمه علیهم السلام به اصحاب خود در اقامه نماز جمعه توسط خودشان 17
- اشاره 18
- نماز جمعه در قرآن مجید 18
- فصل دوم: نماز جمعه در قاموس قرآن و عترت 18
- 2 _ نماز جمعه و تضمین بهشت 24
- 3 _ نماز جمعه و حرمت آتش 24
- 1 _ نماز جمعه و حج 24
- نماز جمعه در کلام معصومان علیهم السلام 24
- 6 _ ثبت نام نمازگزاران جمعه در دفتر فرشتگان 25
- 5 _ نماز جمعه در سفر معراج 25
- 4 _ امام مهدی عج الله تعالی فرجه الشریف برپا کننده ی نماز جمعه 25
- 7 _ نتیجه ی ترک پیاپی نماز جمعه 25
- 11 _ کارگران و نماز جمعه 26
- 10 _ ارزش رهسپاران به سوی نماز جمعه 26
- 9 _ تشویق برای جمعه 26
- 8 _ کارکرد شیاطین در روز جمعه 26
- 12 _ زندانیان و نماز جمعه 27
- 15 _ عظمت نماز جمعه 27
- 14 _ آمادگی برای نماز جمعه 27
- 13 _ عدل و تقوا از شرایط امام جمعه 27
- نماز جمعه در زمان غیبت 28
- فصل سوم: نماز جمعه در فقه شیعه 28
- اشاره 28
- فتاوای مذاهب چهارگانه ی اهل سنت در وجوب نماز جمعه 30
- شرط اول: وقت 31
- اشاره 31
- شرایط نماز جمعه 31
- شرط دوم: جماعت 32
- شرط سوم: تعداد شرکت کنندگان 33
- شرط چهارم: خطبه 34
- اشاره 34
- مسأله 3: نشستن خطیب بین دو خطبه 35
- مسأله 2: قیام خطیب در دو خطبه 35
- مسأله 1: ارکان و اجزای خطبه ها 35
- شرط پنجم: مقارن نبودن با نماز جمعه ی دیگر 36
- مسأله 4: اعتماد خطیب بر قوس یا شمشیر در خطبه 36
- شرایط نمازگزاران 36
- وظایف نمازگزاران 37
- شرایط امام جمعه 38
- آداب نماز جمعه 39
- 1 _ آثار سیاسی نماز جمعه 41
- 11 _ نماز جمعه نشان گر قدرت اسلام است 41
- اشاره 41
- فصل چهارم: آثار برپایی نماز جمعه 41
- 12 _ پیوند دهنده جناح ها: 42
- 13 _ یکپارچگی نیروهای اسلام 42
- 2 _ آثار معنوی نماز جمعه 43
- 22 _ نماز جمعه اوج خشوع و بندگی 43
- 14 _ مرکزیت بسیج مردم 43
- 21 _ نماز جمعه، معامله ای پرسود 43
- 23 _ نماز جمعه، درمان بیماری های روانی 44
- 31 _ ایجاد اتحاد و همدلی 45
- 3 _ آثار اجتماعی نماز جمعه 45
- 33 _ آموزش مستقیم و عمومی 46
- 32 _ محلی برای حل مشکلات 46
- 1 _ نقش آفرینی خطیب جمعه 47
- اشاره 47
- فصل پنجم: راه های تقویت نماز جمعه 47
- 11 _ داشتن اطلاعات کافی 47
- اشاره 47
- 12 _ به روز بودن خطبه ها 48
- 13 _ ایجاد ارتباط مستحکم با مردم 48
- 15 _ ساده زیستی 49
- 14 _ وارد نشدن در صف بندی جناح ها 49
- 16 _ به کارگیری فنون خطابه 49
- 2 _ استفاده از فضا و امکانات مناسب 50
- 3 _ حضور کارگزاران نظام در صفوف نمازگزاران 50
- 5 _ نظرخواهی از مردم 51
- 4 _ تبلیغات صحیح 51
- فصل ششم: نماز جمعه در تاریخ ایران 52
- اشاره 52
- 1 _ دوره ی صفویه 52
- 6 _ داشتن تشکیلات اداری منسجم 52
- 2 _ دوره ی قاجار 53
- 3 _ دوره ی پهلوی 54
- 4 _ دوره ی انقلاب اسلامی 54
- فصل هفتم: نماز جمعه در جهان امروز 56
- 1 _ قاره ی آمریکا 56
- 12 _ برزیل 56
- 11 _ آرژانتین 56
- اشاره 56
- 2 _ قاره اروپا 57
- 21 _ ایرلند _ دوبلین: 57
- 22 _ هلسینکی _ نروژ: 57
- 23 _ بلژیک _ بروکسل 58
- 24 _ سوئد 58
- 25 _ ایتالیا _ میلان 59
- 26 _ آلمان _ مونیخ 59
- 31 _ کنگو _ برازاویل 60
- 3 _ قاره افریقا 60
- 32 _ الجزایر 60
- 33 _ سودان 61
- 34 _ کنیا 61
- 41 _ ژاپن _ توکیو 62
- 4 _ قاره آسیا 62
- 42 _ پیشاور پاکستان 62
- 43 _ سریلانکا 63
- 46 _ فیلیپین _ مانیل 64
- 44 _ حیدرآباد هندوستان 64
- 45 _ قطر 64
- 47 _ عمان 65
- نتیجه گیری و پیشنهاد: 66
- اشاره 67
- 1 _ امامان جمعه و تقویت نظام 67
- الف: امام راحل رحمه الله 67
- 3 _ سیاسی بودن نماز جمعه 67
- 2 _ نماز جمعه؛ عنایت حق تعالی به جمهوری اسلامی 67
- فصل هشتم: نماز جمعه در کلام بزرگان نظام 67
- 6 _ ائمه جمعه و تهذیب نفس 68
- 5 _ ائمه جمعه و ارتباط با مردم 68
- 4 _ ترویج سنّت سیاسی _ الهی 68
- ج: مرحوم آیت اللّه طالقانی 69
- 1 _ نماز جمعه؛ وصف توحید 69
- ب: مقام معظم رهبری 69
- نماز جمعه، محور وحدت 70
- 2 _ نماز جمعه؛ عامل آگاهی به مردم 70
- د: حجه الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی 70
- و: حجه الاسلام و المسلمین کروبی رییس مجلس 71
- نماز جمعه و معرفی متفکرین برجسته 71
- ه: حجه الاسلام و المسلمین خاتمی رییس جمهور 71
- اشاره 72
- بخش دوم: برگزیده ی ادب فارسی 72
- * متون ادبی 73
- حضور سبز 73
- میعاد دین و سیاست 74
- آوای وحدت 76
- * اشعار 77
- نماز جمعه؛ بیدارگر مرغ جان 77
- بانگ نماز جمعه 78
- نماز جمعه؛ کانون نور 79
- نماز جمعه؛ درمان گر دل و جان 80
- در پای خطبه ی آیت اللّه خامنه ای 82
- اشاره 85
- بخش سوم: همراه با برنامه سازان 85
- توصیه های کلی 86
- پیشنهادهای برنامه ای 87
- پرسش های مسابقه ای 88
- پرسش های مصاحبه ای 89
- پرسش های کارشناسی 90
- معرفی کارشناسان 90
- واپسین کلام 91
- منابع 93
ص:10
را جمعه نامگذاری کرد.(1)
زمان وجوب نماز جمعه
زمان وجوب نماز جمعه
اکثر دانشمندان مسلمان، زمان فرض و وجوب نماز جمعه را در لیله الاسراء (شب معراج) در مکه دانسته اند، اما اقامه نشدن نمازجمعه در مکه (قبل از هجرت) یا بدان جهت بود که افراد به تعدادی که با حضور آنان نماز جمعه برپا می شود، نمی رسیدند و یا آن که لازمه ی برپایی نماز جمعه تبلیغ علنی و آزادانه ی اسلام بود، حال آن که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در مکه مکلف به تبلیغ علنی و عبادت دسته جمعی نبودند.
در مقابل نظر مشهور، ابن حجر از علمای اهل سنت می گوید: احادیث صحیح دلالت دارند بر این که نماز جمعه در مدینه فرض شده است. برای رفع تعارض بین گفته ی ابن حجر و نظر مشهور در حاشیه اعانه الطالبین چنین نوشته شده است:
می توان سخن ابن حجر را این گونه توجیه کرد که نماز جمعه در مدینه فرض شد؛ یعنی مانع وجوب جمعه در مدینه از بین رفت؛ زیرا عذری که در مکه داشتند، در مدینه برطرف شده بود. به سخن دیگر، انجام نماز جمعه در مکه خواسته شد، اما چون شرایط مهیا نبود و این شرایط در مدینه فراهم آمد، گویا آنان در مدینه مأمور به برگزاری جمعه شدند(2) و لذا در این رابطه پیامبر
1- فروع کافی، ج 3، ص 415، مباحثی پیرامون نماز جمعه، ص 80.
2- اعانه الطالبین، ج 1، ص 52؛ مغنی المحتاج، ج 1، ص 276، به نقل از نماز جمعه در تاریخ و فقه اسلام، ص 20.