- پیشگفتار 1
- اشاره 5
- یک. تعریف مفاهیم و اصطلاحات 6
- اشاره 6
- الف)صلاه 6
- ج) اقامه 7
- ب) نماز 7
- دو. اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع نماز 8
- اشاره 8
- 2. تکرار معنادار واژه »صلاه» در قرآن و روایات 9
- اشاره 9
- 1. نماز؛ رکن دین 9
- 3. اقامه نماز، اولین فعالیت فرهنگی صالحان 10
- 4. محوریت نماز در سیره و سفارش انبیا ؟(ع)و اهل بیت (ع) 11
- ب) معیار و شاخص بودن نماز 12
- 1. شاخص ایمان 12
- اشاره 12
- 3. شاخص قبولی اعمال 13
- 2. اولین نشانه مؤمنان 13
- ب) تأکید خاص به نماز در بین دیگر عبادات 13
- پرسشنامه 15
- الف) نماز ما با غفلت همراه است 16
- آسیب شناسی نماز 16
- اشاره 16
- اشاره 16
- یک. نماز برای ما کار مهمی نیست 16
- دو. نمازهای ما ناقص است 16
- اشاره 16
- اشاره 17
- یک. چه کنیم نماز برای ما مهم باشد؟ 17
- راه درمان این آسیبها 17
- الف) توجه به اینکه نماز، همسخن شدن با پروردگار 17
- ب) نماز ما بازدارنده از گناه نیست 17
- ب) توجه به آثار و ثواب نماز 18
- د. آشنایی با پیامدهای سبک شمردن نماز 18
- ج) شناخت جایگاه نماز 18
- ه) توجه به عنایات ویژه خداوند 21
- و) توجه به حالات پیغمبر(ص) و ائمه(ع)و اهتمام ایشان به نماز 22
- دو. چه کنیم نمازی کامل بخوانیم 25
- ز) تقویت اعتقاد به قیامت 25
- اشاره 25
- الف) فراگیری احکام نماز 25
- ب) رعایت آداب ظاهری و باطنی نماز 26
- ج) توجه به معانی و اسرار نماز 26
- د) اقامه نماز در اول وقت 27
- ه) اقامه نماز به جماعت 29
- و) اهتمام به تعقیبات 30
- تسیبح حضرت زهرا 31
- ز) اهتمام به نوافل 32
- پرسشنامه 33
- اشاره 34
- الف) آداب مقدمات نماز 34
- اشاره 34
- 1. خواندن دعاهای مخصوص هنگام وضو 34
- 1. وضو 34
- 3. مضمضه کردن 36
- 2. مسواک زدن 36
- 7. خواندن سوره قدر در حال وضو. 36
- 8. خواندن آیه الکرسی بعد از وضو. 36
- 4. استنشاق 36
- 2. لباس نمازگزار 37
- اشاره 38
- ب) آداب مقارنات نماز 38
- 3. مکان نمازگزار 38
- 1. آداب تکبیرهالاحرام 40
- 2. برخی از آداب قیام و قرائت 41
- 3. آداب رکوع 42
- 4. آداب سجود 42
- 6. آداب سلام نماز 44
- 7. آداب قنوت 44
- اشاره 45
- دو. آداب باطنی نماز 45
- اشاره 45
- الف) اخلاص و نیت قربت 45
- مراتب اخلاص 46
- ب) تفهّم نماز 47
- اشاره 49
- ج) تعظیم مقام پروردگار در نماز 49
- د) حضور قلب در نماز 50
- خشوع اولیای خدا در نماز 50
- پرسشنامه 51
- یک. اهمیّت حضورقلب در نماز 52
- اشاره 52
- دو. تأثیرعبادت همراه با حضور قلب 53
- سه. مقدمات به دست آوردن حضور قلب 55
- چهار. عوامل مؤثر در تحصیل حضور قلب 55
- الف) بزرگ شمردن امر خدا و رعایت حریم آن 55
- اشاره 55
- ب) ترس ازعظمت و بزرگی خدا 57
- ه) شرمساری از تقصیرها و گناهان در برابر خداوند 60
- پنج. راههای تحصیل حضور قلب 60
- اشاره 62
- شش. موانع حضور قلب در نماز 62
- الف) عوامل خارجی 62
- اشاره 62
- راه درمان 63
- ب) عوامل داخلی 63
- اشاره 63
- راه نجات از حبّ دنیا 65
- داروی هرزه گردی خیال 66
- آیا نمازِ بدون حضور قلب، باطل است؟ 68
- انواع حضور قلب و کاملترین نوع آن 69
- نکته اساسی در حضور قلب 69
- ج) پرهیز از حرکتهای اضافی 70
- اشاره 71
- د) پرهیز از نماز در حالت کسالت 71
- ه) توجه نکردن به اطراف 71
- چند تذکر 72
- پرسشنامه 73
- اشاره 74
- مقدمه 74
- الف) مداومت بر نماز 75
- یک. در ارتباط با خدای متعال 75
- اشاره 75
- اشاره 75
- مداومت امام خمینی(ره) بر نماز شب 76
- ب) محافظت بر نماز 77
- اشاره 77
- نتیجه پایداری بر نماز 78
- دو. در ارتباط با خلق خدا 79
- اشاره 79
- اشاره 79
- ج) کسب روزی حلال و دوری از حرام خواری 79
- الف) امدادگرِ محرومان 79
- نکته 80
- اشاره 81
- نمونه ای از انفاق امام صادق(ع) 81
- ب) عفیف در غرائز 81
- پناه جویی از شهوت، به پیامبر رحمت(ص) 82
- ج) امانتدار 83
- اشاره 83
- امانتداری بر سه نوع عهد 84
- د) استوار در شهادت 86
- اشاره 87
- و) رعایت حق همسر 87
- ز) دوری از غیبت 87
- اثر غیبت در عبادت 88
- ح) خیرخواهی و ارتباط با برادر دینی 89
- الف) یقین به قیامت 90
- اشاره 90
- اشاره 90
- سه. در ارتباط با عالم غیب 90
- ب) هراس از عذاب الهی 93
- پرسشنامه 95
- اشاره 96
- مقدمه 97
- اشاره 97
- سر در لغت و اصطلاح 97
- راه رسیدن به اسرار نماز 98
- منابع شناخت اسرار 98
- سیر تکمیل نمازهای واجب 99
- الف) طهارت باطنی انسان 101
- اشاره 101
- بیان اسرار نماز 101
- اشاره 101
- یک. سر الصلاه 101
- ب) به فعلیت رسیدن انسان 102
- اشاره 103
- دو. اسرار الصلاه 103
- الف) اسرار مقدمات نماز 103
- ب) اسرار مقارنات نماز 110
- اشاره 118
- قیام بعد از دو سجده 119
- تأویل دو سجده 119
- پرسشنامه 122
- یک. الله اکبر 123
- مقدمه 123
- دو. أعوذ بالله من الشیطان الرجیم 125
- الف) سوره حمد 126
- ویژگیها 126
- سه. قرائت 126
- چرا سوره حمد؟ 127
- بِسْمِ اللَّهِ 128
- الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ 129
- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ 130
- تفاوت حمد با مدح و شکر 130
- رَبِّ الْعَالَمِین 131
- الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 132
- إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِین 133
- یک سؤال 134
- حقیقت صراط مستقیم 135
- اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیم 135
- صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ 136
- غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ 137
- وَلَا الضَّالِّین 137
- ب) سوره (بعد از حمد) 138
- اشاره 138
- سوره توحید 139
- ج) تسبیحات اربعه 140
- چهار. رکوع 141
- سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ 141
- چرا عظیم، چرا اعلی؟ 142
- سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بِحَمْدِهِ 142
- پنج) سجده 142
- بحمده 142
- شش. قنوت 143
- هفت. تشهد 144
- هشت. سلام 145
- پرسشنامه 146
- اشاره 147
- چند نکته مهم 147
- مقدمه: آثار نماز و تربیت انسان 147
- اشاره 148
- بررسی آثار فردی نماز 148
- الف) آثار اعتقادی 149
- یک. آثار شناختی 149
- اشاره 149
- ب) آثار عقلی و علمی 151
- اشاره 156
- نماز را با لذت معنوی گره نزنید! 156
- دو. آثار عبادی - معنوی 156
- سه. آثار عاطفی - روانی 160
- اشاره 160
- ب) بالابردن سطح تحمل و رهایی از غم و اندوه 162
- الف) نماز، تمرین ادب عبودیت و مبارزه با نفس 163
- ب) ابهت یافتن خدا در دل 163
- ج) پیشگیری از گناه 164
- د) گناه زدایی 165
- ه) درمان حرص و طمع 166
- ز) درمان کبر و غرور 167
- و) تربیت روحیه حق شناسی 167
- پنج) آثار زیستی - بهداشتی 168
- پرسشنامه 170
- اشاره 171
- مقدمه: نماز به مثابه یک امر اجتماعی 171
- یک. نماز و خانواده 172
- الف) برنامه ریزی و تدبیر منزل 172
- ب) بهبود روابط خویشاوندی 173
- دو. نماز و جامعه 175
- اشاره 175
- الف) کاهش جرائم و تقویت کنترل اجتماعی 175
- اشاره 175
- 1. مکانیسم حیا 176
- 2. مکانیسم تعدیل 177
- 3. مکانیسم معرفت و هدایت بخشی 177
- ب) تألیف قلوب و ایجاد همدلی و برادری 178
- د) تسهیل روابط اجتماعی 179
- ه) توجه به حقوق دیگران 180
- الف) تثبیت نظام توحیدی 181
- اشاره 181
- سه. نماز و فرهنگ 181
- ب) فرهنگ پذیری 182
- ج) تبلیغ جهانی فرهنگ اسلامی 183
- الف)وحدت و همدلی 184
- چهار. نماز و سیاست 184
- اشاره 184
- ب) ایجاد اقتدار و تحول در معادلات سیاسی 184
- ج) تعمیق بصیرت سیاسی 185
- پنج) نماز و اقتصاد 187
- الف) فعال سازی روحیه تعاون و همیاری 187
- اشاره 187
- ب) بهبود رابطه کارگر و کارفرما 188
- ج) نزول برکات الهی 189
- اشاره 190
- نقش فراگیر 190
- د) تحکیم برابری و رفع اختلاف طبقاتی 190
- نماز بخوان تا آدم شوی 191
- پرسشنامه 193
- اشاره 194
- مقدمه 195
- اشاره 195
- منشأ اختلاف 195
- اشاره 195
- یک. وضو 195
- الف: شستن دستها 196
- موارد اختلافی در وضو 196
- پاسخهای شیعه 196
- دلیل اهل سنت 196
- ب: مسح سر 198
- الف: قرآن 199
- ج: مسح یا غَسل پاها 199
- ب: روایات 200
- الف) کیفیت تشریع اذان 201
- دو. اذان و اقامه 201
- اشاره 201
- بررسی موارد اختلافی 201
- ب) تثویب در اذان صبح 202
- ج) حیّ علی خیرالعمل 204
- د) شهادت ثالثه 206
- نقد و بررسی جمع بین صلاتین 208
- سه. اوقات نماز 208
- رمزگشایی از علت اصلی 208
- حنبلیه 209
- واجبات نماز از نگاه مذاهب اسلامی 209
- اشاره 209
- حنفیه 209
- چهار. ارکان و واجبات نماز 209
- شافعیه 210
- بررسی برخی موارد اختلافی 210
- مالکیه 210
- الف( حکم بسمله 210
- ب) دست بسته نماز خواندن 211
- ج) آمین گفتن پس از حمد 213
- پرسش اول 214
- پرسش دوم 216
- ه) صلوات و سلام پیامبر بر خودشان! 216
- پرسشنامه 218
- مقدمه 219
- اشاره 219
- یک. نماز پیامبران الهی(ع) 220
- الف) نماز حضرت ابراهیم(ع) 220
- ب) نماز اسماعیل(ع)و اسحاق(ع)و یعقوب (ع) 220
- ج) نماز حضرت شعیب(ع) 221
- د) نماز حضرت موسی(ع) 221
- ه) نماز حضرت داود(ع) 222
- ز) نماز حضرت زکریا(ع) 224
- و) نماز حضرت سلیمان(ع) 224
- ح) نماز حضرت عیسی(ع) 226
- دو. یهودیت 227
- اشاره 227
- الف) نماز در یهودیت 228
- 1. وجوب نماز 228
- 2. مقدمات نماز 229
- 3. نمازهای روزانه 231
- سه. مسیحیت 232
- اشاره 232
- ١. حواریون یا رسولان مسیح 233
- ٢. فرقه های مسیحی 233
- ٣. کتاب مقدس مسیحیان 235
- ٤. شعائر و عبادات 235
- ٥. نماز حضرت عیسی(ع) 236
- ٦. جدایی از یهودیان 237
- ٧. نمازهای روزانه مسیحیان 237
- اشاره 238
- چهار. آیین زردشت 238
- ١. زندگی و رسالت زردشت 239
- ٢. نماز در آیین زردشت 240
- ٣. آمادگی برای نماز 241
- ٤. نماز روزانه 241
- پرسشنامه 243
- اشاره 244
- اشاره 244
- یک. آیین هندو 244
- مقدمه 244
- فصل سوم: نماز در ادیان غیر الهی 244
- ١. اعتقادات اصلی 245
- 2. عبادت در آیین هندو 246
- ٣. نماز در آیین هندو 247
- دو. آیین بودا 249
- اشاره 249
- عبادت بوداییها 251
- کتب مقدس بودایی 251
- عبادات روزانه 252
- پرسشنامه 254
- اشاره 255
- بخش چهارم: دعوت به نماز 255
- مقدمه 256
- به گیتی نیست آرامش، از این رو 257
- اشاره 259
- اشاره 259
- فصل اول: اصول و شیوه های هدایت و دعوت دیگران به نماز 259
- یک. شروع از خود 259
- الف) اصول هدایت و دعوت دیگران به نماز 259
- سه. اصل جامعیت 260
- چهار. اصل تدریج 260
- دو. اصل زمینه سازی 260
- پنج) اصل اعتدال 261
- شش. اصل تداوم و استقامت 262
- هفت. اصل کرامت 262
- ب) روشهای عام در هدایت و دعوت دیگران به نماز 263
- یک. اعطای بینش و پاسخ به شبهات 263
- اشاره 263
- اشاره 263
- نمونهای از شبهات 264
- دو. انداز و تبیشیر 266
- اشاره 267
- سه. تشویق و تنبیه 267
- ب) شرایط تشویق و تنبیه 268
- الف) اشارهای به انواع تشویق و تنبیه 268
- ح) شیوه های تنبیه 269
- ج) تناسب با عمل 269
- چهار. معرفی الگوهای اهل نماز 271
- اشاره 271
- یک. دوره کودکی اول 272
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی اول (کمتر از 7سال) 272
- اشاره 272
- ج( روش ها و نکته های دعوت به نماز بر اساس سن مخاطب 272
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی اول: فراهم آوردن زمینه مساعد 273
- دو. دوره کودکی دوم 275
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی دوم (7 تا 12سال) 275
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی دوم: آموزش و درونی کردن 278
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره نوجوانی (12 تا 18سال) 278
- سه. دوره دوره نوجوانی 278
- اشاره 279
- ب) روشهای ویژه دوره نوجوانی 279
- اشاره 280
- اهداف تحکیم و تعمیق بنیانهای اعتقادی 280
- دوم. تدوین برنامه مطالعاتی 281
- روش اول. تشکیل جلسات بحث و گفتگو 281
- ترغیب و ترهیب، انذار و تبشیر، تشویق و تنبیه 281
- اشاره 282
- نکات مهم 283
- پرسشنامه 284
- الف) بینشی 285
- یک. عوامل درونی ترک نماز 285
- اشاره 285
- عوامل ترک نماز 285
- فصل دوم: بررسی علل ترک نماز و راههای درمان آن 285
- اشاره 285
- مقدمه 285
- اشاره 285
- اشاره 286
- عوامل ضعف ایمان به خدا 286
- درمان ضعف ایمان به خدا 287
- اشاره 288
- . 289
- عوامل غفلت 289
- دوست ناباب 289
- اشتغال افراطی به بهرههای دنیایی 289
- شیطان 289
- دنیاطلبی 289
- درمان غفلت 290
- اشاره 290
- انواع جهل 291
- اشاره 291
- الف) جهل به احکام 291
- ب) جهل به اسرار، آثار و اهمیت نماز 292
- ج) جهل به عواقب بی نمازی 292
- درمان جهل 292
- اشاره 292
- ب) گرایشی 293
- عوامل ضعف اراده 295
- اشاره 295
- درمان ضعف اراده 296
- ج) کنشی 298
- اشاره 299
- اشاره 299
- 1. کثرت گناه و شهوت رانی 299
- 2. افراط و تفریط 300
- 3. خجالت 300
- اشاره 300
- اشاره 300
- درمان کثرت گناه و شهو ترانی 300
- درمان افراط و تفریط 300
- دو. عوامل بیرونی ترک نماز 301
- ب) دوست نامناسب 301
- درمان خجالت 301
- الف) اعضای خانواده 301
- ج) شیطان 302
- د) بد عمل کردن برخی دینداران 303
- 2. گروه همساان 304
- 1. محیط خانواده 304
- ه) محیط 304
- اشاره 304
- 3. محیط مدرسه و مربیان 305
- 4. بازار و خیابان 305
- 6. رسانه 306
- 5. ورزشگا هها 306
- 7. حکومت 307
- 8. فعالیت های دشمنان 308
- پرسشنامه 309
- منابع 310
- Judaism, , USA:1985. P.83 316
پیشگفتار
وقتی بحث از مطالعه و پژوهش در موضوع نماز می شود به ذهن پژوهش گران و نویسندگان می آید که تا به حال کار زیادی در این حوزه شده است و باید در حوزه های کاربردی و کمترکارشده، وقت گذاشت. تهیه کننده این اثر که مرکز تخصصی نماز است، بیان می دارد بنا به آمار ستاد اقامه نماز و وزارت ارشاد، حدود دو هزار عنوان کتاب در موضوع نماز چاپ شده است. اکثر این کتابها بعد از انقلاب اسلامی چاپ شده که از نظر کمّی تعداد خوبی نسبت به برخی موضوعات دیگر است؛ اما متأسفانه هیچ درسنامه ای برای این موضوع نگاشته نشده است.
این درحالی است که مقام معظم رهبری در پیام های متعدد، به لزوم تدوین درسنامه های تخصصی برای اقشار مختلف تأکید داشته اند. برخی از این فرمایشات را در ادامه می آوریم:
« آگاهان دینی و محققان و نویسندگان در اینباره مقالات و تحقیقات و کتابهایی فراهم کنند و بحث نماز به طور مکرر در همه جایگاههای تبلیغ دین، با زبانها و شیوه ها و از زاویه های گوناگون مطرح گردد. در کتابهای درسی دوره های مختلف، به تناسب فصل، فشرده یا گسترده ولی به هر حال، عمیق و متینی درباره نماز گنجانیده شود».(1)
« این مسئولیت سنگین، بر دوش دانش وران و آشنایان به معارف اسلامی است
1- مقام معظم رهری، پیام به چهارمین اجلاس نماز.farsi.khamene.iR10/6/1373/.