- پیشگفتار 1
- اشاره 5
- الف)صلاه 6
- یک. تعریف مفاهیم و اصطلاحات 6
- اشاره 6
- ج) اقامه 7
- ب) نماز 7
- اشاره 8
- دو. اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع نماز 8
- 2. تکرار معنادار واژه »صلاه» در قرآن و روایات 9
- اشاره 9
- 1. نماز؛ رکن دین 9
- 3. اقامه نماز، اولین فعالیت فرهنگی صالحان 10
- 4. محوریت نماز در سیره و سفارش انبیا ؟(ع)و اهل بیت (ع) 11
- اشاره 12
- ب) معیار و شاخص بودن نماز 12
- 1. شاخص ایمان 12
- 2. اولین نشانه مؤمنان 13
- 3. شاخص قبولی اعمال 13
- ب) تأکید خاص به نماز در بین دیگر عبادات 13
- پرسشنامه 15
- الف) نماز ما با غفلت همراه است 16
- اشاره 16
- آسیب شناسی نماز 16
- اشاره 16
- اشاره 16
- دو. نمازهای ما ناقص است 16
- یک. نماز برای ما کار مهمی نیست 16
- الف) توجه به اینکه نماز، همسخن شدن با پروردگار 17
- اشاره 17
- ب) نماز ما بازدارنده از گناه نیست 17
- راه درمان این آسیبها 17
- یک. چه کنیم نماز برای ما مهم باشد؟ 17
- ج) شناخت جایگاه نماز 18
- د. آشنایی با پیامدهای سبک شمردن نماز 18
- ب) توجه به آثار و ثواب نماز 18
- ه) توجه به عنایات ویژه خداوند 21
- و) توجه به حالات پیغمبر(ص) و ائمه(ع)و اهتمام ایشان به نماز 22
- اشاره 25
- الف) فراگیری احکام نماز 25
- دو. چه کنیم نمازی کامل بخوانیم 25
- ز) تقویت اعتقاد به قیامت 25
- ب) رعایت آداب ظاهری و باطنی نماز 26
- ج) توجه به معانی و اسرار نماز 26
- د) اقامه نماز در اول وقت 27
- ه) اقامه نماز به جماعت 29
- و) اهتمام به تعقیبات 30
- تسیبح حضرت زهرا 31
- ز) اهتمام به نوافل 32
- پرسشنامه 33
- الف) آداب مقدمات نماز 34
- اشاره 34
- 1. وضو 34
- 1. خواندن دعاهای مخصوص هنگام وضو 34
- اشاره 34
- 7. خواندن سوره قدر در حال وضو. 36
- 3. مضمضه کردن 36
- 8. خواندن آیه الکرسی بعد از وضو. 36
- 2. مسواک زدن 36
- 4. استنشاق 36
- 2. لباس نمازگزار 37
- ب) آداب مقارنات نماز 38
- 3. مکان نمازگزار 38
- اشاره 38
- 1. آداب تکبیرهالاحرام 40
- 2. برخی از آداب قیام و قرائت 41
- 3. آداب رکوع 42
- 4. آداب سجود 42
- 7. آداب قنوت 44
- 6. آداب سلام نماز 44
- اشاره 45
- الف) اخلاص و نیت قربت 45
- دو. آداب باطنی نماز 45
- اشاره 45
- مراتب اخلاص 46
- ب) تفهّم نماز 47
- ج) تعظیم مقام پروردگار در نماز 49
- اشاره 49
- د) حضور قلب در نماز 50
- خشوع اولیای خدا در نماز 50
- پرسشنامه 51
- اشاره 52
- یک. اهمیّت حضورقلب در نماز 52
- دو. تأثیرعبادت همراه با حضور قلب 53
- اشاره 55
- الف) بزرگ شمردن امر خدا و رعایت حریم آن 55
- سه. مقدمات به دست آوردن حضور قلب 55
- چهار. عوامل مؤثر در تحصیل حضور قلب 55
- ب) ترس ازعظمت و بزرگی خدا 57
- ه) شرمساری از تقصیرها و گناهان در برابر خداوند 60
- پنج. راههای تحصیل حضور قلب 60
- اشاره 62
- الف) عوامل خارجی 62
- شش. موانع حضور قلب در نماز 62
- اشاره 62
- ب) عوامل داخلی 63
- راه درمان 63
- اشاره 63
- راه نجات از حبّ دنیا 65
- داروی هرزه گردی خیال 66
- آیا نمازِ بدون حضور قلب، باطل است؟ 68
- نکته اساسی در حضور قلب 69
- انواع حضور قلب و کاملترین نوع آن 69
- ج) پرهیز از حرکتهای اضافی 70
- د) پرهیز از نماز در حالت کسالت 71
- ه) توجه نکردن به اطراف 71
- اشاره 71
- چند تذکر 72
- پرسشنامه 73
- اشاره 74
- مقدمه 74
- الف) مداومت بر نماز 75
- اشاره 75
- یک. در ارتباط با خدای متعال 75
- اشاره 75
- مداومت امام خمینی(ره) بر نماز شب 76
- ب) محافظت بر نماز 77
- اشاره 77
- نتیجه پایداری بر نماز 78
- ج) کسب روزی حلال و دوری از حرام خواری 79
- اشاره 79
- دو. در ارتباط با خلق خدا 79
- اشاره 79
- الف) امدادگرِ محرومان 79
- نکته 80
- نمونه ای از انفاق امام صادق(ع) 81
- ب) عفیف در غرائز 81
- اشاره 81
- پناه جویی از شهوت، به پیامبر رحمت(ص) 82
- ج) امانتدار 83
- اشاره 83
- امانتداری بر سه نوع عهد 84
- د) استوار در شهادت 86
- و) رعایت حق همسر 87
- اشاره 87
- ز) دوری از غیبت 87
- اثر غیبت در عبادت 88
- ح) خیرخواهی و ارتباط با برادر دینی 89
- اشاره 90
- سه. در ارتباط با عالم غیب 90
- الف) یقین به قیامت 90
- اشاره 90
- ب) هراس از عذاب الهی 93
- پرسشنامه 95
- اشاره 96
- اشاره 97
- سر در لغت و اصطلاح 97
- مقدمه 97
- منابع شناخت اسرار 98
- راه رسیدن به اسرار نماز 98
- سیر تکمیل نمازهای واجب 99
- الف) طهارت باطنی انسان 101
- یک. سر الصلاه 101
- اشاره 101
- اشاره 101
- بیان اسرار نماز 101
- ب) به فعلیت رسیدن انسان 102
- الف) اسرار مقدمات نماز 103
- دو. اسرار الصلاه 103
- اشاره 103
- ب) اسرار مقارنات نماز 110
- اشاره 118
- تأویل دو سجده 119
- قیام بعد از دو سجده 119
- پرسشنامه 122
- مقدمه 123
- یک. الله اکبر 123
- دو. أعوذ بالله من الشیطان الرجیم 125
- الف) سوره حمد 126
- سه. قرائت 126
- ویژگیها 126
- چرا سوره حمد؟ 127
- بِسْمِ اللَّهِ 128
- الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ 129
- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ 130
- تفاوت حمد با مدح و شکر 130
- رَبِّ الْعَالَمِین 131
- الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 132
- إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِین 133
- یک سؤال 134
- حقیقت صراط مستقیم 135
- اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیم 135
- صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ 136
- غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ 137
- وَلَا الضَّالِّین 137
- ب) سوره (بعد از حمد) 138
- اشاره 138
- سوره توحید 139
- ج) تسبیحات اربعه 140
- چهار. رکوع 141
- سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ 141
- بحمده 142
- چرا عظیم، چرا اعلی؟ 142
- سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بِحَمْدِهِ 142
- پنج) سجده 142
- شش. قنوت 143
- هفت. تشهد 144
- هشت. سلام 145
- پرسشنامه 146
- مقدمه: آثار نماز و تربیت انسان 147
- اشاره 147
- چند نکته مهم 147
- بررسی آثار فردی نماز 148
- اشاره 148
- یک. آثار شناختی 149
- اشاره 149
- الف) آثار اعتقادی 149
- ب) آثار عقلی و علمی 151
- اشاره 156
- نماز را با لذت معنوی گره نزنید! 156
- دو. آثار عبادی - معنوی 156
- اشاره 160
- سه. آثار عاطفی - روانی 160
- ب) بالابردن سطح تحمل و رهایی از غم و اندوه 162
- ب) ابهت یافتن خدا در دل 163
- الف) نماز، تمرین ادب عبودیت و مبارزه با نفس 163
- ج) پیشگیری از گناه 164
- د) گناه زدایی 165
- ه) درمان حرص و طمع 166
- و) تربیت روحیه حق شناسی 167
- ز) درمان کبر و غرور 167
- پنج) آثار زیستی - بهداشتی 168
- پرسشنامه 170
- مقدمه: نماز به مثابه یک امر اجتماعی 171
- اشاره 171
- یک. نماز و خانواده 172
- الف) برنامه ریزی و تدبیر منزل 172
- ب) بهبود روابط خویشاوندی 173
- اشاره 175
- دو. نماز و جامعه 175
- الف) کاهش جرائم و تقویت کنترل اجتماعی 175
- اشاره 175
- 1. مکانیسم حیا 176
- 3. مکانیسم معرفت و هدایت بخشی 177
- 2. مکانیسم تعدیل 177
- ب) تألیف قلوب و ایجاد همدلی و برادری 178
- د) تسهیل روابط اجتماعی 179
- ه) توجه به حقوق دیگران 180
- سه. نماز و فرهنگ 181
- اشاره 181
- الف) تثبیت نظام توحیدی 181
- ب) فرهنگ پذیری 182
- ج) تبلیغ جهانی فرهنگ اسلامی 183
- ب) ایجاد اقتدار و تحول در معادلات سیاسی 184
- الف)وحدت و همدلی 184
- اشاره 184
- چهار. نماز و سیاست 184
- ج) تعمیق بصیرت سیاسی 185
- الف) فعال سازی روحیه تعاون و همیاری 187
- پنج) نماز و اقتصاد 187
- اشاره 187
- ب) بهبود رابطه کارگر و کارفرما 188
- ج) نزول برکات الهی 189
- نقش فراگیر 190
- د) تحکیم برابری و رفع اختلاف طبقاتی 190
- اشاره 190
- نماز بخوان تا آدم شوی 191
- پرسشنامه 193
- اشاره 194
- اشاره 195
- منشأ اختلاف 195
- مقدمه 195
- یک. وضو 195
- اشاره 195
- موارد اختلافی در وضو 196
- پاسخهای شیعه 196
- الف: شستن دستها 196
- دلیل اهل سنت 196
- ب: مسح سر 198
- ج: مسح یا غَسل پاها 199
- الف: قرآن 199
- ب: روایات 200
- الف) کیفیت تشریع اذان 201
- دو. اذان و اقامه 201
- اشاره 201
- بررسی موارد اختلافی 201
- ب) تثویب در اذان صبح 202
- ج) حیّ علی خیرالعمل 204
- د) شهادت ثالثه 206
- نقد و بررسی جمع بین صلاتین 208
- سه. اوقات نماز 208
- رمزگشایی از علت اصلی 208
- حنفیه 209
- واجبات نماز از نگاه مذاهب اسلامی 209
- اشاره 209
- حنبلیه 209
- چهار. ارکان و واجبات نماز 209
- الف( حکم بسمله 210
- مالکیه 210
- شافعیه 210
- بررسی برخی موارد اختلافی 210
- ب) دست بسته نماز خواندن 211
- ج) آمین گفتن پس از حمد 213
- پرسش اول 214
- ه) صلوات و سلام پیامبر بر خودشان! 216
- پرسش دوم 216
- پرسشنامه 218
- مقدمه 219
- اشاره 219
- ب) نماز اسماعیل(ع)و اسحاق(ع)و یعقوب (ع) 220
- یک. نماز پیامبران الهی(ع) 220
- الف) نماز حضرت ابراهیم(ع) 220
- ج) نماز حضرت شعیب(ع) 221
- د) نماز حضرت موسی(ع) 221
- ه) نماز حضرت داود(ع) 222
- ز) نماز حضرت زکریا(ع) 224
- و) نماز حضرت سلیمان(ع) 224
- ح) نماز حضرت عیسی(ع) 226
- دو. یهودیت 227
- اشاره 227
- 1. وجوب نماز 228
- الف) نماز در یهودیت 228
- 2. مقدمات نماز 229
- 3. نمازهای روزانه 231
- سه. مسیحیت 232
- اشاره 232
- ١. حواریون یا رسولان مسیح 233
- ٢. فرقه های مسیحی 233
- ٣. کتاب مقدس مسیحیان 235
- ٤. شعائر و عبادات 235
- ٥. نماز حضرت عیسی(ع) 236
- ٧. نمازهای روزانه مسیحیان 237
- ٦. جدایی از یهودیان 237
- اشاره 238
- چهار. آیین زردشت 238
- ١. زندگی و رسالت زردشت 239
- ٢. نماز در آیین زردشت 240
- ٣. آمادگی برای نماز 241
- ٤. نماز روزانه 241
- پرسشنامه 243
- فصل سوم: نماز در ادیان غیر الهی 244
- اشاره 244
- مقدمه 244
- اشاره 244
- یک. آیین هندو 244
- ١. اعتقادات اصلی 245
- 2. عبادت در آیین هندو 246
- ٣. نماز در آیین هندو 247
- دو. آیین بودا 249
- اشاره 249
- کتب مقدس بودایی 251
- عبادت بوداییها 251
- عبادات روزانه 252
- پرسشنامه 254
- بخش چهارم: دعوت به نماز 255
- اشاره 255
- مقدمه 256
- به گیتی نیست آرامش، از این رو 257
- فصل اول: اصول و شیوه های هدایت و دعوت دیگران به نماز 259
- اشاره 259
- یک. شروع از خود 259
- الف) اصول هدایت و دعوت دیگران به نماز 259
- اشاره 259
- چهار. اصل تدریج 260
- دو. اصل زمینه سازی 260
- سه. اصل جامعیت 260
- پنج) اصل اعتدال 261
- هفت. اصل کرامت 262
- شش. اصل تداوم و استقامت 262
- اشاره 263
- اشاره 263
- یک. اعطای بینش و پاسخ به شبهات 263
- ب) روشهای عام در هدایت و دعوت دیگران به نماز 263
- نمونهای از شبهات 264
- دو. انداز و تبیشیر 266
- سه. تشویق و تنبیه 267
- اشاره 267
- ب) شرایط تشویق و تنبیه 268
- الف) اشارهای به انواع تشویق و تنبیه 268
- ج) تناسب با عمل 269
- ح) شیوه های تنبیه 269
- چهار. معرفی الگوهای اهل نماز 271
- اشاره 271
- یک. دوره کودکی اول 272
- اشاره 272
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی اول (کمتر از 7سال) 272
- ج( روش ها و نکته های دعوت به نماز بر اساس سن مخاطب 272
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی اول: فراهم آوردن زمینه مساعد 273
- دو. دوره کودکی دوم 275
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی دوم (7 تا 12سال) 275
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره نوجوانی (12 تا 18سال) 278
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی دوم: آموزش و درونی کردن 278
- سه. دوره دوره نوجوانی 278
- ب) روشهای ویژه دوره نوجوانی 279
- اشاره 279
- اشاره 280
- اهداف تحکیم و تعمیق بنیانهای اعتقادی 280
- دوم. تدوین برنامه مطالعاتی 281
- روش اول. تشکیل جلسات بحث و گفتگو 281
- ترغیب و ترهیب، انذار و تبشیر، تشویق و تنبیه 281
- اشاره 282
- نکات مهم 283
- پرسشنامه 284
- فصل دوم: بررسی علل ترک نماز و راههای درمان آن 285
- عوامل ترک نماز 285
- یک. عوامل درونی ترک نماز 285
- اشاره 285
- اشاره 285
- الف) بینشی 285
- مقدمه 285
- اشاره 285
- عوامل ضعف ایمان به خدا 286
- اشاره 286
- درمان ضعف ایمان به خدا 287
- اشاره 288
- دوست ناباب 289
- . 289
- دنیاطلبی 289
- عوامل غفلت 289
- اشتغال افراطی به بهرههای دنیایی 289
- شیطان 289
- درمان غفلت 290
- اشاره 290
- انواع جهل 291
- اشاره 291
- الف) جهل به احکام 291
- ج) جهل به عواقب بی نمازی 292
- اشاره 292
- ب) جهل به اسرار، آثار و اهمیت نماز 292
- درمان جهل 292
- ب) گرایشی 293
- اشاره 295
- عوامل ضعف اراده 295
- درمان ضعف اراده 296
- ج) کنشی 298
- اشاره 299
- اشاره 299
- 1. کثرت گناه و شهوت رانی 299
- 3. خجالت 300
- اشاره 300
- 2. افراط و تفریط 300
- اشاره 300
- درمان افراط و تفریط 300
- درمان کثرت گناه و شهو ترانی 300
- دو. عوامل بیرونی ترک نماز 301
- درمان خجالت 301
- الف) اعضای خانواده 301
- ب) دوست نامناسب 301
- ج) شیطان 302
- د) بد عمل کردن برخی دینداران 303
- 2. گروه همساان 304
- ه) محیط 304
- 1. محیط خانواده 304
- اشاره 304
- 4. بازار و خیابان 305
- 3. محیط مدرسه و مربیان 305
- 5. ورزشگا هها 306
- 6. رسانه 306
- 7. حکومت 307
- 8. فعالیت های دشمنان 308
- پرسشنامه 309
- منابع 310
- Judaism, , USA:1985. P.83 316
بیان اسرار نماز
اشاره
رازهای نماز از دو منظر قابل بررسی است. در یک نگاه، از سرّ کلّی نماز سخن گفته می شود؛ یعنی برای مجموع نماز یک راز و حقیقت در نظر گرفته می شود که "سرّالصّلاه" نامیده می شود. در نگاه دوم، اسرار تک تک اجزای نماز جداگانه مورد بررسی قرار میگیرد که "اسرار الصّلاه" نامیده می شود.
ابتدا نگاهی به "سرّالصلاه" داریم، سپس اسرار مقدمات و مقارنات نماز را به تفکیکِ اجزای آن، بررسی خواهیم نمود.
یک. سر الصلاه
اشاره
در این قسمت، دو سرّ کلی و جامع را برای نماز بیان می کنیم.
الف) طهارت باطنی انسان
سلمان فارسی می گوید: روزی با پیامبر خدا(ص) در سایه درختی بودیم. ایشان یک شاخه از آن را برداشت و تکان داد تا برگهای آن ریخت. سپس فرمود: "آیا از آنچه کردم نمی پرسید؟" عرض کردیم: یا رسول اللَّه! به ما خبر بده. فرمود: "همانا بنده مسلمان هرگاه که به نماز قیام می کند، گناهان او ریخته می شود؛ همانگونه که برگ این شاخۀ درخت ریخته شد".(1)
و در روایت دیگر فرمود: "نمازگزار هنگام وضو، وقتی که صورتش را میشوید، گناهانی که با صورتش انجام داده زدوده می شود. زمانی که دو دستش را از آرنج می شوید، گناهانی که به وسیله دست هایش انجام داده از بین می رود. آنگاه که سرش را مسح میکند، معصیت هایی که به وسیله سرش انجام داده زدوده می شود. چون بر دو پایش مسح می کند، گناهانی که به وسیله پاهایش انجام داده، محو می شود. اگر کسی در آغاز وضو گرفتن "بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیم" بگوید،
1- شیخ صدوق، وسائل الشیعه، ج 4، ص 103