مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 125

دو. أعوذ بالله من الشیطان الرجیم

مستحب است قبل از شروع قرائت، استعاذه گفته شود: «أعوذ بالله من الشیطان الرجیم»؛ پناه می برم به خدا، از شر شیطانِ رانده شده. این استحباب، برگرفته از آیه قرآن است که فرمود: «فاذا قَرَأتَ القُرآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللهِ مِنَ الشیطانِ الرَّجِیم»(1).

«اَعُوذُ»: فعل متکلم وحده از مضارع، از مصدر»عوذ» به معنای التجا و پناه بردن است.(2)

«بالله»: به خداوند.

«مِن شَرِّ»: از شر و بدی.

«الشیطان»: شیطان از ماده «شَطَنَ» به معنای دور شد است. بنابراین، شیطان، به معنای دور شده از خیر است.(3)

راغب اصفهانی گفته: «شیطان» از شاط یشیط است، بدین معنا که از خشم سوخت و آیه «وَخَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ»(4) به همین معناست.(5)

البته افرادی که ریشه شیطان را «شاط» می دانند، همه با نظر راغب در معنای آن موافق نیستند. برخی آن را به معنای هلاک شدن، بعضی از بین رفتن و عده ای به معنای باطلشدن میدانند(6) و گفته اند: اگر شیطان از «شاط، یشیط» باشد معنایش سوختن و از باب حقیقت است؛ ولی اگر از شیط معنایش از بین رفتن و باطل شدن و هلاکت باشد، از باب مجاز است.(7)

1- "پس چون قرآن می خوانی از شیطانِ مطرود به خدا پناه ببر" (نحل: 68 ).در نماز نیز با قرآن و سخن گفن با اوشروع می کنیم.
2- ر.ک. طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 20 ، ص 680 ؛ ذیل سوره فلق
3- خلیل ابن احمد، العین، ج 2، ص 917
4- "و جنّ را از شعله های مختلط و متحرّک آتش خلق کرد" (الرحمن: 15)
5- راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص 261
6- زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج 10 ، ص 317
7- همان