مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 141

نماز می فرمایند: «اینکه در دو رکعت اول نماز، قرائت مقرر گشته و در دو رکعت آخر تسبیحات، برای فرقی است که میان آنچه خداوند از جانب خویش واجب ساخته و آنچه رسولش بر بندگان واجب کرده است».(1)

چهار. رکوع

سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ

سبحان: از ریشه «سَبَحَ» در مورد خداوند به معنای تنزیه یا منزه بودن است. همانگونه که امام صادق؟ع؟میفرمایند: « «سبحان الله»، همان تنزیه خداست.(2) منزه بودن خداوند از ضعف و محدودیت».

ربی: رب از ریشه «رَبَبَ» به معنای مالکیتی است که تمام امور مملوک را تدبیر می کند و در جهت رشد او کوشش دارد. این معنا در آیه 49 و 50 سوره طه نقل شده است، آن هنگام که فرعون از موسی(ع)سؤال می کند: «فَمَنْ رَبُّکُما یا مُوسی»؛ ربّ خودتان را برای من تعریف کن. او جواب می دهد: «رَبُّنَا الَّذی أَعْطی کُلَّ شَیْ ءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدی»؛ ربّ ما کسی است که همه چیز را خلق و هدایت میکند (یعنی مسیر چگونه بودنش را روشن می کند).

همچنین در آیه 54 سوره اعراف، دو خصوصیت برای خدا بیان میکند: اول اینکه خالق همه چیز است؛ دوم اینکه، همه امور به امر او می چرخند.(3)

1- شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 480 ؛ عیون اخبارالرضا، ج 2، ص 226 . روایت اشاره دارد به اینکه: چنانچه در اسرار نماز بیان شد، در ابتدا نمازها دو رکعتی بوده؛ اما به برخی آنها دو یا یک رکعت اضافه گردید.
2- شیخ کلینی، اصول کافی، ج 1، ص 118
3- "إِنَ رَبَکُمُ اللَهُ الَذی خَلَقَ السَماواتِ وَ االارْضَ فی سِتَهِ أَیَامٍ ثُمَ اسْتَو ی عَیَ الْعَرْشِ یُغْشِی اللَیْلَ النَهارَیَطْلُبُهُ حَثیثاً وَ الشَمْسَ وَ الْقَمَرَ وَ النُجُومَ مُسَخَراتٍ بِأَمْرِهِ الالَهُ الْخَلْقُ وَ اأالامر تَبارَکَ اللَهُ رَبُ الْعالَمین"؛در حقیقت، پروردگار شا آن خدایی است که آسما نها و زمین را در شش روز آفرید؛ سپس بر عرش ]جهانداری [ استیلا یافت. روز را به شب -که شتابان آن را می طلبد- می پوشاند، و ]نیز[ خورشید و ماه وستارگان را که به فرمان او رام شده اند ]پدید آورد[. آگاه باش که ]عا لم[ خلق و امر از آنِ اوست. فرخنده .) خدایی است پروردگار جهانیان (اعراف: 54)