مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 147

فصل سوم: آثار فردیِ نماز

اشاره

ابوالفضل ساجدی

مقدمه: آثار نماز و تربیت انسان

نماز از جهات مختلفی تأثیر نسبتاً پایداری در نفس انسان به جای می گذارد. آثاری مربوط به زندگی انسان در دنیا و برخی مربوط به حیات اخروی او. از طرفی خود مطالعه آثار نماز نیز موجب تربیت نفس و هدایت نمازگزار می شود. از اینرو، میتوان گفت نماز از دو سازوکار تربیتی مستقیم و غیرمستقیم برخوردار است. بیدارسازی فطرت الهی و اعطای حیات ابدی به او، سازوکار مستقیم نمازاست که با نماز گزاردن حاصل میشود؛ اما سازوکار غیرمستقیم آن، از راه کسب آگاهی از برکات تقیّد به نماز و عواقب ترک آن به دست می آید. مخاطب "أقیموا الصلوه»، با آگاهی یافتن از اثرات شگرف نماز در سرنوشت خود، به انجام آن راغب و از ترک آن خائف شده و با قرار گرفتن در زمره نمازگزاران، از تربیت مستقیم آن بهرهمند میشود.

این تحقیق، تنها درصدد انذار و تبشیر از راه شمردن عواقب و برکات نماز نیست؛ بلکه می خواهد با تحلیل تربیتی تأثیرات نماز، روشن کند که چگونه این عبادت پر رمز و راز، چنین آثار دنیوی و اخروی را به ارمغان میآورد و سعادت دنیا و عقبای نمازگزار را تأمین می کند. نتایج این تحقیق، انگیزه بیشتری به اولیا، مربّیان و سیاست گزاران فرهنگی و تربیتی می دهد تا برای تربیت و فرهنگ سازی مادّی و معنوی، از این موهبت الهی بهره برند و بدانند که اقامه نماز، با آداب و شرایط آن، بهترین شیوه تربیت و فرهنگ سازی در همه ساحت های فردی و اجتماعی است.

چند نکته مهم

قبل از بررسی آثار نماز، ذکر چند نکته از باب درآمد نیکو به بحث، شایسته تذکر است.