- پیشگفتار 1
- اشاره 5
- یک. تعریف مفاهیم و اصطلاحات 6
- اشاره 6
- الف)صلاه 6
- ج) اقامه 7
- ب) نماز 7
- اشاره 8
- دو. اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع نماز 8
- 1. نماز؛ رکن دین 9
- 2. تکرار معنادار واژه »صلاه» در قرآن و روایات 9
- اشاره 9
- 3. اقامه نماز، اولین فعالیت فرهنگی صالحان 10
- 4. محوریت نماز در سیره و سفارش انبیا ؟(ع)و اهل بیت (ع) 11
- 1. شاخص ایمان 12
- ب) معیار و شاخص بودن نماز 12
- اشاره 12
- 2. اولین نشانه مؤمنان 13
- 3. شاخص قبولی اعمال 13
- ب) تأکید خاص به نماز در بین دیگر عبادات 13
- پرسشنامه 15
- الف) نماز ما با غفلت همراه است 16
- دو. نمازهای ما ناقص است 16
- اشاره 16
- اشاره 16
- یک. نماز برای ما کار مهمی نیست 16
- اشاره 16
- آسیب شناسی نماز 16
- الف) توجه به اینکه نماز، همسخن شدن با پروردگار 17
- اشاره 17
- یک. چه کنیم نماز برای ما مهم باشد؟ 17
- ب) نماز ما بازدارنده از گناه نیست 17
- راه درمان این آسیبها 17
- ج) شناخت جایگاه نماز 18
- د. آشنایی با پیامدهای سبک شمردن نماز 18
- ب) توجه به آثار و ثواب نماز 18
- ه) توجه به عنایات ویژه خداوند 21
- و) توجه به حالات پیغمبر(ص) و ائمه(ع)و اهتمام ایشان به نماز 22
- ز) تقویت اعتقاد به قیامت 25
- اشاره 25
- دو. چه کنیم نمازی کامل بخوانیم 25
- الف) فراگیری احکام نماز 25
- ج) توجه به معانی و اسرار نماز 26
- ب) رعایت آداب ظاهری و باطنی نماز 26
- د) اقامه نماز در اول وقت 27
- ه) اقامه نماز به جماعت 29
- و) اهتمام به تعقیبات 30
- تسیبح حضرت زهرا 31
- ز) اهتمام به نوافل 32
- پرسشنامه 33
- 1. وضو 34
- 1. خواندن دعاهای مخصوص هنگام وضو 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- الف) آداب مقدمات نماز 34
- 4. استنشاق 36
- 8. خواندن آیه الکرسی بعد از وضو. 36
- 7. خواندن سوره قدر در حال وضو. 36
- 2. مسواک زدن 36
- 3. مضمضه کردن 36
- 2. لباس نمازگزار 37
- ب) آداب مقارنات نماز 38
- 3. مکان نمازگزار 38
- اشاره 38
- 1. آداب تکبیرهالاحرام 40
- 2. برخی از آداب قیام و قرائت 41
- 3. آداب رکوع 42
- 4. آداب سجود 42
- 7. آداب قنوت 44
- 6. آداب سلام نماز 44
- اشاره 45
- الف) اخلاص و نیت قربت 45
- دو. آداب باطنی نماز 45
- اشاره 45
- مراتب اخلاص 46
- ب) تفهّم نماز 47
- اشاره 49
- ج) تعظیم مقام پروردگار در نماز 49
- د) حضور قلب در نماز 50
- خشوع اولیای خدا در نماز 50
- پرسشنامه 51
- اشاره 52
- یک. اهمیّت حضورقلب در نماز 52
- دو. تأثیرعبادت همراه با حضور قلب 53
- سه. مقدمات به دست آوردن حضور قلب 55
- الف) بزرگ شمردن امر خدا و رعایت حریم آن 55
- اشاره 55
- چهار. عوامل مؤثر در تحصیل حضور قلب 55
- ب) ترس ازعظمت و بزرگی خدا 57
- پنج. راههای تحصیل حضور قلب 60
- ه) شرمساری از تقصیرها و گناهان در برابر خداوند 60
- شش. موانع حضور قلب در نماز 62
- اشاره 62
- الف) عوامل خارجی 62
- اشاره 62
- اشاره 63
- راه درمان 63
- ب) عوامل داخلی 63
- راه نجات از حبّ دنیا 65
- داروی هرزه گردی خیال 66
- آیا نمازِ بدون حضور قلب، باطل است؟ 68
- نکته اساسی در حضور قلب 69
- انواع حضور قلب و کاملترین نوع آن 69
- ج) پرهیز از حرکتهای اضافی 70
- ه) توجه نکردن به اطراف 71
- د) پرهیز از نماز در حالت کسالت 71
- اشاره 71
- چند تذکر 72
- پرسشنامه 73
- مقدمه 74
- اشاره 74
- یک. در ارتباط با خدای متعال 75
- اشاره 75
- الف) مداومت بر نماز 75
- اشاره 75
- مداومت امام خمینی(ره) بر نماز شب 76
- ب) محافظت بر نماز 77
- اشاره 77
- نتیجه پایداری بر نماز 78
- ج) کسب روزی حلال و دوری از حرام خواری 79
- دو. در ارتباط با خلق خدا 79
- اشاره 79
- اشاره 79
- الف) امدادگرِ محرومان 79
- نکته 80
- نمونه ای از انفاق امام صادق(ع) 81
- ب) عفیف در غرائز 81
- اشاره 81
- پناه جویی از شهوت، به پیامبر رحمت(ص) 82
- اشاره 83
- ج) امانتدار 83
- امانتداری بر سه نوع عهد 84
- د) استوار در شهادت 86
- ز) دوری از غیبت 87
- و) رعایت حق همسر 87
- اشاره 87
- اثر غیبت در عبادت 88
- ح) خیرخواهی و ارتباط با برادر دینی 89
- اشاره 90
- سه. در ارتباط با عالم غیب 90
- الف) یقین به قیامت 90
- اشاره 90
- ب) هراس از عذاب الهی 93
- پرسشنامه 95
- اشاره 96
- مقدمه 97
- اشاره 97
- سر در لغت و اصطلاح 97
- منابع شناخت اسرار 98
- راه رسیدن به اسرار نماز 98
- سیر تکمیل نمازهای واجب 99
- اشاره 101
- الف) طهارت باطنی انسان 101
- یک. سر الصلاه 101
- اشاره 101
- بیان اسرار نماز 101
- ب) به فعلیت رسیدن انسان 102
- الف) اسرار مقدمات نماز 103
- اشاره 103
- دو. اسرار الصلاه 103
- ب) اسرار مقارنات نماز 110
- اشاره 118
- تأویل دو سجده 119
- قیام بعد از دو سجده 119
- پرسشنامه 122
- یک. الله اکبر 123
- مقدمه 123
- دو. أعوذ بالله من الشیطان الرجیم 125
- سه. قرائت 126
- الف) سوره حمد 126
- ویژگیها 126
- چرا سوره حمد؟ 127
- بِسْمِ اللَّهِ 128
- الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ 129
- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ 130
- تفاوت حمد با مدح و شکر 130
- رَبِّ الْعَالَمِین 131
- الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 132
- إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِین 133
- یک سؤال 134
- اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیم 135
- حقیقت صراط مستقیم 135
- صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ 136
- وَلَا الضَّالِّین 137
- غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ 137
- اشاره 138
- ب) سوره (بعد از حمد) 138
- سوره توحید 139
- ج) تسبیحات اربعه 140
- سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ 141
- چهار. رکوع 141
- پنج) سجده 142
- چرا عظیم، چرا اعلی؟ 142
- بحمده 142
- سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بِحَمْدِهِ 142
- شش. قنوت 143
- هفت. تشهد 144
- هشت. سلام 145
- پرسشنامه 146
- مقدمه: آثار نماز و تربیت انسان 147
- اشاره 147
- چند نکته مهم 147
- اشاره 148
- بررسی آثار فردی نماز 148
- یک. آثار شناختی 149
- اشاره 149
- الف) آثار اعتقادی 149
- ب) آثار عقلی و علمی 151
- نماز را با لذت معنوی گره نزنید! 156
- دو. آثار عبادی - معنوی 156
- اشاره 156
- سه. آثار عاطفی - روانی 160
- اشاره 160
- ب) بالابردن سطح تحمل و رهایی از غم و اندوه 162
- ب) ابهت یافتن خدا در دل 163
- الف) نماز، تمرین ادب عبودیت و مبارزه با نفس 163
- ج) پیشگیری از گناه 164
- د) گناه زدایی 165
- ه) درمان حرص و طمع 166
- و) تربیت روحیه حق شناسی 167
- ز) درمان کبر و غرور 167
- پنج) آثار زیستی - بهداشتی 168
- پرسشنامه 170
- اشاره 171
- مقدمه: نماز به مثابه یک امر اجتماعی 171
- یک. نماز و خانواده 172
- الف) برنامه ریزی و تدبیر منزل 172
- ب) بهبود روابط خویشاوندی 173
- الف) کاهش جرائم و تقویت کنترل اجتماعی 175
- اشاره 175
- اشاره 175
- دو. نماز و جامعه 175
- 1. مکانیسم حیا 176
- 3. مکانیسم معرفت و هدایت بخشی 177
- 2. مکانیسم تعدیل 177
- ب) تألیف قلوب و ایجاد همدلی و برادری 178
- د) تسهیل روابط اجتماعی 179
- ه) توجه به حقوق دیگران 180
- اشاره 181
- الف) تثبیت نظام توحیدی 181
- سه. نماز و فرهنگ 181
- ب) فرهنگ پذیری 182
- ج) تبلیغ جهانی فرهنگ اسلامی 183
- الف)وحدت و همدلی 184
- ب) ایجاد اقتدار و تحول در معادلات سیاسی 184
- چهار. نماز و سیاست 184
- اشاره 184
- ج) تعمیق بصیرت سیاسی 185
- اشاره 187
- الف) فعال سازی روحیه تعاون و همیاری 187
- پنج) نماز و اقتصاد 187
- ب) بهبود رابطه کارگر و کارفرما 188
- ج) نزول برکات الهی 189
- نقش فراگیر 190
- اشاره 190
- د) تحکیم برابری و رفع اختلاف طبقاتی 190
- نماز بخوان تا آدم شوی 191
- پرسشنامه 193
- اشاره 194
- یک. وضو 195
- اشاره 195
- منشأ اختلاف 195
- مقدمه 195
- اشاره 195
- موارد اختلافی در وضو 196
- الف: شستن دستها 196
- پاسخهای شیعه 196
- دلیل اهل سنت 196
- ب: مسح سر 198
- الف: قرآن 199
- ج: مسح یا غَسل پاها 199
- ب: روایات 200
- دو. اذان و اقامه 201
- بررسی موارد اختلافی 201
- الف) کیفیت تشریع اذان 201
- اشاره 201
- ب) تثویب در اذان صبح 202
- ج) حیّ علی خیرالعمل 204
- د) شهادت ثالثه 206
- سه. اوقات نماز 208
- رمزگشایی از علت اصلی 208
- نقد و بررسی جمع بین صلاتین 208
- اشاره 209
- واجبات نماز از نگاه مذاهب اسلامی 209
- حنفیه 209
- حنبلیه 209
- چهار. ارکان و واجبات نماز 209
- الف( حکم بسمله 210
- شافعیه 210
- مالکیه 210
- بررسی برخی موارد اختلافی 210
- ب) دست بسته نماز خواندن 211
- ج) آمین گفتن پس از حمد 213
- پرسش اول 214
- ه) صلوات و سلام پیامبر بر خودشان! 216
- پرسش دوم 216
- پرسشنامه 218
- مقدمه 219
- اشاره 219
- الف) نماز حضرت ابراهیم(ع) 220
- یک. نماز پیامبران الهی(ع) 220
- ب) نماز اسماعیل(ع)و اسحاق(ع)و یعقوب (ع) 220
- ج) نماز حضرت شعیب(ع) 221
- د) نماز حضرت موسی(ع) 221
- ه) نماز حضرت داود(ع) 222
- ز) نماز حضرت زکریا(ع) 224
- و) نماز حضرت سلیمان(ع) 224
- ح) نماز حضرت عیسی(ع) 226
- اشاره 227
- دو. یهودیت 227
- الف) نماز در یهودیت 228
- 1. وجوب نماز 228
- 2. مقدمات نماز 229
- 3. نمازهای روزانه 231
- سه. مسیحیت 232
- اشاره 232
- ١. حواریون یا رسولان مسیح 233
- ٢. فرقه های مسیحی 233
- ٤. شعائر و عبادات 235
- ٣. کتاب مقدس مسیحیان 235
- ٥. نماز حضرت عیسی(ع) 236
- ٦. جدایی از یهودیان 237
- ٧. نمازهای روزانه مسیحیان 237
- اشاره 238
- چهار. آیین زردشت 238
- ١. زندگی و رسالت زردشت 239
- ٢. نماز در آیین زردشت 240
- ٤. نماز روزانه 241
- ٣. آمادگی برای نماز 241
- پرسشنامه 243
- فصل سوم: نماز در ادیان غیر الهی 244
- اشاره 244
- مقدمه 244
- اشاره 244
- یک. آیین هندو 244
- ١. اعتقادات اصلی 245
- 2. عبادت در آیین هندو 246
- ٣. نماز در آیین هندو 247
- دو. آیین بودا 249
- اشاره 249
- کتب مقدس بودایی 251
- عبادت بوداییها 251
- عبادات روزانه 252
- پرسشنامه 254
- اشاره 255
- بخش چهارم: دعوت به نماز 255
- مقدمه 256
- به گیتی نیست آرامش، از این رو 257
- اشاره 259
- یک. شروع از خود 259
- فصل اول: اصول و شیوه های هدایت و دعوت دیگران به نماز 259
- اشاره 259
- الف) اصول هدایت و دعوت دیگران به نماز 259
- دو. اصل زمینه سازی 260
- چهار. اصل تدریج 260
- سه. اصل جامعیت 260
- پنج) اصل اعتدال 261
- شش. اصل تداوم و استقامت 262
- هفت. اصل کرامت 262
- اشاره 263
- ب) روشهای عام در هدایت و دعوت دیگران به نماز 263
- اشاره 263
- یک. اعطای بینش و پاسخ به شبهات 263
- نمونهای از شبهات 264
- دو. انداز و تبیشیر 266
- سه. تشویق و تنبیه 267
- اشاره 267
- الف) اشارهای به انواع تشویق و تنبیه 268
- ب) شرایط تشویق و تنبیه 268
- ح) شیوه های تنبیه 269
- ج) تناسب با عمل 269
- چهار. معرفی الگوهای اهل نماز 271
- اشاره 271
- ج( روش ها و نکته های دعوت به نماز بر اساس سن مخاطب 272
- یک. دوره کودکی اول 272
- اشاره 272
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی اول (کمتر از 7سال) 272
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی اول: فراهم آوردن زمینه مساعد 273
- دو. دوره کودکی دوم 275
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی دوم (7 تا 12سال) 275
- سه. دوره دوره نوجوانی 278
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی دوم: آموزش و درونی کردن 278
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره نوجوانی (12 تا 18سال) 278
- اشاره 279
- ب) روشهای ویژه دوره نوجوانی 279
- اشاره 280
- اهداف تحکیم و تعمیق بنیانهای اعتقادی 280
- ترغیب و ترهیب، انذار و تبشیر، تشویق و تنبیه 281
- روش اول. تشکیل جلسات بحث و گفتگو 281
- دوم. تدوین برنامه مطالعاتی 281
- اشاره 282
- نکات مهم 283
- پرسشنامه 284
- یک. عوامل درونی ترک نماز 285
- عوامل ترک نماز 285
- الف) بینشی 285
- اشاره 285
- اشاره 285
- مقدمه 285
- اشاره 285
- فصل دوم: بررسی علل ترک نماز و راههای درمان آن 285
- عوامل ضعف ایمان به خدا 286
- اشاره 286
- درمان ضعف ایمان به خدا 287
- اشاره 288
- دنیاطلبی 289
- دوست ناباب 289
- . 289
- شیطان 289
- عوامل غفلت 289
- اشتغال افراطی به بهرههای دنیایی 289
- درمان غفلت 290
- اشاره 290
- الف) جهل به احکام 291
- اشاره 291
- انواع جهل 291
- ج) جهل به عواقب بی نمازی 292
- ب) جهل به اسرار، آثار و اهمیت نماز 292
- درمان جهل 292
- اشاره 292
- ب) گرایشی 293
- عوامل ضعف اراده 295
- اشاره 295
- درمان ضعف اراده 296
- ج) کنشی 298
- اشاره 299
- اشاره 299
- 1. کثرت گناه و شهوت رانی 299
- 2. افراط و تفریط 300
- اشاره 300
- اشاره 300
- درمان کثرت گناه و شهو ترانی 300
- 3. خجالت 300
- درمان افراط و تفریط 300
- دو. عوامل بیرونی ترک نماز 301
- درمان خجالت 301
- ب) دوست نامناسب 301
- الف) اعضای خانواده 301
- ج) شیطان 302
- د) بد عمل کردن برخی دینداران 303
- اشاره 304
- 2. گروه همساان 304
- ه) محیط 304
- 1. محیط خانواده 304
- 4. بازار و خیابان 305
- 3. محیط مدرسه و مربیان 305
- 5. ورزشگا هها 306
- 6. رسانه 306
- 7. حکومت 307
- 8. فعالیت های دشمنان 308
- پرسشنامه 309
- منابع 310
- Judaism, , USA:1985. P.83 316
است. پیامبر اسلام می فرمایند: "خداوند به سه گروه وعده داد، بدون حساب وارد بهشت شوند، و هر یک از این گروهها (روز قیامت) می توانند هشتاد هزار نفر [تعداد زیادی] را شفاعت کنند. آنها عبارتند از: مؤذن، امام جماعت و کسی که وضو بگیرد، سپس داخل مسجد شود و نماز را به جماعت بهجا آورد».(1)
بنابراین، انسان با نماز نه تنها خود را از عذاب الهی و کیفرهای اخروی میرهاند، که به مقام عالی شفاعت رسیده و می تواند دیگران را نیز با شفاعت خود نجات بخشد و راه ورود به بهشت را برای شفاعت شدگان هموار سازد.
سه. آثار عاطفی - روانی
اشاره
در این بخش، از تأثیر نماز در صفات و حالات راسخ و غیرراسخ رذیله یا حسنه مانند محبت و عشق، کینه و نفرت، خشم و غضب، بیم و امید، یأس و اضطراب، شادی و نشاط، غم و مانند آن، سخن به میان می آید.
تربیت عاطفی نماز، به ارتباط انسان با منبع عاطفه و رحمت لایزال الهی بر میگردد. هنگامی که نمازگزار متوجه نماز میشود، خدای مهربان به او نظر لطف فرموده، او را مورد رحمت و مغفرت بیکران خود قرار میدهد. پیامبر گرامی اسلام(ص) میفرمایند: "انسان با ایمان هرگاه به نماز می ایستد، رحمت پروردگار عالم تا عرش او را احاطه نموده، فرشتهای بر او گماشته میشود که ندا میکند: فرزند آدم! اگر می دانستی در نماز چه نصیب تو می شود و با چه کسی سخن می گویی، هرگز از آن باز نمی ایستادی».(2)
از آثار عاطفی این توجه ویژه خداوند به نمازگزار، مواردی را بر می شماریم.
1- قالَ رَسُولُ اللّه؟ : "اِنّ اللهّ وَعَدَ اَنْ یَدْخُلَ الْجَنَهَ ثَلاثَهَ بِغَیْرِ حِسابٍ وَ یَشْفَعُ کُلَ واحِدٍ مِنْهُمْ فی ثَمانینَ اَلْفاً، اَلْمُؤَذِنُ وَ الامام وَ رَجُلٌ یَتَوَضَأُ ثُمَ یَدْخُلُ الْمَسْجِدَ فَیُصَلی فی الْجَماعَهِ". (نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل ، ج 1، ص 488
2- یَا أَبَاذَرٍ مَا مُؤْمِنٍ یَقُومُ مُصَلِیاً إِلاَ تَنَاثَرَ عَلَیْهِ الْبرِ مَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْعَرْشِ وَ وُکِلَ بِهِ مَلَکٌ یُنَادِی یَا ابْنَ آدَمَ لَوْ تَعْلَمُ مَا لَکَ فِی الصَلاَهِ وَ مَنْ تُنَاجِی مَا انْفَتَلْت" (مجلسی، بحار لاانوار، ج 74 ، باب 4، ص 76 78 ، ح 3)