مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 168

خداوند سرکشی کرد و به حضرت آدم سجده نکرد(1) که سبب دوری او از رحمت خاصه الهی شد.

از مهمترین آثار تربیتی نماز، رامکردن نفس سرکش و از میان بردن روح غرور، خودبینی و تکبر انسان است. امر خداوند به نمازگزار برای گذاردن پیشانی بر خاک در هر شبانهروز و در مقابل نام بردن خداوند به بلند مرتبه بودن، در رکوع و سجده، سبب می شود نمازگزار به تدریج به ضعف خود پی ببرد و خود را ذرهای کوچک در برابر عظمت او ببیند. این حالت، از بین برنده کبر و غرور است. حضرت فاطمه زهرا(س) فرموده اند: "دستور خداوند به انجام نماز، برای پاک سازی از کبر و غرور است".(2) امیرمؤمنان نیز میان ایمان و نماز مقایسه نموده، نقش ایمان را تطهیر باطنی و نقش نماز را پاکسازی از کبر و غرور ذکر نموده اند. (3)

پنج) آثار زیستی - بهداشتی

اصل نماز برای ایجاد معنویت و رسیدن انسانها به کمالات معنوی است؛ لیکن دارای آثار و فوائد جسمی نیز هست. امام رضا؟ع؟، طول عمر را از جمله فوائد نماز شب بر می شمارد.(4)

آثار بهداشتی و درمانی نماز و مقدمات بهداشتی آن همچون غسل، وضو و تیمم و شرط پاک بودن لباس و مکان نماز، نیازمند مطالعات دقیق پزشکی است. محققان این عرصه، تأثیر اعمال، مقدمات و شرایط نماز در سلامت جسم و روان را تا حدودی مطالعه کرده و از این طریق، منابع عظیم قرآنی و روایی ناظر به نماز

1- "وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَائِکَهِ اسْجُدُوا لِادَمَ فَسَجَدُوا إِلاَ إِبْلیسَ أَ بی وَ اسْتَکْبرَ وَ کانَ مِنَ الْکافِرینَ"؛ و یاد کنه نگامی را که به فرشتگان گفتیم: "برای آدم سجده و خضوع کنید!" همگی سجده کردند؛ جز ابلیس .) که سر باز زد، و تکبر ورزید، و به خاطر نافرمانی و تکبرش از کافران شد. (بقره: 34
2- "] جعل الله[ الصلوه تنزیها لکم عن الکبر". (الحسینی العاملی، اعیان الشیعه، ج 1، ص 316
3- "فَرَضَ اللَهُ الْایماَنَ تَطْهِیراً مِنَ الشرِکِ وَ الصَلاَهَ تَنْزِیهاً عَنِ الْکِبرْ"(حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 1، ص 22
4- مجلسی، بحارلاأنوار، ج 87 ، ص 15