- پیشگفتار 1
- اشاره 5
- یک. تعریف مفاهیم و اصطلاحات 6
- الف)صلاه 6
- اشاره 6
- ج) اقامه 7
- ب) نماز 7
- اشاره 8
- دو. اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع نماز 8
- 2. تکرار معنادار واژه »صلاه» در قرآن و روایات 9
- 1. نماز؛ رکن دین 9
- اشاره 9
- 3. اقامه نماز، اولین فعالیت فرهنگی صالحان 10
- 4. محوریت نماز در سیره و سفارش انبیا ؟(ع)و اهل بیت (ع) 11
- ب) معیار و شاخص بودن نماز 12
- اشاره 12
- 1. شاخص ایمان 12
- 3. شاخص قبولی اعمال 13
- 2. اولین نشانه مؤمنان 13
- ب) تأکید خاص به نماز در بین دیگر عبادات 13
- پرسشنامه 15
- آسیب شناسی نماز 16
- الف) نماز ما با غفلت همراه است 16
- دو. نمازهای ما ناقص است 16
- اشاره 16
- اشاره 16
- یک. نماز برای ما کار مهمی نیست 16
- اشاره 16
- اشاره 17
- الف) توجه به اینکه نماز، همسخن شدن با پروردگار 17
- ب) نماز ما بازدارنده از گناه نیست 17
- یک. چه کنیم نماز برای ما مهم باشد؟ 17
- راه درمان این آسیبها 17
- ج) شناخت جایگاه نماز 18
- ب) توجه به آثار و ثواب نماز 18
- د. آشنایی با پیامدهای سبک شمردن نماز 18
- ه) توجه به عنایات ویژه خداوند 21
- و) توجه به حالات پیغمبر(ص) و ائمه(ع)و اهتمام ایشان به نماز 22
- دو. چه کنیم نمازی کامل بخوانیم 25
- الف) فراگیری احکام نماز 25
- ز) تقویت اعتقاد به قیامت 25
- اشاره 25
- ج) توجه به معانی و اسرار نماز 26
- ب) رعایت آداب ظاهری و باطنی نماز 26
- د) اقامه نماز در اول وقت 27
- ه) اقامه نماز به جماعت 29
- و) اهتمام به تعقیبات 30
- تسیبح حضرت زهرا 31
- ز) اهتمام به نوافل 32
- پرسشنامه 33
- الف) آداب مقدمات نماز 34
- 1. وضو 34
- 1. خواندن دعاهای مخصوص هنگام وضو 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- 3. مضمضه کردن 36
- 2. مسواک زدن 36
- 8. خواندن آیه الکرسی بعد از وضو. 36
- 4. استنشاق 36
- 7. خواندن سوره قدر در حال وضو. 36
- 2. لباس نمازگزار 37
- 3. مکان نمازگزار 38
- ب) آداب مقارنات نماز 38
- اشاره 38
- 1. آداب تکبیرهالاحرام 40
- 2. برخی از آداب قیام و قرائت 41
- 4. آداب سجود 42
- 3. آداب رکوع 42
- 7. آداب قنوت 44
- 6. آداب سلام نماز 44
- الف) اخلاص و نیت قربت 45
- دو. آداب باطنی نماز 45
- اشاره 45
- اشاره 45
- مراتب اخلاص 46
- ب) تفهّم نماز 47
- اشاره 49
- ج) تعظیم مقام پروردگار در نماز 49
- خشوع اولیای خدا در نماز 50
- د) حضور قلب در نماز 50
- پرسشنامه 51
- اشاره 52
- یک. اهمیّت حضورقلب در نماز 52
- دو. تأثیرعبادت همراه با حضور قلب 53
- اشاره 55
- الف) بزرگ شمردن امر خدا و رعایت حریم آن 55
- سه. مقدمات به دست آوردن حضور قلب 55
- چهار. عوامل مؤثر در تحصیل حضور قلب 55
- ب) ترس ازعظمت و بزرگی خدا 57
- ه) شرمساری از تقصیرها و گناهان در برابر خداوند 60
- پنج. راههای تحصیل حضور قلب 60
- اشاره 62
- الف) عوامل خارجی 62
- اشاره 62
- شش. موانع حضور قلب در نماز 62
- اشاره 63
- ب) عوامل داخلی 63
- راه درمان 63
- راه نجات از حبّ دنیا 65
- داروی هرزه گردی خیال 66
- آیا نمازِ بدون حضور قلب، باطل است؟ 68
- نکته اساسی در حضور قلب 69
- انواع حضور قلب و کاملترین نوع آن 69
- ج) پرهیز از حرکتهای اضافی 70
- ه) توجه نکردن به اطراف 71
- اشاره 71
- د) پرهیز از نماز در حالت کسالت 71
- چند تذکر 72
- پرسشنامه 73
- اشاره 74
- مقدمه 74
- اشاره 75
- اشاره 75
- الف) مداومت بر نماز 75
- یک. در ارتباط با خدای متعال 75
- مداومت امام خمینی(ره) بر نماز شب 76
- ب) محافظت بر نماز 77
- اشاره 77
- نتیجه پایداری بر نماز 78
- اشاره 79
- الف) امدادگرِ محرومان 79
- ج) کسب روزی حلال و دوری از حرام خواری 79
- دو. در ارتباط با خلق خدا 79
- اشاره 79
- نکته 80
- اشاره 81
- ب) عفیف در غرائز 81
- نمونه ای از انفاق امام صادق(ع) 81
- پناه جویی از شهوت، به پیامبر رحمت(ص) 82
- ج) امانتدار 83
- اشاره 83
- امانتداری بر سه نوع عهد 84
- د) استوار در شهادت 86
- ز) دوری از غیبت 87
- اشاره 87
- و) رعایت حق همسر 87
- اثر غیبت در عبادت 88
- ح) خیرخواهی و ارتباط با برادر دینی 89
- سه. در ارتباط با عالم غیب 90
- اشاره 90
- اشاره 90
- الف) یقین به قیامت 90
- ب) هراس از عذاب الهی 93
- پرسشنامه 95
- اشاره 96
- مقدمه 97
- اشاره 97
- سر در لغت و اصطلاح 97
- راه رسیدن به اسرار نماز 98
- منابع شناخت اسرار 98
- سیر تکمیل نمازهای واجب 99
- الف) طهارت باطنی انسان 101
- اشاره 101
- بیان اسرار نماز 101
- اشاره 101
- یک. سر الصلاه 101
- ب) به فعلیت رسیدن انسان 102
- الف) اسرار مقدمات نماز 103
- دو. اسرار الصلاه 103
- اشاره 103
- ب) اسرار مقارنات نماز 110
- اشاره 118
- تأویل دو سجده 119
- قیام بعد از دو سجده 119
- پرسشنامه 122
- یک. الله اکبر 123
- مقدمه 123
- دو. أعوذ بالله من الشیطان الرجیم 125
- الف) سوره حمد 126
- ویژگیها 126
- سه. قرائت 126
- چرا سوره حمد؟ 127
- بِسْمِ اللَّهِ 128
- الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ 129
- تفاوت حمد با مدح و شکر 130
- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ 130
- رَبِّ الْعَالَمِین 131
- الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 132
- إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِین 133
- یک سؤال 134
- حقیقت صراط مستقیم 135
- اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیم 135
- صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ 136
- وَلَا الضَّالِّین 137
- غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ 137
- ب) سوره (بعد از حمد) 138
- اشاره 138
- سوره توحید 139
- ج) تسبیحات اربعه 140
- سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ 141
- چهار. رکوع 141
- چرا عظیم، چرا اعلی؟ 142
- سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بِحَمْدِهِ 142
- پنج) سجده 142
- بحمده 142
- شش. قنوت 143
- هفت. تشهد 144
- هشت. سلام 145
- پرسشنامه 146
- چند نکته مهم 147
- مقدمه: آثار نماز و تربیت انسان 147
- اشاره 147
- بررسی آثار فردی نماز 148
- اشاره 148
- یک. آثار شناختی 149
- اشاره 149
- الف) آثار اعتقادی 149
- ب) آثار عقلی و علمی 151
- اشاره 156
- نماز را با لذت معنوی گره نزنید! 156
- دو. آثار عبادی - معنوی 156
- سه. آثار عاطفی - روانی 160
- اشاره 160
- ب) بالابردن سطح تحمل و رهایی از غم و اندوه 162
- الف) نماز، تمرین ادب عبودیت و مبارزه با نفس 163
- ب) ابهت یافتن خدا در دل 163
- ج) پیشگیری از گناه 164
- د) گناه زدایی 165
- ه) درمان حرص و طمع 166
- و) تربیت روحیه حق شناسی 167
- ز) درمان کبر و غرور 167
- پنج) آثار زیستی - بهداشتی 168
- پرسشنامه 170
- اشاره 171
- مقدمه: نماز به مثابه یک امر اجتماعی 171
- یک. نماز و خانواده 172
- الف) برنامه ریزی و تدبیر منزل 172
- ب) بهبود روابط خویشاوندی 173
- اشاره 175
- دو. نماز و جامعه 175
- الف) کاهش جرائم و تقویت کنترل اجتماعی 175
- اشاره 175
- 1. مکانیسم حیا 176
- 3. مکانیسم معرفت و هدایت بخشی 177
- 2. مکانیسم تعدیل 177
- ب) تألیف قلوب و ایجاد همدلی و برادری 178
- د) تسهیل روابط اجتماعی 179
- ه) توجه به حقوق دیگران 180
- اشاره 181
- الف) تثبیت نظام توحیدی 181
- سه. نماز و فرهنگ 181
- ب) فرهنگ پذیری 182
- ج) تبلیغ جهانی فرهنگ اسلامی 183
- ب) ایجاد اقتدار و تحول در معادلات سیاسی 184
- الف)وحدت و همدلی 184
- چهار. نماز و سیاست 184
- اشاره 184
- ج) تعمیق بصیرت سیاسی 185
- اشاره 187
- پنج) نماز و اقتصاد 187
- الف) فعال سازی روحیه تعاون و همیاری 187
- ب) بهبود رابطه کارگر و کارفرما 188
- ج) نزول برکات الهی 189
- د) تحکیم برابری و رفع اختلاف طبقاتی 190
- اشاره 190
- نقش فراگیر 190
- نماز بخوان تا آدم شوی 191
- پرسشنامه 193
- اشاره 194
- مقدمه 195
- یک. وضو 195
- منشأ اختلاف 195
- اشاره 195
- اشاره 195
- الف: شستن دستها 196
- موارد اختلافی در وضو 196
- پاسخهای شیعه 196
- دلیل اهل سنت 196
- ب: مسح سر 198
- الف: قرآن 199
- ج: مسح یا غَسل پاها 199
- ب: روایات 200
- دو. اذان و اقامه 201
- اشاره 201
- الف) کیفیت تشریع اذان 201
- بررسی موارد اختلافی 201
- ب) تثویب در اذان صبح 202
- ج) حیّ علی خیرالعمل 204
- د) شهادت ثالثه 206
- سه. اوقات نماز 208
- نقد و بررسی جمع بین صلاتین 208
- رمزگشایی از علت اصلی 208
- حنبلیه 209
- واجبات نماز از نگاه مذاهب اسلامی 209
- چهار. ارکان و واجبات نماز 209
- حنفیه 209
- اشاره 209
- الف( حکم بسمله 210
- بررسی برخی موارد اختلافی 210
- مالکیه 210
- شافعیه 210
- ب) دست بسته نماز خواندن 211
- ج) آمین گفتن پس از حمد 213
- پرسش اول 214
- ه) صلوات و سلام پیامبر بر خودشان! 216
- پرسش دوم 216
- پرسشنامه 218
- اشاره 219
- مقدمه 219
- یک. نماز پیامبران الهی(ع) 220
- الف) نماز حضرت ابراهیم(ع) 220
- ب) نماز اسماعیل(ع)و اسحاق(ع)و یعقوب (ع) 220
- ج) نماز حضرت شعیب(ع) 221
- د) نماز حضرت موسی(ع) 221
- ه) نماز حضرت داود(ع) 222
- ز) نماز حضرت زکریا(ع) 224
- و) نماز حضرت سلیمان(ع) 224
- ح) نماز حضرت عیسی(ع) 226
- دو. یهودیت 227
- اشاره 227
- الف) نماز در یهودیت 228
- 1. وجوب نماز 228
- 2. مقدمات نماز 229
- 3. نمازهای روزانه 231
- سه. مسیحیت 232
- اشاره 232
- ١. حواریون یا رسولان مسیح 233
- ٢. فرقه های مسیحی 233
- ٣. کتاب مقدس مسیحیان 235
- ٤. شعائر و عبادات 235
- ٥. نماز حضرت عیسی(ع) 236
- ٧. نمازهای روزانه مسیحیان 237
- ٦. جدایی از یهودیان 237
- اشاره 238
- چهار. آیین زردشت 238
- ١. زندگی و رسالت زردشت 239
- ٢. نماز در آیین زردشت 240
- ٤. نماز روزانه 241
- ٣. آمادگی برای نماز 241
- پرسشنامه 243
- اشاره 244
- اشاره 244
- یک. آیین هندو 244
- مقدمه 244
- فصل سوم: نماز در ادیان غیر الهی 244
- ١. اعتقادات اصلی 245
- 2. عبادت در آیین هندو 246
- ٣. نماز در آیین هندو 247
- اشاره 249
- دو. آیین بودا 249
- عبادت بوداییها 251
- کتب مقدس بودایی 251
- عبادات روزانه 252
- پرسشنامه 254
- اشاره 255
- بخش چهارم: دعوت به نماز 255
- مقدمه 256
- به گیتی نیست آرامش، از این رو 257
- یک. شروع از خود 259
- فصل اول: اصول و شیوه های هدایت و دعوت دیگران به نماز 259
- اشاره 259
- الف) اصول هدایت و دعوت دیگران به نماز 259
- اشاره 259
- دو. اصل زمینه سازی 260
- چهار. اصل تدریج 260
- سه. اصل جامعیت 260
- پنج) اصل اعتدال 261
- شش. اصل تداوم و استقامت 262
- هفت. اصل کرامت 262
- اشاره 263
- ب) روشهای عام در هدایت و دعوت دیگران به نماز 263
- یک. اعطای بینش و پاسخ به شبهات 263
- اشاره 263
- نمونهای از شبهات 264
- دو. انداز و تبیشیر 266
- اشاره 267
- سه. تشویق و تنبیه 267
- ب) شرایط تشویق و تنبیه 268
- الف) اشارهای به انواع تشویق و تنبیه 268
- ح) شیوه های تنبیه 269
- ج) تناسب با عمل 269
- چهار. معرفی الگوهای اهل نماز 271
- اشاره 271
- ج( روش ها و نکته های دعوت به نماز بر اساس سن مخاطب 272
- اشاره 272
- یک. دوره کودکی اول 272
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی اول (کمتر از 7سال) 272
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی اول: فراهم آوردن زمینه مساعد 273
- دو. دوره کودکی دوم 275
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی دوم (7 تا 12سال) 275
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره نوجوانی (12 تا 18سال) 278
- سه. دوره دوره نوجوانی 278
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی دوم: آموزش و درونی کردن 278
- اشاره 279
- ب) روشهای ویژه دوره نوجوانی 279
- اشاره 280
- اهداف تحکیم و تعمیق بنیانهای اعتقادی 280
- دوم. تدوین برنامه مطالعاتی 281
- روش اول. تشکیل جلسات بحث و گفتگو 281
- ترغیب و ترهیب، انذار و تبشیر، تشویق و تنبیه 281
- اشاره 282
- نکات مهم 283
- پرسشنامه 284
- فصل دوم: بررسی علل ترک نماز و راههای درمان آن 285
- الف) بینشی 285
- اشاره 285
- یک. عوامل درونی ترک نماز 285
- اشاره 285
- مقدمه 285
- عوامل ترک نماز 285
- اشاره 285
- عوامل ضعف ایمان به خدا 286
- اشاره 286
- درمان ضعف ایمان به خدا 287
- اشاره 288
- شیطان 289
- . 289
- عوامل غفلت 289
- دوست ناباب 289
- دنیاطلبی 289
- اشتغال افراطی به بهرههای دنیایی 289
- درمان غفلت 290
- اشاره 290
- الف) جهل به احکام 291
- انواع جهل 291
- اشاره 291
- ب) جهل به اسرار، آثار و اهمیت نماز 292
- درمان جهل 292
- اشاره 292
- ج) جهل به عواقب بی نمازی 292
- ب) گرایشی 293
- عوامل ضعف اراده 295
- اشاره 295
- درمان ضعف اراده 296
- ج) کنشی 298
- اشاره 299
- 1. کثرت گناه و شهوت رانی 299
- اشاره 299
- 3. خجالت 300
- درمان افراط و تفریط 300
- اشاره 300
- اشاره 300
- درمان کثرت گناه و شهو ترانی 300
- 2. افراط و تفریط 300
- دو. عوامل بیرونی ترک نماز 301
- درمان خجالت 301
- الف) اعضای خانواده 301
- ب) دوست نامناسب 301
- ج) شیطان 302
- د) بد عمل کردن برخی دینداران 303
- ه) محیط 304
- اشاره 304
- 2. گروه همساان 304
- 1. محیط خانواده 304
- 4. بازار و خیابان 305
- 3. محیط مدرسه و مربیان 305
- 5. ورزشگا هها 306
- 6. رسانه 306
- 7. حکومت 307
- 8. فعالیت های دشمنان 308
- پرسشنامه 309
- منابع 310
- Judaism, , USA:1985. P.83 316
"أقم الصلوهَ لذکری"؛ و نماز را به پادار تا به یاد من باشی.(1)
ب) نماز ما بازدارنده از گناه نیست
قرآن کریم، نماز را فریادگری میداند که نمازگزار را به پرهیز از گناه دعوت می کند: "إنّ الصلوه تنهی عن الفحشاء و المنکر"؛(2) همانا نماز (انسان را) از فحشا و منکر باز می دارد. حال آنکه ما نماز می خوانیم، ولی مرتکب گناه هم می شویم. معلوم می شود نماز ما کارایی لازم را ندارد و فریادش چنان رسا نیست که ما را در مواجهه با گناه، در جایمان میخکوب کند؛ یعنی درجه مطلوب کمال را ندارد؛ چون اگر کامل بود، کارایی اش هم کامل بود و ما را از گناه باز می داشت.
راه درمان این آسیبها
یک. چه کنیم نماز برای ما مهم باشد؟
اشاره
در این بخش به بیان راه حل مشکل اول می پردازیم؛ یعنی اینکه چه کنیم که "نماز"یک کار مهم، بلکه مهمترین کار برای ما باشد؟ در این راستا، می توان راه کارهای زیر را از فرمایش معصومان(ع) استفاده نمود:
الف) توجه به اینکه نماز، همسخن شدن با پروردگار
توجه به اینکه اقامه نماز به معنای هم سخن شدن با ربالعالمین است. در روایات گوناگون مشاهده می کنیم که برای نماز، حقوقی ذکر شده است که رعایت آنها باعث کامل شدن نماز خواهد شد. امام سجّاد(ع)دراین باره می فرماید: "وَ حَقُّ الصَّلَاهِ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّهَا وِفَادَهٌ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ أَنَّکَ فِیهَا قَائِمٌ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَإِذَا عَلِمْتَ ذَلِکَ قُمْتَ مَقَامَ الذَّلِیلِ الْحَقِیرِ الرَّاغِبِ الرَّاهِبِ الرَّاجِی الْخَائِفِ الْمُسْتَکِینِ الْمُتَضَرِّعِ الْمُعَظِّمِ لِمَنْ کَانَ بَیْنَ یَدَیْهِ بِالسُّکُونِ وَ الْوَقَارِ وَ تُقْبِلَ عَلَیْهَا بِقَلْبِکَ وَ تُقِیمَهَا بِحُدُودِهَا وَ حُقُوقِهَا»؛ و حق نماز این است که بدانی نماز کوچ کردن به سوی خدای عزوجل است و تو در آن حال، در برابر خدای عزوجل ایستاده ای و چون این معنا و موقعیت را دانستی، در موضع بنده ای می ایستی که خوار و بی مقدار، زار
1- طه:14
2- عنکبوت:45