مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 199

پاهایتان را. به همان ترتیب آیه؛ در حالی که اگر معنایی جر این در ذهن باشد، باید در معنا جملات را جابه جا کنیم.

ج: مسح یا غَسل پاها

اشاره

مهمترین مسأله اختلافی در وضو، مسح یا شستن پاها هنگام وضو است. به نظر فقهای امامیه، پاها باید با رطوبت باقیمانده در دستها مسح شود و شستن به جای مسح باطل است؛ اما عموم فقهای مذاهب چهارگانه، به وجوب شستن پاها تا کعبین (برآمدگی پا) فتوا داده اند.

دلایل شیعه

الف: قرآن

فقه شیعه میگوید: باید پاها را مسح کرد، نه غَسل؛ به این دلیل که ظاهر آیه ششم سوره مائده حاکی از آن است که انسان نمازگزار، هنگام وضو دو وظیفه دارد: یکی شستن (در مورد صورت و دست) و دیگری مسح (در مورد سر و پاها). این مطلب چنانچه گفته شد از تقارن و مقایسه دو جمله زیر روشن می شود:

1. «فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَأَیدیَکُمْ إِلَی المَرافِق»؛

2. «وَ امْسَحُوا بِرُؤوسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَی الکَعْبَیْنِ».

چنانچه ما این دو جمله را به فرد عرب زبانی که ذهن او مسبوق به مشرب فقهی خاصی نباشد ارائه کنیم، بیتردید خواهد گفت که طبق این آیه، وظیفه ما نسبت به صورت و دست، شستن و نسبت به سر و پاها، مسح است.

از نظر قواعد ادبی، لفظ (أرجلکم) باید عطف بر کلمه (رؤوسکم) باشد که نتیجه آن همان مسح پاهاست و نمیتوان آن را بر جمله پیشین (و أیدیکم) عطف کرد که نتیجه آن، شستن پاها میباشد؛ زیرا لازمه این امر آن است که میان معطوف (وَ أرجلکم) و معطوفٌ علیه (وأیدیکم) جمله معترضه (فامْسحوا برؤوسکم) قرار گیرد که از نظر قواعد عربی، صحیح نیست و باعث اشتباه در مقصود می شود.

ضمناً در این قسمت (مسح کردن پاها)، فرقی میان قرائت جرّ و قرائت نصب