مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 211

سؤال اختلافی این است که آیا "بسمله» جزء سوره فاتحه الکتاب است؟ این پرسش از موارد اختلاف بین شیعه و سنی در نماز است. بیتردید، سیره مسلمانان گفتن آن در نماز بوده است و کسی در جزئیت آن برای "فاتحه الکتاب» تردیدی نداشت. به همین دلیل، وقتی معاویه به مدینه آمد و در آنجا نماز خواند ولی "بسم الله» نخواند و هنگام رفتن به رکوع و سجود هم تکبیر نگفت، پس از پایان سلام، مهاجران و انصار ندا دادند: ای معاویه، از نماز دزدیدی، "بسم الله» کو؟ تکبیر هنگام رکوع و سجود کو؟ سپس نماز را همراه بسم الله و تکبیر دوباره خواند.(1) شافعی میگوید: معاویه حاکمی نیرومند و با شوکت بود و اگر آشکار گفتن بسم الله، نزد همه مهاجران و انصار امری ثابت نبود، نمیتوانستند به سبب نگفتن بسم الله به او اعتراض کنند.(2)

با توجه به روایات فراوانی که از طریق اهل سنت(3) و اهلبیت(ع)(4) نقل شده است، نه تنها جزئیت بسمله قطعی است، بلکه بر طبق روایات، پیامبر؟ص؟ آن را به جهر(آشکارا) می خواندند(5) و همگان را نیز به چنین شیوهای امر می کردند.

ب) دست بسته نماز خواندن

یکی از حالات نمازگزاران اهل سنت این است که در حال قیام دست راست خود را بر روی دست چپ، بالا یا پایین ناف قرار میدهند که به چنین عملی، تکتّف، تکفیر یا قبض گفته میشود.

در میان مسلمانان، کسی قائل به وجوب تکتف در نماز نیست. مذاهب چهارگانه (جز مالکیه)، قرار دادن دست راست بر چپ، بالا یا پایین ناف را سنت می دانند،(6)

1- "یا معاویه! سقت صلاتک؟! أینَ بِسم الله الرحمن الرحیم ...
2- مسند شافعی، ص 13 ؛ مستدرک حاکم، ج 1، ص 233
3- صحیح مسلم، ج 2، ص 12 ، باب حجه من قال: لا یجهر بالبسمله
4- ر.ک. شیخ طوسی، تهذیب ااحکام، ج 2، ص 289 ؛ شیخ کلینی، اصول کافی، ج 3، ص 312
5- نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج 1، ص 232.
6- زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلته، ج 2، ص 874 . الفقه علی المذاهب الاربعه، ج 1، ص 217 ؛ فقه السنه، ج 1. صص 107 و 10.