مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 260

دو. اصل زمینه سازی

هدایت به سوی نماز یک فعالیت است. این فعالیت مانند هر فعالیت دیگر نه در خلأ، بلکه در یک محیط و موقعیت اتفاق میافتد. اگر این محیط و موقعیت برای انجام این فعالیت آماده شده باشد، زحمت ما مفید واقع می شود و ثمر میدهد و در غیر این صورت، به احتمال زیاد به هدر میرود و به هدف مورد نظر نمی رسد.

سه. اصل جامعیت

نماز عملی عبادی است دارای ابعاد گوناگون. نماز یک رفتار است و رفتار، چنانکه روانشناسان گفته اند، سه بعد دارد: شناختی، گرایشی و رفتاری. عمل نماز از کسی صادر میشود که بهرهای هرچند کم از شناخت، گرایش و توانایی عمل نسبت به آن را برده باشد. هر چه شناخت بیشتر و عمیقتر و هر چه گرایش قویتر باشد، فرد به این عمل پایبندتر خواهد بود؛ مشروط به اینکه توانایی و مهارت برای انجام آن را دارا باشد. اگر کسی کاملاً به نماز آگاه و به آن گرایش هم داشته باشد اما فاقد توانایی و مهارتهای لازم باشد، برای مثال، حمد و سوره و اذکار را نداند یا نتواند رکوع و سجود را به صورت صحیح انجام دهد، نمیتواند نماز را به صورت صحیح انجام دهد.

بدین ترتیب، در دعوت و آموزش نماز باید به هر سه بعد آن توجه داشت. بایسته است شناخت و باورهای لازم، گرایشها و انگیزه های صحیح و تواناییها و مهارتهای لازم را در آنان ایجاد کرد و پرورش داد. اصل جامعیت بدین معناست که در هدایت به نماز نباید تنها به بعد شناختی، بعد گرایشی یا بعد رفتاری بسنده کرد؛ بلکه باید به هر سه بعد به اندازه لازم توجه کرد و پرورش داد.

چهار. اصل تدریج

اصل تدریج بیانگر این مطلب است که در آموزش نماز به دیگران، نباید یکباره کل نماز و معارف و مهارتهای مربوط به آن را ارائه کرد؛ بلکه باید آنها را به تدریج آموزش داد. برای مثال، در مورد کودکان، نخست باید اصل سجده را به وی آموخت و او را رها کرد تا آن را انجام دهد. پس از مدتی باید وضو را به وی آموزش داد. پس از مدتی باید از او خواست صورت نماز را انجام دهد و رعایت شرایط نماز