- پیشگفتار 1
- اشاره 5
- یک. تعریف مفاهیم و اصطلاحات 6
- اشاره 6
- الف)صلاه 6
- ج) اقامه 7
- ب) نماز 7
- دو. اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع نماز 8
- اشاره 8
- 2. تکرار معنادار واژه »صلاه» در قرآن و روایات 9
- اشاره 9
- 1. نماز؛ رکن دین 9
- 3. اقامه نماز، اولین فعالیت فرهنگی صالحان 10
- 4. محوریت نماز در سیره و سفارش انبیا ؟(ع)و اهل بیت (ع) 11
- ب) معیار و شاخص بودن نماز 12
- 1. شاخص ایمان 12
- اشاره 12
- 3. شاخص قبولی اعمال 13
- 2. اولین نشانه مؤمنان 13
- ب) تأکید خاص به نماز در بین دیگر عبادات 13
- پرسشنامه 15
- آسیب شناسی نماز 16
- الف) نماز ما با غفلت همراه است 16
- اشاره 16
- یک. نماز برای ما کار مهمی نیست 16
- اشاره 16
- دو. نمازهای ما ناقص است 16
- اشاره 16
- یک. چه کنیم نماز برای ما مهم باشد؟ 17
- راه درمان این آسیبها 17
- اشاره 17
- ب) نماز ما بازدارنده از گناه نیست 17
- الف) توجه به اینکه نماز، همسخن شدن با پروردگار 17
- ب) توجه به آثار و ثواب نماز 18
- د. آشنایی با پیامدهای سبک شمردن نماز 18
- ج) شناخت جایگاه نماز 18
- ه) توجه به عنایات ویژه خداوند 21
- و) توجه به حالات پیغمبر(ص) و ائمه(ع)و اهتمام ایشان به نماز 22
- ز) تقویت اعتقاد به قیامت 25
- دو. چه کنیم نمازی کامل بخوانیم 25
- اشاره 25
- الف) فراگیری احکام نماز 25
- ب) رعایت آداب ظاهری و باطنی نماز 26
- ج) توجه به معانی و اسرار نماز 26
- د) اقامه نماز در اول وقت 27
- ه) اقامه نماز به جماعت 29
- و) اهتمام به تعقیبات 30
- تسیبح حضرت زهرا 31
- ز) اهتمام به نوافل 32
- پرسشنامه 33
- اشاره 34
- الف) آداب مقدمات نماز 34
- 1. وضو 34
- اشاره 34
- 1. خواندن دعاهای مخصوص هنگام وضو 34
- 3. مضمضه کردن 36
- 2. مسواک زدن 36
- 8. خواندن آیه الکرسی بعد از وضو. 36
- 4. استنشاق 36
- 7. خواندن سوره قدر در حال وضو. 36
- 2. لباس نمازگزار 37
- اشاره 38
- ب) آداب مقارنات نماز 38
- 3. مکان نمازگزار 38
- 1. آداب تکبیرهالاحرام 40
- 2. برخی از آداب قیام و قرائت 41
- 3. آداب رکوع 42
- 4. آداب سجود 42
- 6. آداب سلام نماز 44
- 7. آداب قنوت 44
- اشاره 45
- دو. آداب باطنی نماز 45
- اشاره 45
- الف) اخلاص و نیت قربت 45
- مراتب اخلاص 46
- ب) تفهّم نماز 47
- اشاره 49
- ج) تعظیم مقام پروردگار در نماز 49
- د) حضور قلب در نماز 50
- خشوع اولیای خدا در نماز 50
- پرسشنامه 51
- یک. اهمیّت حضورقلب در نماز 52
- اشاره 52
- دو. تأثیرعبادت همراه با حضور قلب 53
- سه. مقدمات به دست آوردن حضور قلب 55
- چهار. عوامل مؤثر در تحصیل حضور قلب 55
- الف) بزرگ شمردن امر خدا و رعایت حریم آن 55
- اشاره 55
- ب) ترس ازعظمت و بزرگی خدا 57
- ه) شرمساری از تقصیرها و گناهان در برابر خداوند 60
- پنج. راههای تحصیل حضور قلب 60
- اشاره 62
- شش. موانع حضور قلب در نماز 62
- الف) عوامل خارجی 62
- اشاره 62
- راه درمان 63
- اشاره 63
- ب) عوامل داخلی 63
- راه نجات از حبّ دنیا 65
- داروی هرزه گردی خیال 66
- آیا نمازِ بدون حضور قلب، باطل است؟ 68
- انواع حضور قلب و کاملترین نوع آن 69
- نکته اساسی در حضور قلب 69
- ج) پرهیز از حرکتهای اضافی 70
- اشاره 71
- د) پرهیز از نماز در حالت کسالت 71
- ه) توجه نکردن به اطراف 71
- چند تذکر 72
- پرسشنامه 73
- اشاره 74
- مقدمه 74
- الف) مداومت بر نماز 75
- یک. در ارتباط با خدای متعال 75
- اشاره 75
- اشاره 75
- مداومت امام خمینی(ره) بر نماز شب 76
- ب) محافظت بر نماز 77
- اشاره 77
- نتیجه پایداری بر نماز 78
- دو. در ارتباط با خلق خدا 79
- اشاره 79
- اشاره 79
- الف) امدادگرِ محرومان 79
- ج) کسب روزی حلال و دوری از حرام خواری 79
- نکته 80
- اشاره 81
- نمونه ای از انفاق امام صادق(ع) 81
- ب) عفیف در غرائز 81
- پناه جویی از شهوت، به پیامبر رحمت(ص) 82
- اشاره 83
- ج) امانتدار 83
- امانتداری بر سه نوع عهد 84
- د) استوار در شهادت 86
- اشاره 87
- و) رعایت حق همسر 87
- ز) دوری از غیبت 87
- اثر غیبت در عبادت 88
- ح) خیرخواهی و ارتباط با برادر دینی 89
- الف) یقین به قیامت 90
- اشاره 90
- اشاره 90
- سه. در ارتباط با عالم غیب 90
- ب) هراس از عذاب الهی 93
- پرسشنامه 95
- اشاره 96
- مقدمه 97
- اشاره 97
- سر در لغت و اصطلاح 97
- راه رسیدن به اسرار نماز 98
- منابع شناخت اسرار 98
- سیر تکمیل نمازهای واجب 99
- الف) طهارت باطنی انسان 101
- اشاره 101
- بیان اسرار نماز 101
- اشاره 101
- یک. سر الصلاه 101
- ب) به فعلیت رسیدن انسان 102
- اشاره 103
- دو. اسرار الصلاه 103
- الف) اسرار مقدمات نماز 103
- ب) اسرار مقارنات نماز 110
- اشاره 118
- قیام بعد از دو سجده 119
- تأویل دو سجده 119
- پرسشنامه 122
- یک. الله اکبر 123
- مقدمه 123
- دو. أعوذ بالله من الشیطان الرجیم 125
- الف) سوره حمد 126
- ویژگیها 126
- سه. قرائت 126
- چرا سوره حمد؟ 127
- بِسْمِ اللَّهِ 128
- الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ 129
- الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ 130
- تفاوت حمد با مدح و شکر 130
- رَبِّ الْعَالَمِین 131
- الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ 132
- إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِین 133
- یک سؤال 134
- حقیقت صراط مستقیم 135
- اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیم 135
- صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ 136
- وَلَا الضَّالِّین 137
- غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ 137
- ب) سوره (بعد از حمد) 138
- اشاره 138
- سوره توحید 139
- ج) تسبیحات اربعه 140
- سُبْحانَ رَبِّیَ الْعَظیمِ وَ بِحَمْدِهِ 141
- چهار. رکوع 141
- چرا عظیم، چرا اعلی؟ 142
- سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بِحَمْدِهِ 142
- پنج) سجده 142
- بحمده 142
- شش. قنوت 143
- هفت. تشهد 144
- هشت. سلام 145
- پرسشنامه 146
- چند نکته مهم 147
- اشاره 147
- مقدمه: آثار نماز و تربیت انسان 147
- اشاره 148
- بررسی آثار فردی نماز 148
- یک. آثار شناختی 149
- الف) آثار اعتقادی 149
- اشاره 149
- ب) آثار عقلی و علمی 151
- نماز را با لذت معنوی گره نزنید! 156
- اشاره 156
- دو. آثار عبادی - معنوی 156
- سه. آثار عاطفی - روانی 160
- اشاره 160
- ب) بالابردن سطح تحمل و رهایی از غم و اندوه 162
- الف) نماز، تمرین ادب عبودیت و مبارزه با نفس 163
- ب) ابهت یافتن خدا در دل 163
- ج) پیشگیری از گناه 164
- د) گناه زدایی 165
- ه) درمان حرص و طمع 166
- و) تربیت روحیه حق شناسی 167
- ز) درمان کبر و غرور 167
- پنج) آثار زیستی - بهداشتی 168
- پرسشنامه 170
- اشاره 171
- مقدمه: نماز به مثابه یک امر اجتماعی 171
- الف) برنامه ریزی و تدبیر منزل 172
- یک. نماز و خانواده 172
- ب) بهبود روابط خویشاوندی 173
- دو. نماز و جامعه 175
- اشاره 175
- اشاره 175
- الف) کاهش جرائم و تقویت کنترل اجتماعی 175
- 1. مکانیسم حیا 176
- 3. مکانیسم معرفت و هدایت بخشی 177
- 2. مکانیسم تعدیل 177
- ب) تألیف قلوب و ایجاد همدلی و برادری 178
- د) تسهیل روابط اجتماعی 179
- ه) توجه به حقوق دیگران 180
- الف) تثبیت نظام توحیدی 181
- اشاره 181
- سه. نماز و فرهنگ 181
- ب) فرهنگ پذیری 182
- ج) تبلیغ جهانی فرهنگ اسلامی 183
- الف)وحدت و همدلی 184
- چهار. نماز و سیاست 184
- اشاره 184
- ب) ایجاد اقتدار و تحول در معادلات سیاسی 184
- ج) تعمیق بصیرت سیاسی 185
- پنج) نماز و اقتصاد 187
- الف) فعال سازی روحیه تعاون و همیاری 187
- اشاره 187
- ب) بهبود رابطه کارگر و کارفرما 188
- ج) نزول برکات الهی 189
- اشاره 190
- نقش فراگیر 190
- د) تحکیم برابری و رفع اختلاف طبقاتی 190
- نماز بخوان تا آدم شوی 191
- پرسشنامه 193
- اشاره 194
- مقدمه 195
- اشاره 195
- اشاره 195
- منشأ اختلاف 195
- یک. وضو 195
- الف: شستن دستها 196
- موارد اختلافی در وضو 196
- دلیل اهل سنت 196
- پاسخهای شیعه 196
- ب: مسح سر 198
- الف: قرآن 199
- ج: مسح یا غَسل پاها 199
- ب: روایات 200
- دو. اذان و اقامه 201
- الف) کیفیت تشریع اذان 201
- بررسی موارد اختلافی 201
- اشاره 201
- ب) تثویب در اذان صبح 202
- ج) حیّ علی خیرالعمل 204
- د) شهادت ثالثه 206
- نقد و بررسی جمع بین صلاتین 208
- سه. اوقات نماز 208
- رمزگشایی از علت اصلی 208
- حنبلیه 209
- واجبات نماز از نگاه مذاهب اسلامی 209
- اشاره 209
- حنفیه 209
- چهار. ارکان و واجبات نماز 209
- شافعیه 210
- الف( حکم بسمله 210
- بررسی برخی موارد اختلافی 210
- مالکیه 210
- ب) دست بسته نماز خواندن 211
- ج) آمین گفتن پس از حمد 213
- پرسش اول 214
- پرسش دوم 216
- ه) صلوات و سلام پیامبر بر خودشان! 216
- پرسشنامه 218
- مقدمه 219
- اشاره 219
- یک. نماز پیامبران الهی(ع) 220
- الف) نماز حضرت ابراهیم(ع) 220
- ب) نماز اسماعیل(ع)و اسحاق(ع)و یعقوب (ع) 220
- ج) نماز حضرت شعیب(ع) 221
- د) نماز حضرت موسی(ع) 221
- ه) نماز حضرت داود(ع) 222
- و) نماز حضرت سلیمان(ع) 224
- ز) نماز حضرت زکریا(ع) 224
- ح) نماز حضرت عیسی(ع) 226
- دو. یهودیت 227
- اشاره 227
- الف) نماز در یهودیت 228
- 1. وجوب نماز 228
- 2. مقدمات نماز 229
- 3. نمازهای روزانه 231
- سه. مسیحیت 232
- اشاره 232
- ١. حواریون یا رسولان مسیح 233
- ٢. فرقه های مسیحی 233
- ٣. کتاب مقدس مسیحیان 235
- ٤. شعائر و عبادات 235
- ٥. نماز حضرت عیسی(ع) 236
- ٧. نمازهای روزانه مسیحیان 237
- ٦. جدایی از یهودیان 237
- چهار. آیین زردشت 238
- اشاره 238
- ١. زندگی و رسالت زردشت 239
- ٢. نماز در آیین زردشت 240
- ٣. آمادگی برای نماز 241
- ٤. نماز روزانه 241
- پرسشنامه 243
- اشاره 244
- اشاره 244
- یک. آیین هندو 244
- مقدمه 244
- فصل سوم: نماز در ادیان غیر الهی 244
- ١. اعتقادات اصلی 245
- 2. عبادت در آیین هندو 246
- ٣. نماز در آیین هندو 247
- اشاره 249
- دو. آیین بودا 249
- عبادت بوداییها 251
- کتب مقدس بودایی 251
- عبادات روزانه 252
- پرسشنامه 254
- اشاره 255
- بخش چهارم: دعوت به نماز 255
- مقدمه 256
- به گیتی نیست آرامش، از این رو 257
- اشاره 259
- اشاره 259
- فصل اول: اصول و شیوه های هدایت و دعوت دیگران به نماز 259
- یک. شروع از خود 259
- الف) اصول هدایت و دعوت دیگران به نماز 259
- دو. اصل زمینه سازی 260
- چهار. اصل تدریج 260
- سه. اصل جامعیت 260
- پنج) اصل اعتدال 261
- هفت. اصل کرامت 262
- شش. اصل تداوم و استقامت 262
- ب) روشهای عام در هدایت و دعوت دیگران به نماز 263
- یک. اعطای بینش و پاسخ به شبهات 263
- اشاره 263
- اشاره 263
- نمونهای از شبهات 264
- دو. انداز و تبیشیر 266
- سه. تشویق و تنبیه 267
- اشاره 267
- ب) شرایط تشویق و تنبیه 268
- الف) اشارهای به انواع تشویق و تنبیه 268
- ج) تناسب با عمل 269
- ح) شیوه های تنبیه 269
- چهار. معرفی الگوهای اهل نماز 271
- اشاره 271
- یک. دوره کودکی اول 272
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی اول (کمتر از 7سال) 272
- اشاره 272
- ج( روش ها و نکته های دعوت به نماز بر اساس سن مخاطب 272
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی اول: فراهم آوردن زمینه مساعد 273
- دو. دوره کودکی دوم 275
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره کودکی دوم (7 تا 12سال) 275
- الف) ویژگیهای روانشناختی دوره نوجوانی (12 تا 18سال) 278
- ب) روشهای ویژه دوره کودکی دوم: آموزش و درونی کردن 278
- سه. دوره دوره نوجوانی 278
- ب) روشهای ویژه دوره نوجوانی 279
- اشاره 279
- اهداف تحکیم و تعمیق بنیانهای اعتقادی 280
- اشاره 280
- دوم. تدوین برنامه مطالعاتی 281
- روش اول. تشکیل جلسات بحث و گفتگو 281
- ترغیب و ترهیب، انذار و تبشیر، تشویق و تنبیه 281
- اشاره 282
- نکات مهم 283
- پرسشنامه 284
- اشاره 285
- عوامل ترک نماز 285
- فصل دوم: بررسی علل ترک نماز و راههای درمان آن 285
- اشاره 285
- مقدمه 285
- اشاره 285
- الف) بینشی 285
- یک. عوامل درونی ترک نماز 285
- عوامل ضعف ایمان به خدا 286
- اشاره 286
- درمان ضعف ایمان به خدا 287
- اشاره 288
- . 289
- عوامل غفلت 289
- دوست ناباب 289
- اشتغال افراطی به بهرههای دنیایی 289
- شیطان 289
- دنیاطلبی 289
- درمان غفلت 290
- اشاره 290
- انواع جهل 291
- اشاره 291
- الف) جهل به احکام 291
- ب) جهل به اسرار، آثار و اهمیت نماز 292
- ج) جهل به عواقب بی نمازی 292
- درمان جهل 292
- اشاره 292
- ب) گرایشی 293
- اشاره 295
- عوامل ضعف اراده 295
- درمان ضعف اراده 296
- ج) کنشی 298
- اشاره 299
- اشاره 299
- 1. کثرت گناه و شهوت رانی 299
- 2. افراط و تفریط 300
- اشاره 300
- درمان کثرت گناه و شهو ترانی 300
- درمان افراط و تفریط 300
- 3. خجالت 300
- اشاره 300
- الف) اعضای خانواده 301
- دو. عوامل بیرونی ترک نماز 301
- ب) دوست نامناسب 301
- درمان خجالت 301
- ج) شیطان 302
- د) بد عمل کردن برخی دینداران 303
- 2. گروه همساان 304
- 1. محیط خانواده 304
- ه) محیط 304
- اشاره 304
- 3. محیط مدرسه و مربیان 305
- 4. بازار و خیابان 305
- 6. رسانه 306
- 5. ورزشگا هها 306
- 7. حکومت 307
- 8. فعالیت های دشمنان 308
- پرسشنامه 309
- منابع 310
- Judaism, , USA:1985. P.83 316
فصل سوم: آداب نماز
اشاره
محمدمهدی حائری پور
در این نوشتار، همچون دیگر کتابهای آدابِ نماز، بحث را در قالب آداب ظاهری و باطنی نماز پی خواهیم گرفت.
یک. آداب ظاهری نماز
تاکنون آداب باطنی نماز که حقیقت و روح نماز است را برشمردیم. عالمان اخلاق و عارفان بزرگ اسلامی نیز، تمام همت خود را برای تبیین این بخش از آداب نماز گذاشته اند؛ ولی چنانکه در ابتدای بحث گفتیم، بخشی از آداب نماز به ظاهر افعال و اقوال نماز برمی گردد - که معمولاً فقهای بزرگوار آن را در رساله های عملیه بیان میکنند. و رعایت این آداب ظاهری، به تحقق آداب باطنی کمک می کند و در روایات هم بر آن تأکید شده است که نمایانگر اهمیت فراوان آن است. در این مجال، به مهمترین آداب ظاهری نماز می پردازیم.
الف) آداب مقدمات نماز
1. وضو
اشاره
وضو، مقدمه واجب برای نمازها و اهمیت و آداب فراوانی دارد. مهمترین آداب آن عبارت است از:
1. خواندن دعاهای مخصوص هنگام وضو
حضرت علی(ع)به محمد حنفیه دستور دادند که وضویی بگیرد. ایشان شروع کردند به وضو گرفتن و امیرمؤمنان(ع)دعاهایی به او تعلیم دادند تا آنها را در هنگام وضو بخواند. بعد از بیان دعاهای وضو، به پسرشان فرمودند: «ای محمد! هرکس مانند من وضو بگیرد و چون این اذکار را بخواند، خداوند در برابر هر قطره آب، برای او فرشته ای میآفریند که تقدیس و تسبیح و تکبیر گوید و ثواب آن را تا