مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 49

می آورد، منشأ امور بزرگی است که زبان را یارای بیان آن نیست و علوم و اسرار عظیمی در آن نهفته است که تنها در دلها متجلی می شود و ظاهر می گردد و گاه می شود که در حین قرائت، مطلبی برایش معلوم میگردد و پرده از حقیقتی برگرفته میشود که او را به سعادتی بزرگ رهنمون می گردد و گفته شده: اینکه خداوند نماز را بازدارنده از فحشا و منکرات می داند،(1) از همین وجه است؛ زیرا که نمازگزار در حین قرائت، حقیقتی را در مییابد که پیش از آن به خاطرش نگذشته بود و همین حقیقتی که برای او در نماز مکشوف میگردد، سبب بازداشتن او از فحشا و منکرات میشود.(2)

توضیح آنکه، برای مثال وقتی در نماز به آیه شریفه»إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعِین»(3)رسید، به حقیقت آن، یعنی نفی همه معبودهای خیالی و باطل برسد و هر معبودی جز خدا، همچون دنیا، شهوت، مال و مقام را نفی کند. آیا اگر این بخش بهظاهر کوچک از قرائت را بفهمد و سرّ آن را به جان خود برساند، نمازش نهی کننده از فحشا و منکرات نخواهد بود؟

آیا وقتی در آیه شریفه»مالک یوم الدین» تنها صاحب اختیار قیامت را خدا می داند و باور می کند جز او مؤثر و اراده کننده ای نیست و همه مقهور و مغلوب او و اراده اویند، این درک و فهم، او را از زشتیها باز نمی دارد؟

راهِ رسیدن به ادب تفهّم، همان است که در حضور قلب بیان خواهد شد، به اضافه اینکه معانی و اسرار نماز را بیاموزد و در اندیشیدن درباره آنها بکوشد.

ج) تعظیم مقام پروردگار در نماز

اشاره

تعظیم، به معنای بزرگ شمردن خدا و مقام ربوبیّت اوست؛ حالتی قلبی که از دو شناخت پدیدار می شود: اول، شناخت جلال و عظمت پروردگار عالم که از اصول ایمان است. دوم، شناخت پستی نفس خویش و اینکه بداند او بنده ای مقهور و

1- اشاره است به آیه شریفه"و أقم الصلاه إن الصلاه تنهی عن الفحشاء والمنکر..." (عنکبوت: 45)
2- ملکی تبریزی، اسرار الصلاه، ص 288
3- تنها تو را می پرستیم و تنها از تو کمک می گیریم (فاتحه: 5)