مفتاح: درسنامه عمومی معارف نماز صفحه 7

هذه العبادهُ بها کَتَسْمِیَهِ الشیءِ بِاسْمِ بَعْضِ ما یَتَضَّمَنُهُ».(1)

اگر واژه «صلاه» از ماده «ص ل ی» باشد، به معنای نرم شدن است. چنانچه «صَلَّیت العود علی النّار» به معنای «چوب یا عصا را به کمک آتش، نرم و راست کرد» است.(2) بنابراین چون نماز مشتمل بر»کمک خواهی از خداست» آن را « صلاه» نامیده اند؛ چرا که انسان با استعانت از خداوند و نماز نرم و انعطاف پذیر می گردد.

ب) نماز

«نماز» واژهای است که در زبان پهلوی، به همین صورت امروزی آن، به معنای "احترام"، "تعظیم" و "ستایش" وجود داشته است.(3) اصل آن نیز در زبان اوستایی از ریشه "نِمَه"، به معنای میل و گرایش، کرنش، خم شدن، درود و ستایش است.(4) همچنین در زبان سنسکریت، واژه "نَمَس" به معنای "خم شدن"، "اطاعت کردن"، "ستایش کردن" و "تهنیت همراه با احترام زیاد نسبت به خدایان" است.(5) وجود واژه نماز، هم در اوستا و هم در متون مقدس هندی، مانند رامایانه گواه آن است که اولاً این واژه متعلق به اقوام آریایی بوده و از قدمت بسیاری برخوردار است و ثانیاً اینکه اصطلاح نماز خطاب به خداوند و به منظور تکریم و پرستش به کار می رفته است. این به جهت ریشه تاریخی این کلمه بود؛ اما نماز در فارسی امروز ترجمه واژه صلاه در عربی است و به همان معنا اراده می شود.

ج) اقامه

معنای لغوی اقامه: واژه اقامه از ماده «قوم» اشتقاق یافته است که به معنای پابرجایی(6) و دوام بخشیدن و ادای حق هر چیز به تمام و کمال است. در تفسیر

1- راغب اصفهانی، امفردات فی غریب القرآن، ص 293
2- زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج 19 ، ص 609
3- Consice Pahlavi-english dictionary, Mckenzi, namaz
4- احسان بهرامی، فرهنگ واژ ه های اوستا، ص 830
5- namas .1998 ,EEnglish-Sanskrit Dictionary, Oxford University Press
6- بر اساس قاعده "تعرف ااشیاء باضدادها" ، "هر چیزی را به وسیله ضد آن می توان شناخت" برای دستیابی به درکی روشن و شناختی متقن از این مفهوم، به تعریف "قعد" اشاره می شود که مقابل "قوم" است. وقتی شخصی را وادار به انجام کاری می کنند و او از روی بی میلی، سستی و کاهلی به انجام آن کار مشغول می شود، سبب بیگانگی از کار و کم اثر مودن و بر پا نشدن آن می گردد ، در زبان عرب برای چنین شخصی تعبیر " قعد عن اامر" ب هکار م ی رود؛ اما وقتی فردی را برای کاری مأمور می کنند و آن نیز به بهرین شکل آن را انجام می دهد و رونق عمل او باعث گرمی حرفه می شود درباره او در عرب تعبیر "فانٌ اقام اامر" ب هکار م ی رود و این تعبیر یعنی آن شخص کار را پابرجا کرد .) و رونق داده است )طوسی، التبیان، ص214