- پیش سخن 1
- اشاره 3
- نقش ایران در تمدن اسلامی و پزشکی 5
- نقش انقلاب اسلامی ایران در تولید علم 6
- اخلاق پزشکی در اسلام 7
- اشاره 9
- اشاره 10
- آغاز پیدایش علم طب 10
- نظر مؤلف 11
- پیوند دانش پزشکی با سحر و کهانت 12
- اشاره 12
- پزشکی و ملت های گذشته 12
- 1. دانش پزشکی نزد مصریان 12
- 2. دانش پزشکی نزد کلدانیان، بابلیان، آشوریان و بنی اسرائیل 13
- 4. دانش پزشکی نزد مردم چین 14
- 3. دانش پزشکی نزد هندیان 14
- 5. دانش پزشکی در یونان و روم 15
- 6. دانش پزشکی نزد ایرانیان 16
- دانشگاه جندی شاپور 16
- طب نزد اعراب قبل از اسلام 17
- طب جاهلی 19
- اشاره 19
- جایگاه طب در دوران جاهلیت 20
- زنان و طب 23
- طب در اعراب صدر اسلام 24
- طب در صدر اسلام 24
- نقش غیرمسلمانان در این حرکت علمی 26
- دانش پزشکی در قرن اول هجری 27
- سیر حرکت علمی طب اسلامی 27
- طب در سخنان معصومین علیهم السلام 30
- مسلمانان و دانش پزشکی 31
- حرکت ترجمه 32
- اشاره 32
- از شهرت تا واقعیت 35
- پزشکان در عصر ترجمه 35
- حرکت تألیف و شکوفایی علم طب در میان مسلمانان 38
- تألیفات پزشکی و تأثیر آنها در نهضت امروز 39
- اشاره 43
- بخشی از دستاوردهای طبی مسلمانان 43
- داروسازی 48
- امتحان داروفروشان 51
- مسلمانان و آموزش طب 53
- امتحان پزشکان 54
- زنان و دانش پزشکی 55
- فزونی پزشکان مسلمان 55
- تخصص در طب 55
- خدمات پزشکی مسلمانان 56
- اشاره 57
- بیمارستان ها 57
- نگاهی به اوضاع بیمارستان ها 58
- بیمارستان های صحرایی 59
- اولین بیمارستان در اسلام 60
- بیمارستان هایی برای حوادث ناگهانی و اورژانس 60
- جنایت زشت و ناپسند امویان 61
- بیمارستان ها در قرن سوم و پس از آن 63
- اشاره 65
- احکام و مقررات اسلامی 66
- حق تشریع و قانونگذاری از آنِ کیست ؟ 68
- گستردگی قوانین اسلام 69
- طبیعت قوانین اسلام 70
- وظیفه فقیه و غیرفقیه 71
- رابطه طب و فقیه 72
- اهمیت پزشکی در اسلام 73
- طب از دیدگاه شرع 73
- جامعیت طب و ضرورت درمان 74
- رسالت پزشکی 75
- طب یا تجارت 75
- دستمزد پزشک 76
- تجاری شدن طب و سطحی شدن آن 77
- پزشک بی معلومات، ضامن اعمال خود است 78
- حبس پزشکان بی اطلاع 78
- ضمانت پزشک آشنا به طب 79
- دو روایت که ارتباطی به ضمان ندارند 82
- ویژگی های دانشجوی پزشکی 84
- استفاده از تخصص و دانش غیرمسلمانان 86
- دانشجو و تجربه های پزشکی 86
- سوگند اسلامی برای پزشک 87
- پزشک در برابر تکلیف 89
- نبودن تبعیض بین غنی و فقیر 90
- اقدام به درمان 90
- وظایف پزشک از دیدگاه اسلام 90
- درمان ستمگران 90
- ضرورت اقدام پزشک در حد تخصص 92
- اشاره 92
- 1و 2. مهارت و امانت 93
- 3. جلب اعتماد 94
- 4. دلسوزی و خیرخواهی 94
- 6. تقوا 95
- 7و 8. مدارا با بیمار، و انجام امور مربوط به او به شایسته ترین شکل 96
- بالابردن روحیه بیمار 97
- رعایت تقوا و چشم پوشی از محارم 98
- تجویز شکستن روزه برای روزه دار 99
- بخشی از سفارش های اهوازی 100
- دارو و درمان 100
- طولانی نکردن مدت درمان 102
- مصرف دارو، اسراف نیست 102
- فلسفه تجویز دارو برای بیمار 103
- غذادادن به بیمار در وقتی که اشتها دارد 104
- بُردن دارو در سفر 105
- بیمار مجبور به راه رفتن نشود 105
- درمان با چیزهایی که احتمال ضرر دارد 106
- حفظ اسرار پزشکی 107
- برخی از ویژگی های پزشک ماهر 110
- انجام دقیق معاینات 110
- اطمینان به درمان - تغییر چهره 110
- درمان مسلمان توسط غیرمسلمان 111
- بیمارستان های نمونه 113
- سرآغاز 113
- الف) ویژگی های محل بیمارستان 114
- اشاره 114
- ویژگی های بیمارستان اسلامی 114
- ب) معماری و امور هندسی ساختمان 115
- ج) داخل ساختمان 117
- ارتباط پزشک و پرستار 124
- پرستار در بیمارستان 124
- درمان و پرستاری زن به وسیله پزشک مرد و بالعکس 128
- 1. مداوای مرد به وسیله زن 128
- اشاره 128
- 2. مداوا و پرستاری از زن به وسیله پزشک مرد 133
- نگاه کردن به خنثی 137
- تشریح جسد 137
- عیادت بیمار 140
- اجازه ملاقات به عیادت کنندگان 141
- اعلام بیماری به آشنایان 141
- مستحب بودن عیادت بیمار 141
- مسافتی که باید برای عیادت طی کرد 142
- عیادت کسی که از کسی عیادت نمی کند 142
- عیادت بر زن ها لازم نیست 142
- عیادت؛ هر سه روز یک بار 143
- سه بار عیادت 145
- عیادت پس از سه روز 145
- زمان عیادت 145
- عیادت مرد از زن 148
- عیادت از بنی هاشم 148
- شکایت نکردن بیمار به عیادت کنندگان 149
- عیادت نزدیکان و فامیل 149
- استحباب هدیه دادن به بیمار 149
- پناه بردن به خدا از بیماری را به گوش بیمار نرسانیم 154
- زیاد نزد بیمار ننشینیم 154
- گذاردن دست بر بیمار و نشستن در کنار او 155
- دعای بیمار برای عیادت کننده و بالعکس 157
- پرسیدن از حال بیمار و آنچه میل دارد 158
- امیدوارکردن بیمار به سلامتی 158
- دعای فقرا به بیمار 158
- پس از بهبودی به بیمار چه بگوییم ؟ 159
- خوردن نزد بیمار 159
- اشاره 161
- ابعاد گسترده بهداشت 163
- بررسی خواص اشیاء 164
- نظافت عمومی 165
- محورهای بحث 165
- مثال هایی برای مطالب گذشته 166
- پرسش و پاسخ 169
- اشاره 169
- مسواک 170
- مسواک زدن از دیدگاه معصومین علیهم السلام 171
- اشاره 171
- 1. مسواک زدن از دیدگاه کلی 172
- 2. مسواک زدن برای وضو و نماز 174
- اگر مردم فواید مسواک را بدانند! 176
- فواید، اوقات و کیفیت مسواک زدن 176
- فوایدمسواک زدن در روایات اهل بیت علیهم السلام 177
- خلاصه ای از آنچه گذشت 180
- 2. مسواک زدن، دهان را خوشبو می کند 182
- 3. زردی و جرم دندان را از بین می برد 182
- 1. مسواک زدن دندان ها را سفید می کند 182
- فواید و اسرار مسواک کردن 182
- 7. ارتباط مسواک زدن با احوال روحی و عقلی و غیره 183
- 6. موجب رویش مو است 183
- 5. روشنی بخش دیدگان 183
- 4. لثه را تقویت می کند 183
- 8. پیامدهای آلودگی دهان 184
- 10. مسواک زدن، اشتها آور است 186
- 11. پاکیزگی دهان و فصاحت 186
- مسواک زدن به صورت عرضی نه طولی 190
- مضمضه بعد از مسواک زدن 191
- کمترین مسواک 191
- مسواک زدن در حمام 192
- مسواک زدن با گلاب 192
- مسواک زدن در مستراح 193
- اوقات مسواک زدن و مسواک زدن روزه دار 194
- زخم شدن لثه 195
- مسواک های مختلف 196
- مسواک و آلودگی های بیرونی 196
- خلال پس از غذا 197
- مستحب بودن وضو گرفتن برای غذا 197
- خلال کردن از نظر شرع 198
- تأسی به رسول خدا صلی الله علیه و آله 199
- خلال برای کسی که در احرام است 200
- فواید خلال 200
- مشکلات ترک خلال 200
- لزوم بیرون انداختن آنچه با خلال کردن از بین دندان ها خارج می شود 202
- مضمضه پس از خلال 203
- وسایلی که نباید برای خلال کردن به کار برد 204
- محافظت از لثه 205
- آخرین کلام در این موضوع 205
- خلال برای مهمان 205
- سخن پایانی 206
2. مسواک و خلال
اشاره
قبل از مراجعه به کتاب ها و مجموعه های حدیثی، هرگز فکر نمی کردم شمار روایت هایی که از اهل بیت عصمت علیهم السلام درباره مسواک زدن وارد شده، بیشتر از ده یا پانزده یا بیشتر از بیست روایت باشد اما چقدر برایم غیرمنتظره و شگفت انگیز بود وقتی که چندین برابر این تعداد حدیث را یافتم.
آنچه باعث شد میزان اهمیت مسواک و عظمت و جایگاه اسلامی آن را درک کنم، همین مسئله بود و روشن است مسئله مسواک از موضوعاتی است که هیچ انگیزه ای برای ساخت حدیث در آن راه ندارد و جعل کنندگان حدیث هم که پیامبر صلی الله علیه و آله ما را از آنان بر حذر داشته است، تمایلی به ساخت این گونه روایات ندارند.
این احادیث غیر از روایات بسیاری است که بر لزوم نظافت دهان و بوی خوش آن تأکید می کند.
پرسش و پاسخ
پرسش: چرا پیامبر صلی الله علیه و آله تا این اندازه به نظافت دندان ها عنایت دارد؟ پیامبر صلی الله علیه و آله در مورد مسواک و نظافت دهان که یک امر مستحبی است، این همه سفارش کرده است؟
پاسخ: پاسخ این پرسش بسیار روشن است؛ زیرا نیاز انسان به دندان قابل انکار نیست؛ دندان ها نعمت هایی هستند که بیشتر انسان ها - با آنکه در هر روز چندین بار از آنها استفاده می کنند - اهمیت آنها را درک نمی کنند مگر هنگامی که آنها را از دست بدهند.