- 1 درباره خود کتاب. 1
- مقدمه 1
- 2 درباره تزکیه و تربیت در قرآن. 3
- واژه تزکیه، مصدر باب تفعیل از ریشه زکا است 4
- اهمیت تزکیه در قرآن 9
- ارتباط تزکیه با ایمان، تقوا، جهاد و 14
- فاعل تزکیه 15
- ارتباط تزکیه و تعلیم 18
- آثار تزکیه 20
- اهداف تزکیه 21
- عوامل سلبی 23
- عوامل ثبوتی 24
- پیش گفتار 33
- مسئولیت اجتماعی 33
- بار گران مسئولیت 33
- مسئولیت فردی 36
- هرچه بخواهیم شدنی است 37
- آن شتر بیشتر رم کرد و فراری تر شد 39
- با وظایف حساس خود آشنا شویم 40
- اینها زمینه را برای فعالیت فکری آماده می سازند 42
- نفوذهای اجتماعی 43
- باید آن قدر صبر کرد تا به حال عادی بازگردد 43
- وجه امتیاز هر فردی 44
- عوامل دیگر 46
- هماهنگی کلیه عوامل 48
- از آموزش و پرورش چه می خواهیم؟ 50
- هماهنگی نیروها 50
- با خویشتن آشتی کنیم 51
- ولی هیهات! اصول و روش ها 52
- نقش معلم 54
- هدف و وظیفه 55
- بارها شنیده می شود که می گویند 55
- سرمشق عملی 57
- نکته اساسی 58
- بیچاره لوری! 59
- تنبیه و خشونت، وسیله تربیت نیست 59
- یا این که من از آدم ها بیزار هستم 61
- من نمی توانستم تنها بمانم 61
- طولی نکشید که دومین فرزند من متولد شد 61
- آیینه عبرت 63
- تنبیه، آزاد یا ممنوع؟ 65
- مشکل تربیت. 65
- راه حل صحیح 67
- دو سلاح موثر برای تقویت نیروی مربی 70
- تشویق و پاداش 70
- ریشه روانی میل به تشویق و پاداش 72
- تامین روحی 75
- رعایت اعتدال، مهم ترین وظیفه مربی است 76
- عادت 78
- نقش حیاتی عادت 78
- عادت های ناروا و علاج آن 79
- عادت و آموزش و پرورش 80
- مشکلات قرن ما 82
- سرمایه های مادی و معنوی 82
- آسایش و راحتی ملتها مدیون ترقی علمی است 85
- آلفرد 85
- اجتماع و کودکان نورسته 86
- نگاهی به گذشته 87
- عادت و آموزش و پرورش 88
- اهمیت آموزش و پرورش در دنیای امروز 89
- مسئولیت بزرگ 91
- آوارگان اجتماع 92
- طفلک 92
- به نظر ما چنین جامعه ای خود بیمار است 93
- صحنه های رقت بار 95
- کودکان سر راهی 95
- بررسی انگیزه ها 96
- شیرخوارگاه و پرورشگاه 97
- انسانی ترین و عالی ترین روشها 99
- دنیای کودک 101
- موجود ناشناخته 102
- طعم یک غذا همیشه برای ما یکسان نیست 104
- انفعالات و عواطف 106
- انسان در صحنه زندگی 107
- پرورش عواطف 107
- وراثت و محیط 109
- حرکات و رفتار عاطفه ای 111
- عاطفه چیست؟ 111
- اصطلاحات روان شناسی 113
- عواطف مطبوع و نامطبوع 113
- نقش عواطف در تربیت کودک 113
- واحد اجتماع، خانواده است 116
- او به من قول ازدواج داد 119
- عقل و عاطفه 120
- نیروی شگرف عاطفه 120
- عاطفه و تکامل 123
- تنها عاطفه 124
- دو نظریه مخالف 127
- روح استوار 127
- حقیقت عاطفه 129
- دین داران جاهل و دانشمندان بی دین 129
- جهان این دو از هم متمایز و راه های آنها از هم جداست 132
- ترس 134
- منشا روانی ترس 134
- بچه ها از قیافه های ناشناس، بیمناکند 135
- فواید و مضرات ترس 137
- نقش پدران، مادران و مربیان 139
- بسط شخصیت 144
- اعتماد به نفس 144
- حس خود کم بینی یا عقده حقارت 149
- علل پیدایش و نیرومندی عقده حقارت 152
- چهار قرن پیش از میلاد مسیح 155
- رهبری نیروها در پرتو عقل 155
- وجه اشتراک 157
- نظر اسلام 160
- انسان متمدن کنونی با چراغ دانش 161
- کارخانه های غم انگیز دیپلمه سازی 161
- سن روانی 164
- مدرسه یا خشتی که از اول، کج نهاده اند! 168
- شاید تا نیم قرن پیش 168
- نقص کار مدارس 171
- نقش غده ها 174
- عقل و عاطفه 174
- پرورش به طور دوجانبه 177
- روش رهبران مذاهب 178
- از مادری تا وزارت 181
- همه چیز در حال تحول 181
- قطب های زندگی 183
- نگاهی به پرونده های پدران و مادران 185
- آیا اطفال می توانند به سینما بروند؟ 190
- تجلی طبیعت زن با عاطفه مادری 191
- یک نمونه تاریخی 193
- مادری، عالی ترین مقام و بزرگ ترین افتخار زن 194
- خانواده، واحد اجتماع است 197
- واحد اجتماع، یعنی خانواده نیز دارای اعضایی است 198
- این امر را باید معلول خیانت زنان دانست مادرانی که کودکان خود را به کودکستان می سپارند تا به شغل اداری و هوا و هوس و تفننات ادبی و هنری خود بپردازند و یا فقط وقت خود را در بازی بریج و سینما به بطالت بگذرانند، سبب خاموشی اجاق های خانوادگی می شوند که کودکان در آنها بسی چیزها فرا می گیرند. 199
- پرستاری بچه ها 200
- زناشویی بدون فرزند 202
- این حقایق را نمی توان نادیده گرفت 203
- تو بهترین وارثانی 204
- سخنی از ویل دورانت 205
- این دیگر آن زن پیشین نیست 206
- خلاصه کلام 208
- درباره کتاب 211
- فهرست مطالب 211
- سلوک علوی 211
- پیش گفتار 229
- مقدمه 230
- تربیت و مسائل اساسی آن از دیدگاه امام علی علیه السلام 233
- بخش اول 233
- تعریف تربیت 233
- ویژگی های تربیت اسلامی 234
- اهداف تربیت 241
- انسان بر نفس خود آگاه است 243
- اصول تربیت 247
- اصل اعتدال 247
- اصل تدرج و تمکن 248
- اصل تسهیل 249
- اصل تربیت عقلانی 250
- اصل تفکر 251
- اصل تدبر 254
- اصل کرامت 256
- اصل عزت 257
- آسیب شناسی تربیت 258
- آسیب های فردی 260
- آسیب های اجتماعی 261
- آسیب های سیاسی 262
- آسیب های اقتصادی 264
- بخش دوم 266
- مهم ترین روش های تربیت از منظر امام علی (علیه السلام) 266
- روش الگویی 266
- تأثیر گذاری الگوها در تربیت 268
- مسئولیت الگو 270
- ویژگی های الگو 270
- اصلاح نفس 271
- عدم شکاف بین گفتار و کردار 273
- روش محبت 273
- محبت ستون و رکن دین 275
- ویژگی های روش محبت 275
- اظهار محبت 276
- محبت افراطی 277
- روش تذکر 278
- یاد خدا 279
- ویژگی های متذکران 279
- هوشیاری 279
- ذکر مداوم 280
- یاد مرگ 282
- روش عبرت 284
- تاریخ، آینه عبرت 286
- ویژگی های روش عبرت 286
- روش موعظه 289
- ویژگی های روش موعظه 293
- عامل بودن موعظه گر 293
- رسا، بلیغ و منطقی بودن موعظه 294
- پذیرشگری موعظه شونده 295
- طولانی نبودن موعظه 296
- سری و مخفی بودن موعظه 296
- روش توبه 297
- ویژگی های روش توبه 298
- توبه، انقلاب درونی 299
- ارکان توبه 299
- شتاب در توبه 300
- اشاره 300
- مراحل توبه 301
- آلوده شدن به گناه 302
- روش امتحان و ابتلا 302
- امتحان وسیله شکوفایی 304
- امتحان مادی 304
- ویژگی های روش امتحان 304
- ویژگی های روش مراقبه و محاسبه 305
- مقدمه 305
- مشارطه 305
- روش مراقبه و محاسبه 305
- مراقبه 306
- محاسبه 307
- معاتبه 308
- روش تشویق و تنبیه 309
- رفتار متناسب با شخص 310
- ویژگی های روش تشویق و تنبیه 310
- تقویت انگیزه ها با تشویق به جا 311
- دقت و ظرافت در امر تنبیه 313
- ویژگی های روش تنبیه 313
- تنبیه عامل بیدار کننده 315
- روش تکریم 316
- گرامی داشتن نفس ها 317
- ویژگی های روش تکریم 317
- کوچک شمردن شخصیت 317
- روش تغافل 318
- ویژگی های روش عفو 319
- اشاره 319
- بهره گیری در موارد خاص 319
- روش عفو و چشم پوشی 319
- احسان در برابر بد رفتاری 321
- تأثیر گفتار و کردار نیک 321
- روش مجازات به قدر خطا 324
- روش امر به معروف و نهی از منکر 325
- ویژگی های روش امر به معروف و نهی از منکر 326
- امر به معروف و نهی از منکر، وسیله اصلاح 326
- راه های جلوگیری از فساد 328
- راه های شناخت مصادیق منکر 329
- مراحل نهی از منکر 330
- روش بیان قصه و داستان 332
- نگاه به تاریخ، وسیله هدایت 333
- ویژگی روش قصه و داستان 333
- ویژگی های روش عقلانی 334
- روش عقلانی 334
- راه های پرورش قدرت تفکر و تعقل 335
- روش عادت 338
- ترک عادات 340
- ویژگی روش عادت 340
- روش پیشگیری 341
- روش سیاحت 342
- روش خاطرات خوشایند 342
- بخش سوم 343
- وظایف و مسئولیت های متولیان تربیت 343
- مقاوم سازی نسل، وظیفه ای همگانی 344
- مؤمن از سنگ سخت تر است 345
- مسئولیت خانواده در تربیت 350
- نقش پدر و مادر در خانواده 352
- راه های ایجاد محیط آرام در خانواده 355
- راه های رسیدن ارکان خانواده به اهداف متعالی 357
- توصیه های کاربردی به خانواده ها جهت کاهش مشکلات رفتاری فرزندان 364
- پرورش روحیه اجتماعی در فرزندان 367
- تأثیر عوامل محیطی بر انسان 368
- توصیه های کاربردی به متولیان امور اجتماعی جهت کاهش مشکلات رفتاری 371
- توصیه های تربیتی و کاربردی امام علی (علیه السلام) 373
- سخن آخر 377
- منابع و مآخذ 380
- انتخاب بهترین نام ها برای فرزندان 385
- عقیقه دادن و گفتن اذان در گوش نوزاد 385
- رفتار با فرزند از دیدگاه حضرت زهرا وامیر المومنین ع 385
- اظهار محبت نسبت به فرزندان 386
- توجه به نیازهای کودکان 389
- استفاده از جاذبه شعر در تربیت کودکان 390
- توجّه به بازی و تحرّک کودکان 390
- ارج نهادن به شخصیت فرزندان 392
- توجّه دادن فرزندان به رعایت نظم و حقوق دیگران 396
- عدم تبعیض بین فرزندان 397
- برخوردار نمودن فرزندان از عواطف پاک مادری 399
- امید دادن به فرزندان در اجابت خواسته های مشروع 400
- توجّه به حضور و غیاب فرزندان 401
- آموزش ایمان و تقوی به فرزندان 402
- تشویق فرزندان به مسائل دینی و عبادی 403
- تعلیم فرزندان به نوع دوستی و رعایت حقوق همسایگان 404
- مأنوس نمودن فرزندان به مسجد و دقّت در گفتار پیامبر (ص) 404
- توجّه به سلامتی فرزندان 406
- خلاصه ی درسهایی از برنامه های تربیتی حضرت زهرا (س) نسبت به فرزندان 406
- یاد فرزندان در بستر شهادت 408
- حضانت و مراتب آن 409
- پیشگفتار 409
- یادآوری و منابع 410
- تعریف حضانت 411
- مراتب حضانت 412
- پسر 412
- حضانت مادر 412
- دختر 412
- حضانت دیگران 413
- مواردی که حق حضانت از بین می رود 415
- حضانت کودکان بی سرپرست 417
- حکم جدا کردن فرزند از پدر و مادر و پایان حضانت کودک 421
- پایان حضانت کودک 422
- صاحبان ولایت 422
- شرایط ولی 423
- حدود ولایت ولی کودک 424
- ولایت بر جان (نفس) 425
- ولایت بر مال 426
- حدود ولایت ولی کودک 427
- ولایت پدر و جدّ پدری بر کودک 427
- ولایت حاکم (مجتهد جامع الشرایط) بر کودک 430
- ولایت مومنان بر کودک 432
- قیم و وصی بر کودک شرایط آن دو 433
- شرایط قیم قیم 435
- شرایط وصی 436
- ولایت بر ازدواج خردسالان 438
- تعلیم و آموزش کودک و توجه به وضع تعلیم و تربیت او 439
- تحصیل 439
- مواد آموزشی 440
- فضای آموزشی 440
- هزینه تحصیلی 441
- تربیت 442
- ارتباط پدر و مادر با کودک 445
- بازی و سرگرمی کودک 446
- مراقبت های تربیتی کودک 447
- حفظ شخصیت و احترام کودکان 451
- هزینه زندگی کودک 452
- کسب و کاری برای تأمین هزینه زندگی 452
- هزینه فرزندان و نوه ها 453
- پرداخت خمس و زکات به فرزند 454
- جهیزیه دختر و لباس و زیور فرزندان 456
- لباس و زیور 457
- مالکیت کودک 458
- مالکیت کودک و تصرفات او 458
- تصرفات و اختیاراتی مالی 458
- خرید و فروش کودک 461
- اجاره و استخدام کودک و اموال او 465
- وقف و بخشش کودک 466
- قرض، عاریه و امانت کودک 469
- جعاله، وکالت، ضمانت و بیمه و حق شفعه کودک 473
- شفعه 474
- حکم چیزهایی که کودک پیدا می کند 476
- تصرف ولی در اموال کودک 477
- تصرف ظالمانه در مال یتیمان 479
- وقف بر اولاد 481
- حکم قذف بر کودک و قذف او بر دیگران 482
- حدود 482
- حکم سرقت کودک و بوسیدن او 484
- بوسیدن پسر و دختر نابالغ 485
- حکم جنایات کودک 486
- قصاص عضو 486
- دیه کودک و ملکیت او نسبت به دیه 487
- مو 488
- آسیب و زخم 488
- اشاره 488
- دندان 488
- ملکیت کودک نسبت به دیه 489
- نشانه های بلوغ وتقلید کودک 491
- نشانه های بلوغ 491
- عادت ماهانه دختران 492
- تقلید کودک 493
- ادعای نوجوانان بر بلوغ 493
- طهارت و غسل و وضو و تخلی کودک 495
- غسل 497
- نماز کودک و شرایط آن 502
- واداشتن به نماز 502
- اذان و اقامه 503
- مکان نماز گزار 503
- لباس نماز گزار 503
- حضور کودک در نماز جماعت و جمعه 505
- نماز کودک در سفر و حضور او در مسجد 507
- تلاوت آیه سجده 508
- بلوغ در ماه رمضان 510
- واداشتن به روزه 510
- واداشتن به روزه و کودکی که در ماه رمضان بالغ می شود 510
- روزه دختران در آغاز بلوغ و قضای آن 512
- قضای روزه 512
- قضای عبادت پدر و مادر 513
- اعتکاف 514
- کودک و امر به معروف و نهی از منکر 515
- مرگ کودک و احکام آن 519
- کودک و جهاد 519
- مقدمه 520
- مرگ فرزند 520
- تشریفات 521
- غسل 521
- کفن و دفن 522
- نماز 522
- تسلی دادن فرزند مرده 523
- ارث کودک و احکام آن 526
- ارث برای کودک 526
- تصرف در سهم یتیم 526
- ارث بری از کودک 527
- وصیت کودک 529
- وصیت کودک و احکام آن 529
- کودک وصی 530
- نذر و عهد و سوگند کودک و چند مساله 531
- اسلام و کفر کودک 532
- امام حسین علیه السلام و تربیت فرزند 2 535
- کتابشناسی کودک 535
- امام رضا علیه السلام و تربیت فرزند 535
- امام حسین علیه السلام و تربیت فرزند 1 535
- امام باقر علیه السلام و تربیت فرزند 535
- امام حسین علیه السلام و تربیت فرزند 2 536
- من فرزند آخر الزمان فاطمه ام 536
- فرزند سدره المنتهی 536
- امام حسین علیه السلام و تربیت فرزند 1 536
- امام رضا علیه السلام و تربیت فرزند 536
- تربیت فرزند 537
- فرزند لافتی صدای گام هایت را می شنوم 537
- اخلاق در خانواده و تربیت فرزند 537
- حقوق پدر و مادر و فرزند 537
- رضا فرزند صالح 537
- از آیات قرآن استفاده می شود 538
- چرا فرزند نوح از خاندان او نیست؟ 538
- انقلاب بزرگ علی علیه السلام و دو فرزند بزرگوارش 538
- پنجاه روش ساده برای علاقه مند کردن فرزند به مطالعه 538
- تصویر حرم امام زاده صالح فرزند امام کاظم علیه السلام - تهران 538
- اسحاق فرزند ابراهیم 539
- ادعیه قرآنی دعاهای حضرت زکریا برای درخواست فرزند 539
- آیا مادر مریم نذر کرده بود که فرزند خود را راهب کند؟ 539
- حق پدر بر فرزند 539
- رضا فرزند صالح 539
- رضا فرزند صالح 540
- امام باقر علیه السلام و تربیت فرزند 540
- جلوه های رفتاری حضرت زهرا سلام اللّه علیها رفتار با فرزند قسمت چهارم 540
- جلوه های رفتاری حضرت زهرا سلام اللّه علیها رفتار با فرزند قسمت سوم 540
- رضا فرزند صالح 540
- گفتگو با خانم فاطمه السادات میرلوحی فرزند شهید نواب صفوی قسمت سوم 541
- جلوه های رفتاری حضرت زهرا سلام اللّه علیها رفتار با فرزند قسمت سوم 541
- حقوق پدر و مادر و فرزند 541
- امام باقر علیه السلام و تربیت فرزند 541
- امام رضا علیه السلام و تربیت فرزند 541
- اخلاق در خانواده و تربیت فرزند 542
- سکولاریسم غربی؛ فرزند مسیحیت است-چکیده 542
- سکولاریسم غربی؛ فرزند مسیحیت است-متن کامل 542
- معما فرزند خوانده 542
- آموزه های بنیادین علم اخلاق جلد دوم تربیت فرزند 542
- برادر خوانده یا فرزند خوانده؟! 543
- تعیین ارتباط بین استعمال سیگار توسط پدر و نسبت جنسیت فرزند 543
- معما فرزند خوانده 543
- بررسی سلسله مراتب نظام ارزشی نوجوانان 543
- اگر فرزند دوم در راه است حتما بخوانید 544
- تناسب اندام و فرزند 6 تا 12 ساله شما 544
- مدت ارتباط پدر با فرزند در ایران فقط 20 دقیقه 544
- مقایسه شیوه ی فرزند 544
- حسادت کودکان و تولد فرزند 544
- دعای مادر در حق فرزند 545
- فرزند در آیینه توصیف پدر، مرشد و مراد 545
- و این فرزند ناکام 545
- ارتباط سندرم فرسودگی 545
- واعظ ماه مبارک رمضان 546
- فرزند در آینه توصیف مادر 546
مقدمه
مقدمه چاپ چهارم.
بحثی در خصوص تزکیه و تربیت در قرآن.
اکنون که برای چهارمین بار، این کتاب به زیور طبع آراسته می شود، جا دارد که هم درباره خود کتاب توضیح مختصری داده شود و هم درباره تزکیه و تعلیم در قرآن قدری بحث کنیم، هرچند که در کتاب تربیت از دیدگاه اسلام (1) درباره این مساله بحث شده است، ولی در این جا بحث جامع تر و گسترده تری مورد نظر است.
1 درباره خود کتاب.
خواننده گرامی باید توجه داشته باشد که نگارش این کتاب به سال های دهه پنجم از قرن حاضر تعلق دارد و طبعا شرایط و اوضاع و احوال آن زمان، با شرایط و اوضاع و احوال این زمان که در دهه هشتم این قرن به سر می بریم، تفاوت بسیار دارد و نباید خواننده عزیز تصور کند که شواهد و قراین و حوادثی که مطرح شده، تعلق به این زمان دارد.
در حقیقت در این کتاب، مطالبی با استناد به آیات و روایات و نظریات علمی مطرح شده که همیشه تر و تازه و شاداب است و کهنگی و فرسودگی ندارد و مطالبی به عنوان شاهد و نمونه از زندگی کسانی آورده ایم که از تربیت و تعلیم و تزکیه قرآنی به دورند و به همین سبب، گرفتاری هایی پیدا کرده و ضربه ها و لطمه های جبران ناپذیری خورده اند.
طبعا این گونه مطالب با استناد به جراید و مطبوعات آن زمان، وارد کتاب شده و بیانگر شرایط اجتماعی و سیاسی آن زمان است وخود می تواند برای نسل حاضر، شاهد زنده ای باشد که بدانند به برکت ایثار ملت و فداکاری ها و مبارزات مستمر، جامعه ما در چه شرایطی بوده و اینک در چه شرایطی
به سر می برد.