- مقدمه 1
- 1 درباره خود کتاب. 1
- 2 درباره تزکیه و تربیت در قرآن. 3
- واژه تزکیه، مصدر باب تفعیل از ریشه زکا است 4
- اهمیت تزکیه در قرآن 9
- ارتباط تزکیه با ایمان، تقوا، جهاد و 14
- فاعل تزکیه 15
- ارتباط تزکیه و تعلیم 18
- آثار تزکیه 20
- اهداف تزکیه 21
- عوامل سلبی 23
- عوامل ثبوتی 24
- بار گران مسئولیت 33
- پیش گفتار 33
- مسئولیت اجتماعی 33
- مسئولیت فردی 36
- هرچه بخواهیم شدنی است 37
- آن شتر بیشتر رم کرد و فراری تر شد 39
- با وظایف حساس خود آشنا شویم 40
- اینها زمینه را برای فعالیت فکری آماده می سازند 42
- نفوذهای اجتماعی 43
- باید آن قدر صبر کرد تا به حال عادی بازگردد 43
- وجه امتیاز هر فردی 44
- عوامل دیگر 46
- هماهنگی کلیه عوامل 48
- از آموزش و پرورش چه می خواهیم؟ 50
- هماهنگی نیروها 50
- با خویشتن آشتی کنیم 51
- ولی هیهات! اصول و روش ها 52
- نقش معلم 54
- هدف و وظیفه 55
- بارها شنیده می شود که می گویند 55
- سرمشق عملی 57
- نکته اساسی 58
- تنبیه و خشونت، وسیله تربیت نیست 59
- بیچاره لوری! 59
- طولی نکشید که دومین فرزند من متولد شد 61
- من نمی توانستم تنها بمانم 61
- یا این که من از آدم ها بیزار هستم 61
- آیینه عبرت 63
- تنبیه، آزاد یا ممنوع؟ 65
- مشکل تربیت. 65
- راه حل صحیح 67
- دو سلاح موثر برای تقویت نیروی مربی 70
- تشویق و پاداش 70
- ریشه روانی میل به تشویق و پاداش 72
- تامین روحی 75
- رعایت اعتدال، مهم ترین وظیفه مربی است 76
- نقش حیاتی عادت 78
- عادت 78
- عادت های ناروا و علاج آن 79
- عادت و آموزش و پرورش 80
- سرمایه های مادی و معنوی 82
- مشکلات قرن ما 82
- آلفرد 85
- آسایش و راحتی ملتها مدیون ترقی علمی است 85
- اجتماع و کودکان نورسته 86
- نگاهی به گذشته 87
- عادت و آموزش و پرورش 88
- اهمیت آموزش و پرورش در دنیای امروز 89
- مسئولیت بزرگ 91
- طفلک 92
- آوارگان اجتماع 92
- به نظر ما چنین جامعه ای خود بیمار است 93
- صحنه های رقت بار 95
- کودکان سر راهی 95
- بررسی انگیزه ها 96
- شیرخوارگاه و پرورشگاه 97
- انسانی ترین و عالی ترین روشها 99
- دنیای کودک 101
- موجود ناشناخته 102
- طعم یک غذا همیشه برای ما یکسان نیست 104
- انفعالات و عواطف 106
- انسان در صحنه زندگی 107
- پرورش عواطف 107
- وراثت و محیط 109
- حرکات و رفتار عاطفه ای 111
- عاطفه چیست؟ 111
- عواطف مطبوع و نامطبوع 113
- اصطلاحات روان شناسی 113
- نقش عواطف در تربیت کودک 113
- واحد اجتماع، خانواده است 116
- او به من قول ازدواج داد 119
- نیروی شگرف عاطفه 120
- عقل و عاطفه 120
- عاطفه و تکامل 123
- تنها عاطفه 124
- دو نظریه مخالف 127
- روح استوار 127
- دین داران جاهل و دانشمندان بی دین 129
- حقیقت عاطفه 129
- جهان این دو از هم متمایز و راه های آنها از هم جداست 132
- منشا روانی ترس 134
- ترس 134
- بچه ها از قیافه های ناشناس، بیمناکند 135
- فواید و مضرات ترس 137
- نقش پدران، مادران و مربیان 139
- بسط شخصیت 144
- اعتماد به نفس 144
- حس خود کم بینی یا عقده حقارت 149
- علل پیدایش و نیرومندی عقده حقارت 152
- چهار قرن پیش از میلاد مسیح 155
- رهبری نیروها در پرتو عقل 155
- وجه اشتراک 157
- نظر اسلام 160
- انسان متمدن کنونی با چراغ دانش 161
- کارخانه های غم انگیز دیپلمه سازی 161
- سن روانی 164
- مدرسه یا خشتی که از اول، کج نهاده اند! 168
- شاید تا نیم قرن پیش 168
- نقص کار مدارس 171
- عقل و عاطفه 174
- نقش غده ها 174
- پرورش به طور دوجانبه 177
- روش رهبران مذاهب 178
- همه چیز در حال تحول 181
- از مادری تا وزارت 181
- قطب های زندگی 183
- نگاهی به پرونده های پدران و مادران 185
- آیا اطفال می توانند به سینما بروند؟ 190
- تجلی طبیعت زن با عاطفه مادری 191
- یک نمونه تاریخی 193
- مادری، عالی ترین مقام و بزرگ ترین افتخار زن 194
- خانواده، واحد اجتماع است 197
- واحد اجتماع، یعنی خانواده نیز دارای اعضایی است 198
- این امر را باید معلول خیانت زنان دانست مادرانی که کودکان خود را به کودکستان می سپارند تا به شغل اداری و هوا و هوس و تفننات ادبی و هنری خود بپردازند و یا فقط وقت خود را در بازی بریج و سینما به بطالت بگذرانند، سبب خاموشی اجاق های خانوادگی می شوند که کودکان در آنها بسی چیزها فرا می گیرند. 199
- پرستاری بچه ها 200
- زناشویی بدون فرزند 202
- این حقایق را نمی توان نادیده گرفت 203
- تو بهترین وارثانی 204
- سخنی از ویل دورانت 205
- این دیگر آن زن پیشین نیست 206
- خلاصه کلام 208
- درباره کتاب 211
- فهرست مطالب 211
- سلوک علوی 211
- پیش گفتار 229
- مقدمه 230
- بخش اول 233
- تربیت و مسائل اساسی آن از دیدگاه امام علی علیه السلام 233
- تعریف تربیت 233
- ویژگی های تربیت اسلامی 234
- اهداف تربیت 241
- انسان بر نفس خود آگاه است 243
- اصول تربیت 247
- اصل اعتدال 247
- اصل تدرج و تمکن 248
- اصل تسهیل 249
- اصل تربیت عقلانی 250
- اصل تفکر 251
- اصل تدبر 254
- اصل کرامت 256
- اصل عزت 257
- آسیب شناسی تربیت 258
- آسیب های فردی 260
- آسیب های اجتماعی 261
- آسیب های سیاسی 262
- آسیب های اقتصادی 264
- مهم ترین روش های تربیت از منظر امام علی (علیه السلام) 266
- بخش دوم 266
- روش الگویی 266
- تأثیر گذاری الگوها در تربیت 268
- مسئولیت الگو 270
- ویژگی های الگو 270
- اصلاح نفس 271
- روش محبت 273
- عدم شکاف بین گفتار و کردار 273
- ویژگی های روش محبت 275
- محبت ستون و رکن دین 275
- اظهار محبت 276
- محبت افراطی 277
- روش تذکر 278
- یاد خدا 279
- هوشیاری 279
- ویژگی های متذکران 279
- ذکر مداوم 280
- یاد مرگ 282
- روش عبرت 284
- تاریخ، آینه عبرت 286
- ویژگی های روش عبرت 286
- روش موعظه 289
- ویژگی های روش موعظه 293
- عامل بودن موعظه گر 293
- رسا، بلیغ و منطقی بودن موعظه 294
- پذیرشگری موعظه شونده 295
- طولانی نبودن موعظه 296
- سری و مخفی بودن موعظه 296
- روش توبه 297
- ویژگی های روش توبه 298
- ارکان توبه 299
- توبه، انقلاب درونی 299
- شتاب در توبه 300
- اشاره 300
- مراحل توبه 301
- روش امتحان و ابتلا 302
- آلوده شدن به گناه 302
- امتحان وسیله شکوفایی 304
- امتحان مادی 304
- ویژگی های روش امتحان 304
- ویژگی های روش مراقبه و محاسبه 305
- مقدمه 305
- مشارطه 305
- روش مراقبه و محاسبه 305
- مراقبه 306
- محاسبه 307
- معاتبه 308
- روش تشویق و تنبیه 309
- ویژگی های روش تشویق و تنبیه 310
- رفتار متناسب با شخص 310
- تقویت انگیزه ها با تشویق به جا 311
- دقت و ظرافت در امر تنبیه 313
- ویژگی های روش تنبیه 313
- تنبیه عامل بیدار کننده 315
- روش تکریم 316
- کوچک شمردن شخصیت 317
- ویژگی های روش تکریم 317
- گرامی داشتن نفس ها 317
- روش تغافل 318
- ویژگی های روش عفو 319
- بهره گیری در موارد خاص 319
- روش عفو و چشم پوشی 319
- اشاره 319
- تأثیر گفتار و کردار نیک 321
- احسان در برابر بد رفتاری 321
- روش مجازات به قدر خطا 324
- روش امر به معروف و نهی از منکر 325
- امر به معروف و نهی از منکر، وسیله اصلاح 326
- ویژگی های روش امر به معروف و نهی از منکر 326
- راه های جلوگیری از فساد 328
- راه های شناخت مصادیق منکر 329
- مراحل نهی از منکر 330
- روش بیان قصه و داستان 332
- ویژگی روش قصه و داستان 333
- نگاه به تاریخ، وسیله هدایت 333
- روش عقلانی 334
- ویژگی های روش عقلانی 334
- راه های پرورش قدرت تفکر و تعقل 335
- روش عادت 338
- ویژگی روش عادت 340
- ترک عادات 340
- روش پیشگیری 341
- روش خاطرات خوشایند 342
- روش سیاحت 342
- وظایف و مسئولیت های متولیان تربیت 343
- بخش سوم 343
- مقاوم سازی نسل، وظیفه ای همگانی 344
- مؤمن از سنگ سخت تر است 345
- مسئولیت خانواده در تربیت 350
- نقش پدر و مادر در خانواده 352
- راه های ایجاد محیط آرام در خانواده 355
- راه های رسیدن ارکان خانواده به اهداف متعالی 357
- توصیه های کاربردی به خانواده ها جهت کاهش مشکلات رفتاری فرزندان 364
- پرورش روحیه اجتماعی در فرزندان 367
- تأثیر عوامل محیطی بر انسان 368
- توصیه های کاربردی به متولیان امور اجتماعی جهت کاهش مشکلات رفتاری 371
- توصیه های تربیتی و کاربردی امام علی (علیه السلام) 373
- سخن آخر 377
- منابع و مآخذ 380
- رفتار با فرزند از دیدگاه حضرت زهرا وامیر المومنین ع 385
- انتخاب بهترین نام ها برای فرزندان 385
- عقیقه دادن و گفتن اذان در گوش نوزاد 385
- اظهار محبت نسبت به فرزندان 386
- توجه به نیازهای کودکان 389
- توجّه به بازی و تحرّک کودکان 390
- استفاده از جاذبه شعر در تربیت کودکان 390
- ارج نهادن به شخصیت فرزندان 392
- توجّه دادن فرزندان به رعایت نظم و حقوق دیگران 396
- عدم تبعیض بین فرزندان 397
- برخوردار نمودن فرزندان از عواطف پاک مادری 399
- امید دادن به فرزندان در اجابت خواسته های مشروع 400
- توجّه به حضور و غیاب فرزندان 401
- آموزش ایمان و تقوی به فرزندان 402
- تشویق فرزندان به مسائل دینی و عبادی 403
- مأنوس نمودن فرزندان به مسجد و دقّت در گفتار پیامبر (ص) 404
- تعلیم فرزندان به نوع دوستی و رعایت حقوق همسایگان 404
- توجّه به سلامتی فرزندان 406
- خلاصه ی درسهایی از برنامه های تربیتی حضرت زهرا (س) نسبت به فرزندان 406
- یاد فرزندان در بستر شهادت 408
- حضانت و مراتب آن 409
- پیشگفتار 409
- یادآوری و منابع 410
- تعریف حضانت 411
- پسر 412
- حضانت مادر 412
- دختر 412
- مراتب حضانت 412
- حضانت دیگران 413
- مواردی که حق حضانت از بین می رود 415
- حضانت کودکان بی سرپرست 417
- حکم جدا کردن فرزند از پدر و مادر و پایان حضانت کودک 421
- پایان حضانت کودک 422
- صاحبان ولایت 422
- شرایط ولی 423
- حدود ولایت ولی کودک 424
- ولایت بر جان (نفس) 425
- ولایت بر مال 426
- ولایت پدر و جدّ پدری بر کودک 427
- حدود ولایت ولی کودک 427
- ولایت حاکم (مجتهد جامع الشرایط) بر کودک 430
- ولایت مومنان بر کودک 432
- قیم و وصی بر کودک شرایط آن دو 433
- شرایط قیم قیم 435
- شرایط وصی 436
- ولایت بر ازدواج خردسالان 438
- تعلیم و آموزش کودک و توجه به وضع تعلیم و تربیت او 439
- تحصیل 439
- فضای آموزشی 440
- مواد آموزشی 440
- هزینه تحصیلی 441
- تربیت 442
- ارتباط پدر و مادر با کودک 445
- بازی و سرگرمی کودک 446
- مراقبت های تربیتی کودک 447
- حفظ شخصیت و احترام کودکان 451
- هزینه زندگی کودک 452
- کسب و کاری برای تأمین هزینه زندگی 452
- هزینه فرزندان و نوه ها 453
- پرداخت خمس و زکات به فرزند 454
- جهیزیه دختر و لباس و زیور فرزندان 456
- لباس و زیور 457
- تصرفات و اختیاراتی مالی 458
- مالکیت کودک و تصرفات او 458
- مالکیت کودک 458
- خرید و فروش کودک 461
- اجاره و استخدام کودک و اموال او 465
- وقف و بخشش کودک 466
- قرض، عاریه و امانت کودک 469
- جعاله، وکالت، ضمانت و بیمه و حق شفعه کودک 473
- شفعه 474
- حکم چیزهایی که کودک پیدا می کند 476
- تصرف ولی در اموال کودک 477
- تصرف ظالمانه در مال یتیمان 479
- وقف بر اولاد 481
- حدود 482
- حکم قذف بر کودک و قذف او بر دیگران 482
- حکم سرقت کودک و بوسیدن او 484
- بوسیدن پسر و دختر نابالغ 485
- قصاص عضو 486
- حکم جنایات کودک 486
- دیه کودک و ملکیت او نسبت به دیه 487
- اشاره 488
- آسیب و زخم 488
- دندان 488
- مو 488
- ملکیت کودک نسبت به دیه 489
- نشانه های بلوغ 491
- نشانه های بلوغ وتقلید کودک 491
- عادت ماهانه دختران 492
- تقلید کودک 493
- ادعای نوجوانان بر بلوغ 493
- طهارت و غسل و وضو و تخلی کودک 495
- غسل 497
- نماز کودک و شرایط آن 502
- واداشتن به نماز 502
- مکان نماز گزار 503
- اذان و اقامه 503
- لباس نماز گزار 503
- حضور کودک در نماز جماعت و جمعه 505
- نماز کودک در سفر و حضور او در مسجد 507
- تلاوت آیه سجده 508
- واداشتن به روزه 510
- بلوغ در ماه رمضان 510
- واداشتن به روزه و کودکی که در ماه رمضان بالغ می شود 510
- قضای روزه 512
- روزه دختران در آغاز بلوغ و قضای آن 512
- قضای عبادت پدر و مادر 513
- اعتکاف 514
- کودک و امر به معروف و نهی از منکر 515
- کودک و جهاد 519
- مرگ کودک و احکام آن 519
- مقدمه 520
- مرگ فرزند 520
- تشریفات 521
- غسل 521
- نماز 522
- کفن و دفن 522
- تسلی دادن فرزند مرده 523
- ارث برای کودک 526
- تصرف در سهم یتیم 526
- ارث کودک و احکام آن 526
- ارث بری از کودک 527
- وصیت کودک 529
- وصیت کودک و احکام آن 529
- کودک وصی 530
- نذر و عهد و سوگند کودک و چند مساله 531
- اسلام و کفر کودک 532
- امام باقر علیه السلام و تربیت فرزند 535
- امام رضا علیه السلام و تربیت فرزند 535
- امام حسین علیه السلام و تربیت فرزند 2 535
- امام حسین علیه السلام و تربیت فرزند 1 535
- کتابشناسی کودک 535
- من فرزند آخر الزمان فاطمه ام 536
- فرزند سدره المنتهی 536
- امام حسین علیه السلام و تربیت فرزند 2 536
- امام رضا علیه السلام و تربیت فرزند 536
- امام حسین علیه السلام و تربیت فرزند 1 536
- رضا فرزند صالح 537
- فرزند لافتی صدای گام هایت را می شنوم 537
- اخلاق در خانواده و تربیت فرزند 537
- حقوق پدر و مادر و فرزند 537
- تربیت فرزند 537
- چرا فرزند نوح از خاندان او نیست؟ 538
- انقلاب بزرگ علی علیه السلام و دو فرزند بزرگوارش 538
- تصویر حرم امام زاده صالح فرزند امام کاظم علیه السلام - تهران 538
- پنجاه روش ساده برای علاقه مند کردن فرزند به مطالعه 538
- از آیات قرآن استفاده می شود 538
- اسحاق فرزند ابراهیم 539
- رضا فرزند صالح 539
- حق پدر بر فرزند 539
- آیا مادر مریم نذر کرده بود که فرزند خود را راهب کند؟ 539
- ادعیه قرآنی دعاهای حضرت زکریا برای درخواست فرزند 539
- جلوه های رفتاری حضرت زهرا سلام اللّه علیها رفتار با فرزند قسمت سوم 540
- جلوه های رفتاری حضرت زهرا سلام اللّه علیها رفتار با فرزند قسمت چهارم 540
- رضا فرزند صالح 540
- امام باقر علیه السلام و تربیت فرزند 540
- رضا فرزند صالح 540
- گفتگو با خانم فاطمه السادات میرلوحی فرزند شهید نواب صفوی قسمت سوم 541
- حقوق پدر و مادر و فرزند 541
- امام رضا علیه السلام و تربیت فرزند 541
- امام باقر علیه السلام و تربیت فرزند 541
- جلوه های رفتاری حضرت زهرا سلام اللّه علیها رفتار با فرزند قسمت سوم 541
- سکولاریسم غربی؛ فرزند مسیحیت است-متن کامل 542
- معما فرزند خوانده 542
- آموزه های بنیادین علم اخلاق جلد دوم تربیت فرزند 542
- سکولاریسم غربی؛ فرزند مسیحیت است-چکیده 542
- اخلاق در خانواده و تربیت فرزند 542
- برادر خوانده یا فرزند خوانده؟! 543
- بررسی سلسله مراتب نظام ارزشی نوجوانان 543
- معما فرزند خوانده 543
- تعیین ارتباط بین استعمال سیگار توسط پدر و نسبت جنسیت فرزند 543
- اگر فرزند دوم در راه است حتما بخوانید 544
- مقایسه شیوه ی فرزند 544
- تناسب اندام و فرزند 6 تا 12 ساله شما 544
- حسادت کودکان و تولد فرزند 544
- مدت ارتباط پدر با فرزند در ایران فقط 20 دقیقه 544
- ارتباط سندرم فرسودگی 545
- و این فرزند ناکام 545
- دعای مادر در حق فرزند 545
- فرزند در آیینه توصیف پدر، مرشد و مراد 545
- واعظ ماه مبارک رمضان 546
- فرزند در آینه توصیف مادر 546
اصول تربیت
اگر تربیت بر اصول زیر، پایه گذاری شود، نتیجه آن مطلوب تر و سریع تر عاید می شود. به کارگیری اصول زیر به هنگام تربیت، زمینه پذیرش بهتر متربی را فراهم می سازد و انسان سریع تر به اهداف مورد نظر دست می یابد. این اصول، در حقیقت، پیش نیاز به کارگیری روش هایی است که در بخش آتی می آید. چنانچه هر روش تربیتی، بر پایه این اصول استوار نگردد، نتیجه بخش نخواهد بود.
اصل اعتدال
رفتارها و عملکردهای تربیتی، در صورتی به ما کمک می رساند که تابع اعتدال باشد. تربیت خردمندانه، تربیتی است که مبتنی بر حفظ اعتدال و پرهیز از افراط و تفریط در همه امور باشد. چنانچه حضرت می فرمایند:
لاتری الجاهل الا مفرطا أو مفرطا؛ (49)
نادان را نبینی جز این که کاری را از اندازه فراتر کشاند و یا بدان جا که باید نرساند.
البته در تربیت اندازه شناختن، امری دشوار است و جز با خردورزی در تربیت، نمی توان اندازه ها را دریافت. بهترین نظام تربیتی، نظامی است معتدل که در آن نه امید بیش از اندازه و نه بیم بیش از اندازه حاکم باشد. چنان که حضرت علی علیه السلام می فرمایند:
خیر الأعمال اعتدال الرجاء و الخوف؛ (50)
بهترین کارها، اعتدال امید و بیم است.
در این که راه اعتدال ستوده است، جای هیچ شک و شبهه ای نیست. حضرت می فرمایند: