مهارت معلمی صفحه 217

در آیات قرآن می خوانیم که پیامبران به سراغ مردم می رفتند: (أَ فَکُلَّما جاءَکُمْ رَسُولٌ)(1) همچنین آمده است که طرفداران حقّ باید به سراغ مردم بروند: (جاءَهُمُ الْحَقُّ).(2)

حضرت علیA در توصیف پیامبرn می فرماید: «طبیب دوار بطبه؛(3) طبیبی قبود که به سراغ مردم می رفت.»

قرآن کریم با لحن توبیخی فرموده است که چرا گروهی برای فقیه شدن کوچ نمی کنند تا بعد از فقیه شدن به سوی قوم خود برگردند؟(4) از منظر قرآن، علما باید به سراغ مردم بروند و منتظر دعوت آنان نباشند. بنابراین دو هجرت سفارش شده است: یکی کوچ کردن برای فقیه شدن، وی دیگری، به وطن برگشتن برای هشدار و آگاهی بخشی.

9. گوش دادن به حرف های مخاطب

قرآن کریم در ستایش پیامبرn می فرماید که آن حضرت حرف مردم را می شنید؛ به گونه ای که می گفتند پیامبرn سراسر گوش است: (وَ یَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ).(5)

1- . (وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسَی الْکِتابَ وَ قَفَّیْنا مِنْ بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَ آتَیْنا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّناتِ وَ أَیَّدْناهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ أَ فَکُلَّما جاءَکُمْ رَسُولٌ بِما لا تَهْوی أَنْفُسُکُمُ اسْتَکْبَرْتُمْ فَفَرِیقاً کَذَّبْتُمْ وَ فَرِیقاً تَقْتُلُونَ) (بقره: 87)؛ «و همانا ما به موسی کتاب (تورات) دادیم و از پس او پیامبرانی پشت سر یکدیگر فرستادیم و به عیسی بن مریم [معجزات و] دلایل روشن بخشیدیم و او را با روح القدس تأئید و یاری نمودیم. پس چرا هرگاه پیامبری چیزی [از احکام و دستورات] بر خلاف هوای نفس شما آورد، در برابر او تکبّر ورزیدید. [و به جای ایمان آوردن به او] جمعی را تکذیب و جمعی را به قتل رساندید؟!»
2- . (فَلَمَّا جاءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنا قالُوا إِنَّ هذا لَسِحْرٌ مُبِینٌ) (یونس: 76)؛ «پس هنگامی که از جانب ما حق به سراغشان آمد، گفتند: قطعاً این یک جادوی آشکار است.»
3- . نهج البلاغه، خطبه 108.
4- . (وَ ما کانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّهً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَهٍ مِنْهُمْ طائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَ لِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ)؛ (توبه: 122)؛ «سزاوار نیست که همه ی مؤمنان [به جهاد] رهسپار شوند، پس چرا از هر گروهی از ایشان دسته ای کوچ نمی کنند تا در دین فقیه شوند و هنگامی که به سوی قوم خویش باز گشتند، آنان را بیم دهند تا شاید آنان [از گناه و طغیان] حذر کنند.»
5- . (وَ مِنْهُمُ الَّذِینَ یُؤْذُونَ النَّبِیَّ وَ یَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَیْرٍ لَکُمْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ رَحْمَهٌ لِلَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ الَّذِینَ یُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ) (توبه: 61)؛ «برخی از منافقان، پیامبر را آزار می دهند و می گویند: او سراپا گوش است [و به سخن هر کس گوش می دهد] بگو: گوش دادن او به نفع شماست، او به خداوند ایمان دارد و مؤمنان را تصدیق می کند و برای هر کس از شما که ایمان آورد، مایه رحمت است و آنان که رسول خدا را اذیّت و آزار می کنند، عذابی دردناک دارند.»