مهارت معلمی صفحه 22

الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً)؛(1) «و هرگاه جاهلان آنان را طرف خطاب قرار دهند [و سخنان نابخردانه گویند] با ملایمت [و سلامت نفس] پاسخ دهند.»

همچنین مؤمنان هنگام برخورد با لغو، با کرامت عبور می کنند: (وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً)؛(2) «و چون بر لغوی عبور کنند کریمانه بگذرند.»

سعۀ صدر برای هر مسئولی لازم است. حضرت علی علیه السلام می فرماید: «آلَهُ الرِّیَاسَهِ سَعَهُ الصَّدْر؛(3) ابزار ریاست، سعه صدر است.»

3. بی تکلف باشد

تکلّف این است که انسان کاری را با مشقت و تصنّع انجام دهد؛ در زندگی، کار، پوشش، گفتار و رفتار به خود سخت بگیرد؛ مقید به پوشش خاص، مدرسه خاص، شاگردان ویژه و... باشد و در یک کلام، برای خود شأنیتی ویژه قائل شود.

پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم به مردم می فرمود: (وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفِینَ)؛(4) «من اهل تکلّف نیستم.»

به نمونه هایی از ساده زیستی آن حضرت توجه کنید:

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم همه نوع غذا را تناول می کرد و هرچه را خدا برایش حلال کرده بود، می خورد.(5) هیچ گاه خود را از انسان های بی چیز و مستضعف جدا نمی کرد و از معاشرت با آنان اکراه نداشت.

شوخی می کرد و در کنار همه غذا می خورد.

1- . فرقان: 63.
2- . فرقان: 72.
3- . نهج البلاغه (صبحی صالح)، ص 501. سعه صدر در امور خانوادگی نیز به شدت نیاز است. یکی از فرزندان آدم علیه السلام به برادرش گفت: «من تو را می کشم.» او جواب داد: «تو اگر برای کشتنم دست دراز کنی، من [به سوی تو] دست دراز نمی کنم.»(مائده: 28) درباره عموم مردم سفارش به عفو و صفح شده: (ولیعفوا و لیصفحوا)، ولی در برخورد با همسر علاوه بر عفو و صفح، مغفرت نیز سفارش شده است. در آیه 14 سوره تغابن می خوانیم: Gیا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْواجِکُمْ وَ أَوْلادِکُمْ عَدُوًّا لَکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَ إِنْ تَعْفُوا وَ تَصْفَحُوا وَ تَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌF؛ «ای کسانی که ایمان آورده اید! برخی از همسران و فرزندانتان برای شما دشمن اند [که شما را از راه خدا باز می دارند]، پس از آنان بر حذر باشید و اگر [آزار و خطایشان را] عفو کنید و چشم بپوشید و درگذرید، پس [بدانید که] خداوند آمرزنده مهربان است.»