مهارت معلمی صفحه 40

قرار داده است.

در ادامه و در بحث تشویق، نکاتی تکمیلی بیان می گردد؛ ان شاءالله تعالی.

13. اهل هدایت و عمل باشد

معلمی کردن به رشد است. یک معلم باید اول خودش رشد کند تا بتواند دیگران را رشد دهد؛ باید اول خودش هدایت شود تا بتواند دیگران هدایت بکند. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: «هرکس علمش افزایش یابد، ولی هدایت بیشتری کسب نکند، جز دوری از خدا چیزی به او اضافه نشده است.»(1)

امیرالمؤمنین، علی علیه السلام ثمره و نتیجه علم را عمل، حلم، تواضع، حیات، حسن خلق، آگاهی، بیداری، استقامت، عبادت، طلب نجات و اخلاص در عمل دانسته است.(2) همچنین، در کلامی دیگر فرمودند: «میوه و ثمره علم، با زیبایی عمل چیده می شود؛ نه با زیبایی گفتار و سخن.»(3)

عمل نکردن به گفتار، گاهی به خاطر ناتوانی است و گاهی از روی بی اعتنایی؛ که در صورت اخیر، توبیخ دارد. عالم بی عمل، به درخت بی ثمر، ابر بی باران، نهر بی آب، زنبور بدون عسل، سوزن بدون نخ و الاغی که کتاب حمل می کند، تشبیه شده است.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در این باره فرمود: «علمی که به آن عمل نشود، مانند گنجی است که از آن انفاق و استفاده نشود؛ صاحبش در جمع آوری اش خود را به زحمت انداخته است، بدون آنکه بهره

و نفعی از آن ببرد.»(4)

1- . قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وسلم: «من ازداد علما و لم یزدد هدی لم یزدد من الله إلا بعدا.» (مجموعه ورام، ج 1، ص 220)
2- . «ثَمَرَهُ الْعِلْمِ الْعَمَلُ بِهِ. الْحِلْمُ ثَمَرَهُ الْعِلْمِ. التَّوَاضُعُ ثَمَرَهُ الْعِلْمِ. ثَمَرَهُ الْعِلْمِ الْحَیَاهُ. ثَمَرَهُ الْعِلْمِ حُسْنُ الْخُلُقِ. ثَمَرَهُ الْعِلْمِ الْعَمَلُ بِهِ. ثَمَرَهُ الْعِلْمِ الِانْتِبَاهُ. ثَمَرَهُ الْعِلْمِ الِاسْتِقَامَهُ. ثَمَرَهُ الْعِلْمِ الْعِبَادَهُ. ثَمَرَهُ الْعِلْمِ طَلَبُ النَّجَاهِ. ثَمَرَهُ الْعِلْمِ إِخْلَاصُ الْعَمَلِ.» عیون الحکم و المواعظ، لیثی.
3- . قال علی علیه السلام: «بِحُسْنِ الْعَمَلِ تُجْنَی ثَمَرَهُ الْعِلْمِ لَا بِحُسْنِ الْقَوْلِ.» عیون الحکم و المواعظ، ص 189.
4- . قَالَ رسول 9: «الْعِلْمُ الَّذِی لَا یُعْمَلُ بِهِ کَالْکَنْزِ الَّذِی لَا یُنْفَقُ مِنْهُ أَتْعَبَ صَاحِبُهُ نَفْسَهُ فِی جَمْعِهِ وَ لَمْ یَصِلْ إِلَی نَفْعِهِ.» بحارالأنوار، ج 2، ص 37.