مهارت معلمی صفحه 59

رسولان الهی در طول تاریخ، مستضعفان و محرومان بوده اند و بیشترین سختی رسالت انبیاء: نیز بر دوش آنان بوده است.

بنابراین مبلغ و مربی و معلم باید از آنان حمایت کنند و از طرد آنان بپرهیزند: (وَ لا تَطْرُدِ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداهِ وَ الْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ ما عَلَیْکَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْ ءٍ وَ ما مِنْ حِسابِکَ عَلَیْهِمْ مِنْ شَیْ ءٍ فَتَطْرُدَهُمْ فَتَکُونَ مِنَ الظَّالِمِینَ)؛(1)

«و کسانی را که بامداد و شامگاه پروردگارشان را می خوانند، در حالی که رضای او را می طلبند، از خود مران. چیزی از حساب آنان بر عهدۀ تو نیست و از حساب تو نیز چیزی بر عهدۀ آنان نیست که طردشان کنی و در نتیجه از ستمگران شوی.»

کافران همیشه سعی کرده اند که پیروان مستضعف رسولان را انسان های بی مقدار معرفی کنند: (وَ ما نَراکَ اتَّبَعَکَ إِلاَّ الَّذینَ هُمْ أَراذِلُنا)؛(2) «و ما تنها اشخاص پست و بی مقدار را می بینیم که از تو پیروی می کنند.» و همیشه انتظار داشته اند که رسولان آنان را از خود طرد کنند؛ ولی فرستادگان خدا می گفتند: (وَ ما أَنَا بِطارِدِ الَّذینَ آمَنُوا)؛(3) «و من هرگز آن مردم باایمان را [هر چند به نظر شما فقیر و بی چیز باشند] از خود دور نمی کنم.»

اگر استاد دردآشنا باشد، به محرومین توجه خواهد داشت. مبلغ و معلم باید بدانند که بی توجهی به محرومان و روی گرداندن از ایشان، توبیخ خداوند بزرگ را به دنبال دارد: (عَبَس و

تَولّی* أَنْ جاءَهُ الْأَعْمی)؛(4) «چرا عبوس و ترش رو گشت* از اینکه آن نابینا به حضورش آمد؟»

1- . أنعام: 52.
2- . هود: 27.
3- . هود: 29.
4- . عبس: 1-2. بر اساس روایات اهل سنت، شخصی به نام عبداللّه بن امّ مکتوم که فردی نابینا بود، به مجلس پیامبر وارد شد؛ در حالی که آن حضرت با بزرگان قریش همچون ابوجهل و عُتبه جلسه داشت و آنان را به اسلام دعوت می کرد. او که نابینا بود و حاضران را نمی دید، مکرر از پیامبر می خواست که قرآن بخواند تا او حفظ کند. لذا نوعی کراهت و ناراحتی در چهره آن حضرت ظاهر شد. در اینجا بود که آیات اولیه سوره عبس نازل شد و آن حضرت را مورد عتاب و سرزنش قرار داد. البته در آیات مورد بحث، دلالت روشنی بر اینکه آن شخص عبوس پیامبر بوده است وجود ندارد و فقط در روایات اهل سنت وارد شده است. اما بر اساس روایتی که از امام صادق علیه السلام رسیده، این آیات در شأن مردی از بنی امیه نازل شده که در محضر پیامبر بوده است و به هنگام ورود ابن مکتوم، چهره درهم کشید و روی گرداند. (تفسیر المیزان)