مهارت معلمی صفحه 67

فرمودند: «بر هر کس که خود را امام و پیشوا قرار داده، لازم است که قبل از تعلیم دیگران، خود را آموزش بدهد و تأدیب او به رفتارش باشد؛ قبل از آنکه به زبانش باشد.»(1)

در تاریخ می خوانیم: حضرت علی علیه السلام با یک مسیحی هم سفر شدند. در جایی از مسیر به یک دوراهی رسیدند که راهشان را از هم جدا می کرد؛ اما حضرت علی علیه السلام در مسیری که آن فرد مسیحی باید می رفت حرکت کرد. مسیحی به ایشان گفت: «راه شما از آن جاده است.» امام فرمود: «می دانم! لکن اسلام سفارش کرده است که هرگاه دو نفر هم سفر شدند، نسبت به یک دیگر حقی پیدا می کنند و من خواستم به خاطر حقی که بر گردنم دارید، تا جایی شما را بدرقه کنم.» مسیحی به خاطر این برخورد حضرت، مسلمان شد.(2)

تقیّد به احکام الهی و مسائل معنوی، پیش دستی در سلام کردن، رعایت نظم، تواضع، احترام به پیشکسوتان تعلیم و تربیت، پرهیز از خودستایی و... بر دانشجو و متعلّم تأثیر می گذارد؛ آن گونه که رفتار و گفتار منفی معلم، تأثیر سوء خواهد گذشت.

هرچه جایگاه اجتماعی معلم بالاتر باشد، تأثیرگذاری اش بیشتر خواهد بود؛ لذا قرآن کریم به زنان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم - که از موقعیت اجتماعی و مذهبی بالایی برخوردار بودند - می فرماید: «ای زنان پیامبر! حساب شما از سایر زنان جداست. اگر هریک از شما خلافی انجام دهد، دو برابر دیگران کیفر خواهد دید؛ همان گونه که هریک از شما که در برابر خداوند تعالی و پیامبرش فروتنی کند و عمل صالح انجام دهد، از پادش دو برابر برخوردار خواهد بود.»(3)

3. شهامت در گفتن «نمی دانم»

یکی از کارهای خوب معلم و مربی، بلکه هر انسانی، آن است که اگر چیزی را نمی داند، با

کمال صراحت و صداقت بگوید: «نمی دانم»؛ همان گونه که فرشتگان به خدا گفتند: (لا عِلْمَ لَنا

1- . وَ قَالَ علی علیه السلام: «مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً- [فَعَلَیْهِ أَنْ یَبْدَأَ] فَلْیَبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیْرِه وَ لْیَکُنْ تَأْدِیبُهُ بِسِیرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِیبِهِ بِلِسَانِهِ.» (نهج البلاغه، ص 480)
2- . بحارالانوار، ج 71، ص 157.
3- . Gیا نِسآءَ النَّبِّیِ مَنْ یَأْتِ مِنْکُنَّ بِفاحِشَهٍ مُبَیّنَهٍ یُضاعَفْ لَهَا الْعَذابُ ضِعْفَیْنِ وَ کاَنَ ذَالِکَ عَلیَ اللَّهِ یَسِیرًا* وَ مَنْ یَقْنُتْ مِنْکُنَّ لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تَعْمَلْ صالِحاً نُؤْتِها أَجْرَها مَرَّتَیْنِ وَ أَعْتَدْنا لَها رِزْقاً کَرِیماًF. (أحزاب: 30-31)