مستشرقان و پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله صفحه 287

آنها را وادار می کرد که برای ترقی و توسعه اسلام هر نوع فداکاری کنند.

7.تاکتیک درست جنگی.مسلمانان در هر جنگی،در نقاط و سرزمین هایی مستقر می شدند که احیاناً در صورت شکست و یا برای ارتباط آسان با مرکز حکومت اسلامی راه مناسبی داشته باشند. (1)

«هنری ایستون لوکاس»(18891961)ضمن نقد دیدگاه غربی ها مبنی بر گسترش اسلام با زور و شمشیر،دو امر را دلیل موفقیت مسلمانان و پیشروی اسلام در سایر نقاط جهان می داند.انگیزه اقتصادی و انگیزه دینی.

او می نویسد:

بدون تردید انگیزه اقتصادی بسیار نیرومند بود و کشورگشایی اسلامی از این حیث ویژگی یورش های کهن سامی ها را داشت که پیشینه آن به دورانی کهن و به عصر بابلی ها و آشوری ها بازمی گشت؛امّا دین نیز عامل نیرومندی بود.زیرا برای مسلمین یگانگی معنویی آورده بود.اگر این یگانگی نمی بود،هیچ گاه نمی توانستند پیروزی هایشان را به ثمر برسانند. (2)

چنان که اشاره شد،گرچه مستشرقان درباره اهداف جهاد و عوامل کام یابی مسلمانان دیدگاه های متفاوتی ابراز کرده اند،اما در این که گسترش اسلام را مدیون جهاد می دانند،با هم اشتراک نظر دارند.

اشکالات دیدگاه مستشرقان

اشاره

مطالب این دسته از مستشرقان درباره نقش جهاد تحلیلی ناقص و نادرست از عوامل گسترش اسلام است.یکی از ریشه های این بدفهمی آن است که توجه آنان در تحلیل و تفسیر حقایق مربوط به اسلام تنها به امور مادّی و مکانیکی بوده