مستشرقان و پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله صفحه 43

در آیه دیگری قرآن کریم حضرت محمد صلّی الله علیه و آله را خاتم پیامبران معرفی می کند:

ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ وَ لکِنْ رَسُولَ اللّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّینَ وَ کانَ اللّهُ بِکُلِّ شَیْ ءٍ عَلِیماً ؛ (1)محمد پدر هیچ یک از مردان شما نبود،ولی رسول خدا و خاتم و آخرینِ پیامبران است و خداوند به هر چیز آگاه است.

با توجه به آیات مذکور،نادرستی برداشت نویسندگان دائره المعارف اسلام از آیاتی که پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله را انذاردهنده معرفی می کنند آشکار می شود.

واقعیت های تاریخی نیز ناروایی ادعای این نویسندگان را تأیید می کنند.از جمله آنها اعزام سفیر از سوی پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله نزد امپراتورها و پادشاهان متعدد و دعوت آنان به دین اسلام است. (2)

ب)عدم رعایت ضوابطِ تحقیق در تاریخ اسلام

اشاره

صحت بسیاری از مطالب درباره تاریخ زندگی پیامبر به اثبات رسیده،امّا به دلایلی،مطالبی نادرست در کتاب های تاریخی و روایی مربوط به زندگی ایشان راه یافته است. (3)نظر به این موضوع،تعیین معیار و ضوابط برای بهره گیری از آنها

1- (1) .احزاب،آیه40.
2- (2) .احمدی میانجی،مکاتیب الرسول،ج2 و3.
3- (3) .ریشه های راه یافتن مطالب نادرست به منابع عبارتند از: الف)خیانت منافقان:امام علی علیه السّلام احادیثی را که در دست مردم است،به چهار دسته تقسیم می کند و تنها یک دسته از آنها را قابل قبول و منطبق بر واقع می داند و دیگر موارد را مخدوش و غیرقابل استناد می شمارد.ایشان درباره خیانت منافقان می فرماید:احادیثی که در دسترس مردم است،هم احادیث حق و راست است و هم احادیث باطل و دروغ...در روزگار پیامبر صلّی الله علیه و آله آن قدر دروغ به آن حضرت نسبت داده شد که ایستاد و خطابه ایراد کرد و فرمود:هرکس از روی عمد به من دروغ نسبت دهد،جایگاهش پر از آتش است.همچنین می فرماید:افرادی که حدیث نقل می کنند،چهار دسته اند که پنجم ندارد:اولین گروه،منافقان هستند.منافق به ایمان تظاهر می کند و نقاب اسلام بر چهره دارد،نه از گناه می ترسد و نه از آن دوری می جوید و از روی عمد به پیامبر دروغ نسبت می دهد.اگر مردم می دانستند که او منافق و دروغ گو است،از او نمی پذیرفتند و گفتار دروغین او را باور نمی کردند؛امّا با ناآگاهی می گویند:«او از اصحاب پیامبر است،رسول خدا صلّی الله علیه و آله را دیده و از او حدیث شنیده و از او گرفته است»؛پس حدیث دروغین او را قبول می کنند...؛نهج البلاغه،خطبه210. ب)فاصله زمانی میان راویان و مورخان و رخدادها:سیاست جلوگیری از نوشتن حدیث در قرن نخست و دشواری های دیگر موجب شد کتاب های روایی و تاریخی با یک قرن تأخیر تدوین شوند؛ازاین رو بسیاری از حقایق به صورت صحیح منتقل نگردیده اند.همچنین اختلاف زیادی در گزاره های تاریخی و روایات نقل شده از معصومان وجود دارد.(ر.ک.الصحیح من سیره النبی الاعظم صلّی الله علیه و آله،سید جعفر مرتضی العاملی،ج1،ص1-250). ج)فشار امویان و عباسیان:عده ای از مورخان یا از درباریان و جیره خواران سلاطین بودند و یا از کسانی که از حاکمان حساب می بردند؛لذا در موارد بسیاری موافق میل زمامداران خودسر سخن گفته و حقایق فراوانی را کتمان یا تحریف نموده اند؛به ویژه نسبت به پیامبر و اهل بیت او بی مهری کرده و بسیاری از مسائل مربوط به آنان را کتمان نموده و یا تحریف کرده اند.(ر.ک.نشر و کتمان فضایل اهل بیت علیه السّلام،علی هاشمی)،ریشه اصلی این انحراف،سیاست امویان بود که دشمنی دیرینه ای با بنی هاشم،شخص پیامبر و اسلام که در برابر شهوات و منافع دنیوی آنان بود،داشتند.(ر.ک.موسوعه التاریخ الاسلامی،هادی یوسفی غروی،ج1،ص42-53). د)تهمت و افترا:برخی از مورخان برای توجیه اعمال زشت خلفای اموی و عباسی نسبت های ناروا به پیامبر اعظم و خاندان پاک او دادند.از این رو،در کتاب های تاریخی و روایی،حتی در کتاب هایی که نزد اهل سنت به«صحاح»معروفند،مطالب نادرست فراوانی به پیامبر نسبت داده شده است.(ر.ک.سیری در صحیحین،صادق نجمی). ه)تعصب های نادرست:گرایش های فرقه ای یا نژادپرستانه و در نتیجه انگیزه های غیر حق طلبانه برخی از مورّخان،آفت دیگری است که همواره چهره تاریخ اسلام را مخدوش کرده است. و)اسرائیلیات:برخی از دانشمندان اهل کتاب با سوء استفاده از کم اطلاعی خلفا و اطرافیان آنان با نقل افسانه ها و مطالب بی اساس در صدد بی اعتبار ساختن اسلام و مخدوش کردن چهره پیامبر عظیم الشأن آن بوده اند.افرادی چون کعب الاحبار،وهب بن مُنبّه و سیف بن عمر حکایت ها و روایت هایی جعلی وارد تاریخ اسلام کرده اند؛محمد تقی دیاری،ص95-187. بنابراین،هر آن چه در کتاب های تاریخی و روایی نقل شده است،به راحتی نمی توان پذیرفت و توجه به آیین نقد و تحلیل تاریخ زندگی پیامبر و سیره آن حضرت ضروری است.