اخلاق اسلامی صفحه 160

به حکمت خود برپا داشته است، بیزاری جسته و آن را انکار کرده و زشت بشماری که این جنایتی بر حقیقت توحید و خاشاکی در چشم ایمان و صفتی منافی با آن است... و امّا این که به ضرر دنیایت تمام می شود؛ حسد، مایۀ تألّم و عذاب روحی توست. به طوری که همیشه در کدورت و غم بسر می بری و از آن جا که خداوند دشمنانت را از نعمتهایش محروم نساخته است، همیشه به هر نعمتی که در آنها می بینی عذاب می کشی و به هر گرفتاری که از آنها برطرف می شود، اذیت شده و درد می کشی، پس مغموم و محزون و با قلبی پر از آشوب باقی می مانی... امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرمود:

«لِلّهِ دَرُّ الْحَسَدِ حَیْثُ بَدَأ بِصاحِبِهِ فَقَتَله»؛ شگفتا! از حسد که ابتدا صاحبش را می کشد.

... امّا این که ضرری به دنیای فرد مورد حسد نمی زند روشن است، زیرا به حسدِ تو، نعمت مقدّر شده از جانب خدا از او زایل نمی گردد و تا مدّت مقرّر شده از جانب خدا ادامه می یابد...

این که به نفع دنیایش هست، زیرا مهمترین غرض شخص اینست که دشمنش در سختی و غم و شقاوت، بدبخت، مغموم و معذّب باشد و عذابی بالاتر از دردی که حسود می کشد نیست(1).» خدایا! از غلبه و پیروزی و چیره شدن حسد به تو پناه می بریم.

امام صادق علیه السلام فرمود: برای حسود لذّتی نیست(2).»

وَضَعْفِ الصَّبْرِ

در مورد صبر گفته اند: «صبر، نیرویی ثابت و ملکه ای راسخ است که به سبب آن، شخص، توانایی پیدا می کند که نفسش را بر امور سخت و دشوار بازداشت کند.»(3)

راغب می نویسد: «صبر، بازداشت نفس است بر آنچه عقل و شرع اقتضا می کند.»(4)

به هر حال، صبر در لغت به معنای شکیبایی و خودداری؛ و در اصطلاح آنست که انسان، اراده و اختیارش را در محدودۀ تکالیف شرعی حبس نماید و بر رنجها و مصیبتهایی که در راه انجام تکالیف شرعی به وجود می آید، شکیبایی داشته و زبان به اعتراض نگشاید. در فقر

1- (1) - بحار، ج 70، ص 242-241، چاپ بیروت.
2- (2) - بحار، ج 70، ص 252، چاپ بیروت.
3- (3) - ریاض السّالکین، ص 137.
4- (4) - مفردات راغب، ص 281.