آیین اخلاق در قرآن صفحه 1

مقدّمه مترجم‌

مقدّمه را با حدیثی از پیامبر گرامی اسلام صلّی اللّه علیه و آله و سلّم که خود به داشتن خلق عظیم در کلام خدا ستوده شده است (إِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ) «1» آغاز می‌کنم که در کلامی موجز می‌فرماید: «افضلکم ایمانا احسنکم اخلاقا»؛ «2» برترین شما در ایمان و دیانت، خوش‌خلق‌ترین شماست.

پس از ترجمه تفسیر قرآن کریم، تألیف علّامه فقید استاد محمود شلتوت، رئیس پیشین دانشگاه الازهر مصر، و نشر آن توسّط مؤسّسه به نشر- انتشارات آستان قدس رضوی- ترجمه کتاب «دستور الأخلاق فی القرآن» را پیشنهاد فرمودند که پس از مطالعه و بررسی، به دو دلیل خواستم جواب رد بدهم؛ یکی حجم زیاد متن کتاب که قریب 1000 صفحه می‌شد، و دوم این‌که مؤلّف دانشمند به دلیل جامعیّتی که داشته، مباحث فقهی و فلسفی را با مباحث اخلاقی به معنای مصطلح درهم آمیخته که کاری غیر متعارف است. به‌طور مثال واجب و حرام تکلیفی از قبیل نماز و زکات، و غش و ربای در معامله و هم‌چنین ارث و وقف و دیات و قصاص و نظایر اینها از مباحث ویژه فقهی را در ضمن فضایل و رذایل اخلاقی مطرح کرده است. ضمنا، چنان‌که در مقدّمه محقّقانه مترجم (از فرانسه به عربی) آمده است، زبان اصلی این اثر فرانسه بوده و مؤلّف آن را به عنوان رساله دکترای خود در فرانسه به منظور معرّفی اسلام و اخلاق اسلامی به غربیان نوشته بوده است و بعدها توسّط وی یعنی دکتر عبد الصّبور شاهین استاد دانشگاه قاهره، به عربی برگردانده شده است. خود این مسئله نیز تا حدّی از جاذبه کتاب کاسته است.

براستی یک اثر زیبا در زبان اصلی همچون گلی است با تمام رنگ و بو و طراوت طبیعی خود،

__________________________________________________
(1)- قلم (68)، آیه 4: «به راستی که تو دارای خلق عظیم و برجسته‌ای.»
(2)- ابن شعبه حرّانی (ق 4 ه): تحف العقول عن آل الرّسول، ص 44، ش 69.