آیین اخلاق در قرآن صفحه 49

امروز با این شرایط تقدیم می‌کنیم- به کمال و تمام دریافت کند. بنابراین، شروع ما در این نوشتار نو از قرآن کریم بیهوده و بی‌دلیل نبود که وقت خودمان را هدر دهیم و بار سنگینی را بر دوش خوانندگان بگذاریم و کتابخانه‌هایمان را بدان وسیله پر کنیم. بنابراین، اگر علم ما چیزی نو در عالم شرق یا غرب نیاورده باشد، چیزی جز تباهی، زحمت و سنگینی نخواهد بود.

1- وضع قبلی این مشکل‌

به راستی، نگاهی گذرا بر کتاب‌های علم اخلاق جهان- نوشته دانشمندان مغرب‌زمین- کفایت می‌کند تا ملاحظه کنیم که در آنها یک خلأ هولناک و عمیقی وجود دارد که نشأت گرفته از سکوت مطلق آنها از علم اخلاق قرآنی است.

واقع مطلب آن است که این کتاب‌ها به‌طور اختصار و یا به‌وفور مبادی اخلاقی را برای ما نقل می‌کنند؛ همان‌طور که بت‌پرستان یونانی و پس از آنها ادیان یهودی و مسیحی عقده‌گشایی کرده‌اند. امّا موقعی که این نوشته‌ها از بیان این سه مرحله می‌گذرند، می‌بینیم یک‌باره ما را به قرون جدید در اروپا منتقل می‌کنند؛ درحالی‌که از تمام دستورهای اخلاقی موجود در اسلام غافلند.

و با وجود همه این‌ها، به راستی که ارتباط با قرآن در این باب (اخلاق) ارزش فوق العاده‌ای دارد و به زودی از بررسی تاریخی نظریه‌های اخلاقی هم از نظر گستردگی و عمق و هم از لحاظ انطباق بر یکدیگر فهمیده خواهد شد، همان‌طور که از ارتباط با قرآن حقیقت مشکل اخلاقی و راه حلّ مشکلات- چه مشکل مقطعی باشد و چه دائمی- شناخته می‌شود.

بنابراین، آیا غفلت از جریان چنین نظریّه‌ای، و به سکوت برگزار کردن آن، زیان و خسارت بزرگی نیست؟ ...

حقیقت این است که اگر ما به جای این‌که درباره این نوشته‌ها بحث کنیم، می‌خواستیم از علم اخلاق به مفهوم عام گفتگو کنیم، ناگزیر بودیم به کتاب‌های اروپایی روی آوریم که به‌طور ویژه مسائل اسلامی را مطرح کرده‌اند، تا چه رسد به مبادی اخلاقی در قرآن؛ جز این‌که میدان این هدف‌ها بیشتر اوقات محدود است؛ چنان‌که مضمون آنها از مطابقت دقیق با نظریّه واقعی قرآنی، بسی دور می‌باشد.