فرهنگ اخلاقی معصومین- حرف ث _ ج صفحه 264

دو گونه است:

اول _ تزکیه با عمل: که امری پسندیده است و در آیه شریفه «قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَکّی؛ رستگار آن کس که خود را پاک گرداند.» (اعلی: 14) همین معنا مقصود [است].

دوم _ تزکیه با گفتار: مانند اینکه انسان عادلی بر پاکی و صلاح کسی شهادت دهد، اما اینکه انسان بخواهد از خودش تعریف و خودستایی کند، ناپسند است. (1)

چهار_ تقوا

تقوا به معنای خود محفوظ داشتن و پرهیز کردن است. تقوا آن است که خود را از شیء مخوف حفظ کنیم. بنابراین، خوف به معنای تقوا و تقوا به معنای خوف است. خداوند در آیه 197 سوره بقره می فرماید: «وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَیْرَ الزَّادِ التَّقْوَی؛ و برای [آخرت] خود توشه برگیرید که در حقیقت، بهترین توشه پرهیزکاری است.» یعنی بهترین توشه، پرهیز از گناهان است و یا پرهیز از عذاب خداست به وسیله انجام واجبات و ترک محرمات. (2)

«تقوا، به معنای حفظ و ضیافت از نفس است، در مورد چیزهایی که از آن بیمناکیم و در عرف شرع، تقوا عبارت است از: حفظ نفس از آلوده شدن به گناه که این مهم با ترک گناهان و بعضی از مباهات حاصل می گردد. خداوند در قرآن در سوره اعراف، آیه 35 می فرماید: «فَمَنِ اتَّقَی وَأَصْلَحَ فَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ؛ پس هرکس به پرهیزکاری و صلاح گراید، نه بیمی بر آنان خواهد بود و نه اندوهگین می شوند.» (3) به عبارت دیگر، تقوا یعنی مخالفت با هواهای نفسانی و لذت های غیر مشروع. امام علی علیه السلام در این باره فرمود: «اَلتَّقْوی حِصْنُ الْمُؤْمِنِ؛ پرهیزکاری قلعه حفاظت برای مؤمن است». (4)

1- ترجمه مفردات راغب، ص 338.
2- قاموس قرآن، ج 7، ص 236.
3- ترجمه مفردات راغب، ص 833.
4- بهشت اخلاق، ج 2، ص 471.