فرهنگ اخلاقی معصومین- حرف ث _ ج صفحه 32

خودستایی کند، نزد مردم بی اعتبار می گردد. امام علی علیه السلام در این باره فرمود: «تَزْکیَّه اَلْمَرْءِ لِنَفْسِهِ قَبیحٌ؛ ستایش از خود، قبیح است».

بنابراین سزاوار است پیش از بیان هر سخن، درباره آن تأمل کنیم که مبادا متضمن خودستایی باشد». (1)

ج) سقوط شخصیتی انسان

سومین عاقبتی که در اثر ستایش دیگران، نصیب انسان می شود، سقوط اخلاقی و عقب گرد شخصیتی اوست که مانع رشد و تکامل انسان خواهد شد؛ «زیرا انسان را در حالت عجب و غرور قرار خواهد داد. پس تنها به خودش فکر می کند و فقط برای خود ارزش قائل است. انسان مغرور و خودبین، نه تنها در پی رفع کاستی های خود نیست، بلکه مدعی است، باید دیگران از او راهنمایی بخواهند. در نتیجه، چنین شخصی حاضر نمی شود از مراکز علمی و دانشمندان دیگر استفاده کند؛ زیرا خود را همسان آنان می داند.» (2) طبیعی است چنین فردی به جای استفاده از فرصت ها، گرفتار فرصت سوزی و از دست دادن موقعیت ها می شود. در نتیجه از مواهب حضرت حق دور خواهد ماند، باید دانست که رمز پیشرفت، اعتراف به تقصیر و پذیرش نقص ها و ضعف ها است که با این دید می تواند در مسیر رشد گام بردارد.

امامان علیهم السلام همواره خود را در برابر عظمت خدا کوچک و ناچیز می شمردند و به ضعف و تقصیر خود در مقابل خداوند اعتراف می کردند، در حالی که همه می دانیم آنها معصوم و از هر گناهی به دور بوده اند.

در فرازی از دعای کمیل، امام علی علیه السلام به خدا عرض می کند:

وَ قَدْ اَتَیْتُکَ یا اِلَهی بَعْدَ تَقْصِیری و اِسْرٰافِی عَلی نَفْسِی مُعْتَذِراً نٰادِماً مُنْکَسِراً مُسْتَقِیلاً مُسْتَغْفِراً، مُنِیباً مُقِراّ مُذْعِناً... .