فرهنگ اخلاقی معصومین علیهم السلام حرف (آ) صفحه 154

مهربان در نهاد آدمی قرار داده است. اصل این صفت، یک موهبت و بخشایش الهی است و نمی تواند ناپسند و بَد باشد. حرص و آز مانند موتور روشنی در نهاد انسان است که او را از توقف بازمی دارد و نمی گذارد انسان آرام بگیرد. این موهبت الهی سبب می شود یک عطش سوزان و همیشگی در نهاد انسان روشن بماند.

علاّمه طباطبایی رحمه الله حرص و آز را فضیلت الهی می داند و در این باره می نویسد:

این خود انسان است که آن را (حرص را) از فضیلت خارج می کند و به صورت رذیله درمی آورد. از نعمت بودن خارج ساخته و به صورت نقمت درمی آورد. (در قرآن کریم اگر) مذمتی هم که شده از حرص منحرف شده است، نه حرصی که خدا در بشر قرار داده است. (1)

انواع حرص و آز

اشاره

گفتیم که حرص به معنای علاقه شدید است. با توجه به این که این علاقه و خواست شدید در کجا صرف شود، می توان حرص و آز را دوگونه دانست:

1. حرص و آز پسندیده

انسان های خردمند همه گواهی می دهند که انسان، خوب و پسندیده را می فهمد و در مقابل، بد و ناپسند را نیز تشخیص می دهد. قرآن کریم نیز به این معنا اشاره دارد آن جا که می فرماید:

فَاَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْویها. (شمس: 8)

سپس پلیدکاری و پرهیزکاری اش را به آن الهام کرد.