- دیباچه 1
- پیش گفتار 4
- اخلاق 8
- اشاره 8
- آشنایی با چند اصطلاح 8
- ادب 8
- تربیت 9
- روش پژوهش 10
- سنت و سیره معصومین علیهم السلام 10
- اشاره 13
- آبرو 13
- واژه آبرو 15
- گلبانگ حدیث 15
- 1. آبرو؛ عزیزترین چیزها 16
- نمونه های رفتاری 16
- 2. آبرو بران؛ بدترین مردم 17
- 4. حضرت مریم علیهاالسلام، نگران آبرو 18
- 3. پاسداری از آبرو 18
- 5. حضرت یوسف علیه السلام از آبرو نمی گذرد. 19
- 6. داستان «إفک» 20
- آموزه ها 22
- منابع دیگر 27
- آخرت 28
- اشاره 28
- گلبانگ حدیث 30
- 1. نگرانی امام حسن مجتبی علیه السلام 33
- نمونه های رفتاری 33
- اشاره 33
- 2. موعظه ابوذر 34
- 3. پرسودترین سخن 35
- اشاره 36
- آموزه ها 36
- 1. رابطه دنیا و آخرت 37
- 2. منافات نداشتن نعمت های دنیا با آخرت 37
- 3. آخرت، قطار اُشتر دان عمو! 39
- 5. ایمان و یاد آخرت 40
- 4. خردمند 40
- 6. جاودانه زیستن 43
- 7. خبر بزرگ 44
- منابع دیگر 46
- 8. عوامل غفلت از آخرت و دروغ پنداشتن آن 46
- اشاره 48
- آراستگی 48
- جنبه های آراستگی 49
- اشاره 49
- آراستگی ظاهر 51
- آراستگی باطن 51
- گلبانگ حدیث 52
- نمونه های رفتاری 53
- آموزه ها 54
- منابع دیگر 57
- اشاره 58
- آرامش 58
- گلبانگ حدیث 61
- نمونه های رفتاری 62
- 1. امانت الهی 62
- 1. عوامل آرامش 63
- 2. آرامش امام خمینی رحمه الله 63
- آموزه ها 63
- 2. آثار آرامش 66
- منابع دیگر 68
- آرزو 69
- اشاره 69
- گلبانگ حدیث 72
- نمونه های رفتاری 74
- 1. مرگ؛ دشمن آرزو 74
- 2. آرزو پایان ندارد 75
- 1. ارزش امل و آرزو 76
- 3. بیهودگی آرزوی دراز 76
- آموزه ها 76
- 2. طول الامل یا آرزوهای نامعقول 78
- 3. سرچشمه آرزوهای دراز 79
- 4. نشانه آرزوهای دراز (ره آورد شوم آرزوهای دروغین) 79
- 5. راه درمان چیست؟ 80
- 6. آرزوهای خوب و زیبا 81
- منابع دیگر 83
- آزادگی 84
- اشاره 84
- گلبانگ حدیث 87
- 1. خواری یزید در برابر آزاده 89
- نمونه های رفتاری 89
- 2. ابن سینا و آزادگی 90
- 3. ابوذر و آزادگی 91
- 4. زنی آزاده در کربلا 92
- آموزه ها 93
- 1. آزاده در لغت 93
- 2. آزاده در روایات 95
- 3. آزادگی و ساده زیستی 97
- 4. آزادگی و عبادت 97
- 5. آزادگی و تقوا 98
- 6. آزادگی و زهد 99
- 7. آفت آزادگی 100
- منابع دیگر 101
- اشاره 103
- آزردن 103
- 1. آزارنده 104
- الف _ طبیعت 105
- 2. آزرده 105
- اشاره 105
- ب _ انسان ها 106
- 3. انواع آزار رسانی 107
- گلبانگ حدیث 109
- 1. بازاری و رهگذر 110
- نمونه های رفتاری 110
- 2. شکایت همسایه 112
- 3. همسایه نو 114
- 4. سلام یهود 115
- آموزه ها 117
- اشاره 117
- وظیفه مسلمانان 117
- وظیفه حکومت اسلامی 119
- منابع دیگر 120
- آزمایش 121
- آزمایش؛ سنت تغییرناپذیر الهی 121
- سنت الهی 121
- اشاره 121
- نتیجه 126
- فلسفه آزمایش الهی 127
- اشاره 127
- 1. آگاه شدن 128
- 2. اتمام حجت کردن 129
- 3. شکوفایی و تکامل 129
- گستره آزمایش الهی 131
- مصادیق مهم آزمایش الهی 132
- 2. حوادث اجتماعی 132
- 1. حکومت بر مردم 132
- 3. زن 133
- گلبانگ حدیث 134
- نمونه های رفتاری 136
- 1. فقر و یاد خدا؛ رفاه و غفلت از خدا 136
- 2. آزمون الهی در راه حج (شأن نزول آیه 94 سوره مائده) 138
- 3. شکیبایی در صحنه امتحان 139
- اشاره 140
- 4. بیماری حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام 140
- 5. داستان حضرت آدم علیه السلام و حوّا علیهاالسلام 140
- امانت الهی 143
- تاریخچه نخستین قربانی 144
- 1. جهان؛ آزمایشگاه الهی 145
- آموزه ها 145
- 3. مؤمن در دنیا سخت آزمایش می شود 146
- 2. آزمایش برای همه 146
- اشاره 147
- 4. برکت بلا و سختی ها 147
- 5. دیدگاه صحیح درباره آزمایش الهی 148
- ج _ وسیله تکامل انسان 148
- ب _ وسیله پاک شدن گناهان 148
- الف _ بیدار شدن انسان از خواب غفلت 148
- منابع دیگر 149
- آزمندی 151
- اشاره 151
- معنای آز 153
- 1. حرص و آز پسندیده 154
- اشاره 154
- انواع حرص و آز 154
- 2. حرص و آز ناپسند 156
- گلبانگ حدیث 158
- اشاره 158
- الف _ دوری از حرص و آز 158
- ج _ ره آورد حرص و آز 159
- ب _ تصویر آزمند و حریص 159
- 1. نصیحت شیطان 161
- نمونه های رفتاری 161
- 2. ابوریحان بیرونی و حرص 162
- آموزه ها 162
- منابع دیگر 164
- آسایش 165
- اشاره 165
- 1. سعادت و آسایش از دیدگاه فلسفی 165
- 2. آسایش و راحتی از دیدگاه قرآن و سنت 166
- 3. رابطه سختی و آسایش از دیدگاه قرآن کریم 169
- 4. آسایش فرد و جامعه 170
- گلبانگ حدیث 171
- 1. چیزی که آفریده نشده است، طلب مکن. 172
- نمونه های رفتاری 172
- 2. کشکول درویش 173
- آموزه ها 174
- منابع دیگر 177
- آفت ها 178
- اشاره 178
- اشاره 179
- 1. ضرورت آفت شناسی 179
- الف _ پیش گیری 179
- ب _ درمان 180
- 2. آفت چیست و چگونه عمل می کند؟ 181
- 3. چیزی که مورد هجوم آفت قرار می گیرد 183
- گلبانگ حدیث 183
- آموزه ها 184
- منابع دیگر 192
- آمرزش خواهی 193
- اشاره 193
- الف _ آمرزش خواهی در لغت 194
- 1. معنای آمرزش خواهی 194
- ب _ حقیقت استغفار 195
- 2. فرق استغفار و توبه 196
- 3. اصل اساسی در استغفار 197
- الف _ استغفار بهترین عبادت 198
- گلبانگ حدیث 198
- ب _ افزایش روزی با استغفار 199
- 1. سی سال آمرزش خواهی به خاطر یک «الحمدلله» 200
- نمونه های رفتاری 200
- 2. جابر و آمرزش خواهی پیامبر صلی الله علیه و آله 201
- 3. فرار از بستر 202
- اشاره 203
- آموزه ها 203
- الف _ جایگاه آمرزش خواهی در روایات 203
- ب _ آثار آمرزش خواهی 204
- منابع دیگر 206
- اشاره 207
- آینده نگری 207
- معنای آینده نگری 208
- گلبانگ حدیث 211
- 1. یک اندرز 213
- نمونه های رفتاری 213
- 2. آینده نگری در وصیت امام صادق علیه السلام 214
- آموزه ها 215
- منابع دیگر 220
- کتاب نامه 221
تربیت
«تربیت عبارت است از پرورش دادن؛ یعنی به فعلیت در آوردن استعدادهای درونی یک شی ء. تربیت فقط در مورد جانداران صادق است؛ یعنی گیاه و حیوان و انسان...». (1)
تربیت عبارت است از فراهم آوردن شرایط کمال یک موجود زنده. چنین چیزی اگر در حدّ اعلای آن در نظر گرفته شود، تنها از آنِ حضرت حق تبارک و تعالی است. بر همین اساس، خداوند متعال را ربّ می نامند که به معنای پروردگار است.
ربّ در اصل تربیت است و عبارت است از ایجاد چیزی و رساندن تدریجی آن به حدّ کمال مطلوب. (2)
مسأله تربیت چنان مهم است که پیامبران به عنوان رسولان الهی موظف شدند به پرورش انسان و جامعه انسانی بپردازند و با فراهم آوردن زمینه های مناسب، انسان ها را به حدّ اعلای انسانیت برسانند.
همه ملّت ها و فرهنگ ها به مسأله تربیت توجه ویژه دارند که پیدایش انواع مراکز علمی، دینی و فرهنگی، نشانه اهتمام جامعه های انسانی به این مهم است. با این حال، باید دانست هر جامعه ای می کوشد کدام استعداد انسان را پرورش دهد. با دقت در «تربیت یافتگان» هر جامعه ای می توان به فرهنگ و آرمان های آن جامعه پی برد.
اسلام به عنوان برترین و آخرین دین الهی بر آن است تا زمینه های درست تربیت را برای انسان فراهم آورد تا در پرتو آن، همه انسان ها بتوانند
1- مرتضی مطهری، تعلیم و تربیت در اسلام، ص 33.
2- راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن: «الرب فی الاصل: التربیه، و هو إنشاءُ الشئ حالاً فعالاً الی حدّ التمام...».