- پیش گفتار 3
- بخش اوّل: کلیّات 5
- اشاره 5
- اشاره 6
- _ تعریف معلم 6
- فصل اوّل: سیمای معلّم در قرآن 6
- _ هُنر معلمی 7
- معلم اوّل و نخستین درس 9
- معلمی؛ هدف بعثت انبیا 10
- ارزش معلمی 12
- 1 _ دعوت به توحید؛ نخستین آموزه 13
- اشاره 13
- ویژگی های معلم در قرآن 13
- 2 _ مِهر و محبت؛ نخستین گام 14
- 3 _ گذشت 15
- 4 _ سعه صدر 16
- 5 _ فروتنی 17
- داستانی زیبا از رابطه شاگرد و معلم 19
- احترام و فروتنی شاگرد 20
- 2. پذیرش شاگردی استاد بدون قید و شرط 20
- اشاره 20
- 3. بزرگداشت مقام علمی استاد 20
- 1. اجازه گرفتن از استاد برای شاگردی: 20
- 4. بالا بردن منزلت استاد با سپردن وعده 21
- احترام و فروتنی استاد 22
- 1. حفظ کرامت شاگرد 22
- اشاره 22
- 2. مجبور نکردن شاگرد به پیروی 23
- اشاره 25
- 1. همراهی اهل بیت علیهم السلام 25
- اشاره 25
- فصل دوّم: معلم از دیدگاه معصومان علیهم السلام 25
- آثار معنوی معلمی 25
- 3. ستایش موجودات جهان 26
- 2. رهایی از عذاب الهی 26
- 5 . علم آموزی؛ نوعی صدقه 27
- 4. فزونی دانش 27
- نقش معلم 28
- اشاره 29
- 1. تلفیق علم و عمل 29
- _ عوامل تأثیرگذار در موفقیت معلّم 29
- 2. بیان شیوا و رسا 30
- 3. آگاه به زمان بودن 31
- 4. شناخت تفاوت های فردی 32
- 5. پرهیز از اجبار و تنبیه بدنی 33
- سیره عملی معصومان علیهم السلام 34
- بهره گیری از روش های عملی در آموزش 35
- گشاده رویی معلم 36
- شناخت استعداد شاگرد1 36
- پرهیز از جدال 37
- حقوق معلم1 37
- حق شناسی از معلم 38
- بزرگداشت شاگرد 38
- هماهنگی گفتار و رفتار 38
- مدارا با معلم 39
- ایجاد شور و علاقه به درس خواندن 39
- اشاره 41
- فصل سوّم: وظایف متقابل معلم با شاگردان و همکاران 41
- 2. خودداری از جدال 42
- اشاره 42
- وظیفه مشترک معلم و شاگرد 42
- 1. آموزش و یادگیری برای خدا 42
- 3. آمادگی قبلی برای درس 43
- 4. فروتنی 44
- اشاره 45
- وظایف شاگرد نسبت به معلم 45
- 1. نگرش مثبت و شناخت جایگاه معلم 45
- 3. احترام به معلم 46
- 2. پرهیز از پرسش های نابه جا و پیش دستی در پاسخ 46
- وظایف معلم نسبت به شاگرد 47
- وظایف معلم در رابطه با مدرسه و همکاران 49
- جایگاه معلم 50
- فصل چهارم: جایگاه معلم و نقش سازنده او در آموزش و پرورش 50
- اشاره 50
- اشاره 50
- 2. نقش پرورشی 51
- 1. نقش آموزشی 51
- 4. نقش دانش پژوهی 52
- 3. نقش الگویی 52
- 5. نقش مشاوره 53
- 7. نقش فرهنگی 54
- 6. اصلاح گری 54
- مرتضی مطهری؛ شهید علم و عمل 56
- فصل پنجم: معلمان اُسوه 56
- اشاره 56
- اشاره 56
- 3. تواضع و فروتنی 57
- 1. مطالعه پیش از تدریس1 57
- 2. مزاح با شاگرد1 57
- جبار عسگرزاده (باغچه بان) بنیان گذار آموزش ناشنوایان در ایران 58
- 4. مدارا با شاگرد 58
- 5. احترام به شاگرد 58
- محمدعلی رجایی؛ نخستین رییس جمهور معلم ایران 61
- اشاره 61
- 1. عیادت از دانش آموز خبرچین ساواکی 61
- 2. درس بزرگواری 62
- 4. تدریس بدون دانش آموز 62
- 3. مدال معلم 62
- 5. نمره ارفاقی ممنوع 63
- قاسم علی فرهمند؛ معلم عاشق 63
- سیدحسین نیّرزاده؛ مبتکر آموزش شاد الفبا1 64
- خواستن، توانستن است 67
- دکتر محمد خزائلی؛ معلم روشن دل، حافظ قرآن، مؤسس مدارس شبانه1 67
- اشاره 67
- حسن امیدزاده؛ معلم فداکار1 69
- یک. ژاپن 71
- فصل ششم: وضعیت معلمان در ایران و دیگر کشورهای جهان 71
- وضعیت آموزش معلمان حین خدمت1 71
- اشاره 71
- اشاره 71
- دو. استرالیا 72
- اشاره 72
- آموزش 72
- وضعیت کاری معلمان1 73
- تربیت معلم1 73
- سه. آمریکا 73
- اشاره 73
- چهار. کره شمالی 74
- اشاره 74
- وضعیت عمومی معلمان1 74
- اشاره 75
- وضعیت عمومی1 75
- پنج. آلمان 75
- تربیت معلم1 76
- شش. مالزی 76
- اشاره 76
- اشاره 77
- مقایسه وضعیت معلمان در کشورهای پیشرفته1 77
- 1 _ وضعیت معلمان ابتدایی 77
- 2 _ معلمان راهنمایی 79
- 3 _ دبیران دبیرستان ها 81
- نتیجه 84
- وضعیت عمومی معلمان در ایران 84
- تأمین و تربیت معلمان 84
- ساعت های کاری1 85
- درجه های تحصیلی معلمان1 85
- حقوق و مزایای معلمان1 86
- فصل هفتم: آسیب شناسی حرفه معلمی 88
- اشاره 88
- 1 _ بی انگیزگی 88
- 2 _ نداشتن تخصص 89
- 3 _ عدم شناخت جایگاه و منزلت خود 90
- 4 _ توقع احترام بی جا 91
- 5 _ گسست میان معلم و شاگرد1 92
- 6 _ پذیرش نیروهای آزاد 93
- 7 _ مشکلات معیشتی 93
- 8 _ بازتاب نامناسب مشکلات معلمان از طریق رسانه ها 94
- 10 _ فرار مغزها 96
- 9 _ بزرگداشت های ظاهری 96
- 1 _ جذب بهترین ها 98
- فصل هشتم: راه کارهای ارتقای منزلت اجتماعی معلمان 98
- اشاره 98
- 3 _ بهره گیری از الگوهای موفق جهانی 99
- 2 _ بازنگری در اهداف و تقویت مراکز تربیت معلم 99
- 4 _ همگامی با پیشرفت های روز 100
- 5 _ بهره گیری از دیدگاه های برنامه ریزان و کارشناسان دلسوز و با تجربه1 100
- 7 _ فراهم کردن زمینه انتشار دیدگاه ها و آثار فکری و علمی 101
- 6 _ ارتقای سطح علمی 101
- 8 _ تخصصی کردن حرفه معلمی 102
- اشاره 103
- بخش دوّم: برگزیده ادب فارسی 103
- سرمشق آب1 104
- صدای پای خورشید1 104
- اشاره 104
- اشعار 104
- دست توانای معلّم1 105
- مقام معلم1 105
- سرور معلّم1 106
- اشک شوق1 107
- مقام معلم1 108
- کُن اشارات1 108
- متون ادبی 110
- اشاره 110
- آرام تر از دریا1 110
- یک شاخه گُل دعا1 110
- مقام معلم 111
- آهنگ قدم هایت1 112
- قطره دریاست اگر با دریاست1 112
- اشاره 113
- برتری حق معلم بر پدر1 113
- طبایع مختلف1 113
- حکایات خواندنی 113
- حقوق معلم1 114
- نقش معلّم در شکوفایی شاگرد1 115
- فروتنی معلم1 115
- سخنان بزرگان 116
- اشاره 116
- عیادت شاگرد1 116
- اشک حسرت معلم1 116
- معلمی در کلام امام خمینی رحمه الله 116
- معلم در سخنان مقام معظم رهبری 118
- معلّم در کلام استاد مطهری1 119
- معلم در کلام شهید رجایی1 119
- اشاره 120
- بخش سوّم: همراه با برنامه سازان 120
- اشاره 121
- 1 _ ایجاد انگیزه 121
- پیشنهادهای کلی 121
- 2 _ رابط میان معلمان، مردم و مسوولان 122
- 3 _ اطلاع رسانی در مورد شیوه های جدید آموزشی 122
- 4 _ ترغیب خانواده ها برای همکاری و هم فکری بیشتر با معلمان 122
- پیشنهادهای برنامه ای 123
- پرسش های مسابقه ای 125
- پرسش های مردمی 126
- پرسش های کارشناسی 127
- پیام های مجری 127
- معرفی کتاب 131
- کتاب نامه 132
دیباچه
تعلیم و تعلم از شؤون الهی است و خداوند، این موهبت را به پیامبران و اولیای پاک خویش ارزانی کرده است تا مسیر هدایت را به بشر بیاموزند و چنین شد که تعلیم و تعلّم به صورت سنّت حسنه آفرینش درآمد.
انسان نیز با پذیرش این مسؤولیت، نام خویش را در این گروه و در قالب واژه مقدس «معلم» ثبت کرده است. معلم، ایمان را بر لوح جان و ضمیرهای پاک حک می کند و ندای فطرت را به گوش همه می رساند. همچنین سیاهی جهل را از دل ها می زداید و زلال دانایی را در روان بشر جاری می سازد.
دغدغه معلم همیشه این است که حیات بشر، بر مدار ارزش ها و کرامت انسانی بچرخد و شناخت خدا و مکتب و دین، همت اساسی آدمی باشد و هیچ بیگانه ای را مجال تجاوز به فرهنگ ارزشی دین و میهن فراهم نیاید.
در این مسیر خطیر، بزرگانی گام نهاده اند که نامشان بر تارک زمان می درخشد. علاّمه شهید استاد مرتضی مطهری رحمه الله از همین طایفه مقدس است که در سنگر تعلیم و تعلّم، به قله های رفیعی دست یافت تا آن جا که معمار انقلاب اسلامی _ که خود معلّمی بزرگ است _ همه آثارش را مفید