- پیش گفتار 3
- بخش اوّل: کلیّات 5
- اشاره 5
- اشاره 6
- _ تعریف معلم 6
- فصل اوّل: سیمای معلّم در قرآن 6
- _ هُنر معلمی 7
- معلم اوّل و نخستین درس 9
- معلمی؛ هدف بعثت انبیا 10
- ارزش معلمی 12
- اشاره 13
- 1 _ دعوت به توحید؛ نخستین آموزه 13
- ویژگی های معلم در قرآن 13
- 2 _ مِهر و محبت؛ نخستین گام 14
- 3 _ گذشت 15
- 4 _ سعه صدر 16
- 5 _ فروتنی 17
- داستانی زیبا از رابطه شاگرد و معلم 19
- احترام و فروتنی شاگرد 20
- اشاره 20
- 3. بزرگداشت مقام علمی استاد 20
- 2. پذیرش شاگردی استاد بدون قید و شرط 20
- 1. اجازه گرفتن از استاد برای شاگردی: 20
- 4. بالا بردن منزلت استاد با سپردن وعده 21
- احترام و فروتنی استاد 22
- 1. حفظ کرامت شاگرد 22
- اشاره 22
- 2. مجبور نکردن شاگرد به پیروی 23
- آثار معنوی معلمی 25
- 1. همراهی اهل بیت علیهم السلام 25
- اشاره 25
- اشاره 25
- فصل دوّم: معلم از دیدگاه معصومان علیهم السلام 25
- 3. ستایش موجودات جهان 26
- 2. رهایی از عذاب الهی 26
- 4. فزونی دانش 27
- 5 . علم آموزی؛ نوعی صدقه 27
- نقش معلم 28
- 1. تلفیق علم و عمل 29
- _ عوامل تأثیرگذار در موفقیت معلّم 29
- اشاره 29
- 2. بیان شیوا و رسا 30
- 3. آگاه به زمان بودن 31
- 4. شناخت تفاوت های فردی 32
- 5. پرهیز از اجبار و تنبیه بدنی 33
- سیره عملی معصومان علیهم السلام 34
- بهره گیری از روش های عملی در آموزش 35
- شناخت استعداد شاگرد1 36
- گشاده رویی معلم 36
- پرهیز از جدال 37
- حقوق معلم1 37
- حق شناسی از معلم 38
- بزرگداشت شاگرد 38
- هماهنگی گفتار و رفتار 38
- مدارا با معلم 39
- ایجاد شور و علاقه به درس خواندن 39
- اشاره 41
- فصل سوّم: وظایف متقابل معلم با شاگردان و همکاران 41
- اشاره 42
- 2. خودداری از جدال 42
- وظیفه مشترک معلم و شاگرد 42
- 1. آموزش و یادگیری برای خدا 42
- 3. آمادگی قبلی برای درس 43
- 4. فروتنی 44
- وظایف شاگرد نسبت به معلم 45
- اشاره 45
- 1. نگرش مثبت و شناخت جایگاه معلم 45
- 2. پرهیز از پرسش های نابه جا و پیش دستی در پاسخ 46
- 3. احترام به معلم 46
- وظایف معلم نسبت به شاگرد 47
- وظایف معلم در رابطه با مدرسه و همکاران 49
- فصل چهارم: جایگاه معلم و نقش سازنده او در آموزش و پرورش 50
- اشاره 50
- جایگاه معلم 50
- اشاره 50
- 1. نقش آموزشی 51
- 2. نقش پرورشی 51
- 3. نقش الگویی 52
- 4. نقش دانش پژوهی 52
- 5. نقش مشاوره 53
- 6. اصلاح گری 54
- 7. نقش فرهنگی 54
- اشاره 56
- اشاره 56
- فصل پنجم: معلمان اُسوه 56
- مرتضی مطهری؛ شهید علم و عمل 56
- 3. تواضع و فروتنی 57
- 1. مطالعه پیش از تدریس1 57
- 2. مزاح با شاگرد1 57
- 5. احترام به شاگرد 58
- جبار عسگرزاده (باغچه بان) بنیان گذار آموزش ناشنوایان در ایران 58
- 4. مدارا با شاگرد 58
- اشاره 61
- محمدعلی رجایی؛ نخستین رییس جمهور معلم ایران 61
- 1. عیادت از دانش آموز خبرچین ساواکی 61
- 2. درس بزرگواری 62
- 4. تدریس بدون دانش آموز 62
- 3. مدال معلم 62
- 5. نمره ارفاقی ممنوع 63
- قاسم علی فرهمند؛ معلم عاشق 63
- سیدحسین نیّرزاده؛ مبتکر آموزش شاد الفبا1 64
- اشاره 67
- دکتر محمد خزائلی؛ معلم روشن دل، حافظ قرآن، مؤسس مدارس شبانه1 67
- خواستن، توانستن است 67
- حسن امیدزاده؛ معلم فداکار1 69
- وضعیت آموزش معلمان حین خدمت1 71
- یک. ژاپن 71
- اشاره 71
- فصل ششم: وضعیت معلمان در ایران و دیگر کشورهای جهان 71
- اشاره 71
- دو. استرالیا 72
- اشاره 72
- آموزش 72
- تربیت معلم1 73
- وضعیت کاری معلمان1 73
- اشاره 73
- سه. آمریکا 73
- وضعیت عمومی معلمان1 74
- اشاره 74
- چهار. کره شمالی 74
- اشاره 75
- وضعیت عمومی1 75
- پنج. آلمان 75
- اشاره 76
- تربیت معلم1 76
- شش. مالزی 76
- مقایسه وضعیت معلمان در کشورهای پیشرفته1 77
- اشاره 77
- 1 _ وضعیت معلمان ابتدایی 77
- 2 _ معلمان راهنمایی 79
- 3 _ دبیران دبیرستان ها 81
- نتیجه 84
- تأمین و تربیت معلمان 84
- وضعیت عمومی معلمان در ایران 84
- درجه های تحصیلی معلمان1 85
- ساعت های کاری1 85
- حقوق و مزایای معلمان1 86
- 1 _ بی انگیزگی 88
- اشاره 88
- فصل هفتم: آسیب شناسی حرفه معلمی 88
- 2 _ نداشتن تخصص 89
- 3 _ عدم شناخت جایگاه و منزلت خود 90
- 4 _ توقع احترام بی جا 91
- 5 _ گسست میان معلم و شاگرد1 92
- 6 _ پذیرش نیروهای آزاد 93
- 7 _ مشکلات معیشتی 93
- 8 _ بازتاب نامناسب مشکلات معلمان از طریق رسانه ها 94
- 10 _ فرار مغزها 96
- 9 _ بزرگداشت های ظاهری 96
- فصل هشتم: راه کارهای ارتقای منزلت اجتماعی معلمان 98
- 1 _ جذب بهترین ها 98
- اشاره 98
- 3 _ بهره گیری از الگوهای موفق جهانی 99
- 2 _ بازنگری در اهداف و تقویت مراکز تربیت معلم 99
- 4 _ همگامی با پیشرفت های روز 100
- 5 _ بهره گیری از دیدگاه های برنامه ریزان و کارشناسان دلسوز و با تجربه1 100
- 7 _ فراهم کردن زمینه انتشار دیدگاه ها و آثار فکری و علمی 101
- 6 _ ارتقای سطح علمی 101
- 8 _ تخصصی کردن حرفه معلمی 102
- اشاره 103
- بخش دوّم: برگزیده ادب فارسی 103
- سرمشق آب1 104
- اشاره 104
- اشعار 104
- صدای پای خورشید1 104
- دست توانای معلّم1 105
- مقام معلم1 105
- سرور معلّم1 106
- اشک شوق1 107
- مقام معلم1 108
- کُن اشارات1 108
- اشاره 110
- یک شاخه گُل دعا1 110
- متون ادبی 110
- آرام تر از دریا1 110
- مقام معلم 111
- آهنگ قدم هایت1 112
- قطره دریاست اگر با دریاست1 112
- حکایات خواندنی 113
- طبایع مختلف1 113
- اشاره 113
- برتری حق معلم بر پدر1 113
- حقوق معلم1 114
- فروتنی معلم1 115
- نقش معلّم در شکوفایی شاگرد1 115
- اشاره 116
- معلمی در کلام امام خمینی رحمه الله 116
- عیادت شاگرد1 116
- اشک حسرت معلم1 116
- سخنان بزرگان 116
- معلم در سخنان مقام معظم رهبری 118
- معلم در کلام شهید رجایی1 119
- معلّم در کلام استاد مطهری1 119
- بخش سوّم: همراه با برنامه سازان 120
- اشاره 120
- پیشنهادهای کلی 121
- اشاره 121
- 1 _ ایجاد انگیزه 121
- 2 _ رابط میان معلمان، مردم و مسوولان 122
- 4 _ ترغیب خانواده ها برای همکاری و هم فکری بیشتر با معلمان 122
- 3 _ اطلاع رسانی در مورد شیوه های جدید آموزشی 122
- پیشنهادهای برنامه ای 123
- پرسش های مسابقه ای 125
- پرسش های مردمی 126
- پیام های مجری 127
- پرسش های کارشناسی 127
- معرفی کتاب 131
- کتاب نامه 132
دانش آموز، در مشکلات روحی، خانوادگی یا علل دیگر ریشه دارد که حتّی مسوولان مدرسه از آن آگاهی ندارند. اگر چه در مواردی باید دقیق و مراقب بود و اشتباه های شاگرد را _ آشکار ساخت، ولی در مواردی هم گذشت و چشم پوشی از تنبیه و اخراج تأثیرگذارتر است.
4 _ سعه صدر
4 _ سعه صدر
تعلیم و تربیت کار آسانی نیست، مسوولیتی دشوار است که هر کس، توان پذیرفتن آن را ندارد. کار آموزش صبر، تحمل و شرح صدر می خواهد؛ شرح صدر، یعنی: «ظرفیت روحی بسیار بلند و تحمل بسیار زیاد»(1) وقتی حضرت موسی علیه السلام مأمور اصلاح و تربیت فرعون شد، احساس کرد که بار بسیار سنگین (امر اصلاح فرعون) بر دوشش نهاده شده. از این رو، چنین از خدا درخواست کرد:
رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری؛ وَ یَسِّرلی اَمْری؛ واحْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لسانی یَفْقَهوا قَولی (طه: 27 _ 30)
خدایا! به من شرح صدر عنایت کن. کارم را آسان کن؛ از زبان من گره بگشای تا حرف هایم را بفهمند.
حضرت موسی علیه السلام برای اصلاح و رویارویی با فرعون به جای لشگر، از خدا شرح صدر می خواهد؛ دلی به وسعت دریا داشته باشد که بتواند در برابر مشکلات بُردبار باشد. کسانی که شرح صدر ندارند، بر خود تسلط ندارند و هنگام سخن گفتن، دچار لکنت زبان می شوند و نمی توانند واژه های مناسب به کار گیرند. با سلاح شرح صدر است که می توان حقایق را به دیگران فهماند و زمینه هدایت و تربیت دیگران را فراهم ساخت. به تجربه ثابت شده
1- سیری در سیره نبوی، مرتضی مطهری، ص 179.