- پیش گفتار 3
- بخش اوّل: کلیّات 5
- اشاره 5
- اشاره 6
- _ تعریف معلم 6
- فصل اوّل: سیمای معلّم در قرآن 6
- _ هُنر معلمی 7
- معلم اوّل و نخستین درس 9
- معلمی؛ هدف بعثت انبیا 10
- ارزش معلمی 12
- ویژگی های معلم در قرآن 13
- 1 _ دعوت به توحید؛ نخستین آموزه 13
- اشاره 13
- 2 _ مِهر و محبت؛ نخستین گام 14
- 3 _ گذشت 15
- 4 _ سعه صدر 16
- 5 _ فروتنی 17
- داستانی زیبا از رابطه شاگرد و معلم 19
- اشاره 20
- احترام و فروتنی شاگرد 20
- 2. پذیرش شاگردی استاد بدون قید و شرط 20
- 3. بزرگداشت مقام علمی استاد 20
- 1. اجازه گرفتن از استاد برای شاگردی: 20
- 4. بالا بردن منزلت استاد با سپردن وعده 21
- 1. حفظ کرامت شاگرد 22
- احترام و فروتنی استاد 22
- اشاره 22
- 2. مجبور نکردن شاگرد به پیروی 23
- فصل دوّم: معلم از دیدگاه معصومان علیهم السلام 25
- آثار معنوی معلمی 25
- اشاره 25
- 1. همراهی اهل بیت علیهم السلام 25
- اشاره 25
- 2. رهایی از عذاب الهی 26
- 3. ستایش موجودات جهان 26
- 5 . علم آموزی؛ نوعی صدقه 27
- 4. فزونی دانش 27
- نقش معلم 28
- اشاره 29
- _ عوامل تأثیرگذار در موفقیت معلّم 29
- 1. تلفیق علم و عمل 29
- 2. بیان شیوا و رسا 30
- 3. آگاه به زمان بودن 31
- 4. شناخت تفاوت های فردی 32
- 5. پرهیز از اجبار و تنبیه بدنی 33
- سیره عملی معصومان علیهم السلام 34
- بهره گیری از روش های عملی در آموزش 35
- گشاده رویی معلم 36
- شناخت استعداد شاگرد1 36
- حقوق معلم1 37
- پرهیز از جدال 37
- حق شناسی از معلم 38
- بزرگداشت شاگرد 38
- هماهنگی گفتار و رفتار 38
- ایجاد شور و علاقه به درس خواندن 39
- مدارا با معلم 39
- فصل سوّم: وظایف متقابل معلم با شاگردان و همکاران 41
- اشاره 41
- اشاره 42
- 2. خودداری از جدال 42
- وظیفه مشترک معلم و شاگرد 42
- 1. آموزش و یادگیری برای خدا 42
- 3. آمادگی قبلی برای درس 43
- 4. فروتنی 44
- وظایف شاگرد نسبت به معلم 45
- 1. نگرش مثبت و شناخت جایگاه معلم 45
- اشاره 45
- 3. احترام به معلم 46
- 2. پرهیز از پرسش های نابه جا و پیش دستی در پاسخ 46
- وظایف معلم نسبت به شاگرد 47
- وظایف معلم در رابطه با مدرسه و همکاران 49
- جایگاه معلم 50
- فصل چهارم: جایگاه معلم و نقش سازنده او در آموزش و پرورش 50
- اشاره 50
- اشاره 50
- 2. نقش پرورشی 51
- 1. نقش آموزشی 51
- 3. نقش الگویی 52
- 4. نقش دانش پژوهی 52
- 5. نقش مشاوره 53
- 7. نقش فرهنگی 54
- 6. اصلاح گری 54
- فصل پنجم: معلمان اُسوه 56
- اشاره 56
- مرتضی مطهری؛ شهید علم و عمل 56
- اشاره 56
- 2. مزاح با شاگرد1 57
- 1. مطالعه پیش از تدریس1 57
- 3. تواضع و فروتنی 57
- جبار عسگرزاده (باغچه بان) بنیان گذار آموزش ناشنوایان در ایران 58
- 5. احترام به شاگرد 58
- 4. مدارا با شاگرد 58
- اشاره 61
- محمدعلی رجایی؛ نخستین رییس جمهور معلم ایران 61
- 1. عیادت از دانش آموز خبرچین ساواکی 61
- 2. درس بزرگواری 62
- 4. تدریس بدون دانش آموز 62
- 3. مدال معلم 62
- قاسم علی فرهمند؛ معلم عاشق 63
- 5. نمره ارفاقی ممنوع 63
- سیدحسین نیّرزاده؛ مبتکر آموزش شاد الفبا1 64
- دکتر محمد خزائلی؛ معلم روشن دل، حافظ قرآن، مؤسس مدارس شبانه1 67
- اشاره 67
- خواستن، توانستن است 67
- حسن امیدزاده؛ معلم فداکار1 69
- یک. ژاپن 71
- فصل ششم: وضعیت معلمان در ایران و دیگر کشورهای جهان 71
- وضعیت آموزش معلمان حین خدمت1 71
- اشاره 71
- اشاره 71
- دو. استرالیا 72
- اشاره 72
- آموزش 72
- اشاره 73
- سه. آمریکا 73
- وضعیت کاری معلمان1 73
- تربیت معلم1 73
- اشاره 74
- چهار. کره شمالی 74
- وضعیت عمومی معلمان1 74
- اشاره 75
- پنج. آلمان 75
- وضعیت عمومی1 75
- تربیت معلم1 76
- اشاره 76
- شش. مالزی 76
- اشاره 77
- مقایسه وضعیت معلمان در کشورهای پیشرفته1 77
- 1 _ وضعیت معلمان ابتدایی 77
- 2 _ معلمان راهنمایی 79
- 3 _ دبیران دبیرستان ها 81
- نتیجه 84
- وضعیت عمومی معلمان در ایران 84
- تأمین و تربیت معلمان 84
- ساعت های کاری1 85
- درجه های تحصیلی معلمان1 85
- حقوق و مزایای معلمان1 86
- فصل هفتم: آسیب شناسی حرفه معلمی 88
- اشاره 88
- 1 _ بی انگیزگی 88
- 2 _ نداشتن تخصص 89
- 3 _ عدم شناخت جایگاه و منزلت خود 90
- 4 _ توقع احترام بی جا 91
- 5 _ گسست میان معلم و شاگرد1 92
- 7 _ مشکلات معیشتی 93
- 6 _ پذیرش نیروهای آزاد 93
- 8 _ بازتاب نامناسب مشکلات معلمان از طریق رسانه ها 94
- 10 _ فرار مغزها 96
- 9 _ بزرگداشت های ظاهری 96
- فصل هشتم: راه کارهای ارتقای منزلت اجتماعی معلمان 98
- 1 _ جذب بهترین ها 98
- اشاره 98
- 3 _ بهره گیری از الگوهای موفق جهانی 99
- 2 _ بازنگری در اهداف و تقویت مراکز تربیت معلم 99
- 5 _ بهره گیری از دیدگاه های برنامه ریزان و کارشناسان دلسوز و با تجربه1 100
- 4 _ همگامی با پیشرفت های روز 100
- 7 _ فراهم کردن زمینه انتشار دیدگاه ها و آثار فکری و علمی 101
- 6 _ ارتقای سطح علمی 101
- 8 _ تخصصی کردن حرفه معلمی 102
- بخش دوّم: برگزیده ادب فارسی 103
- اشاره 103
- صدای پای خورشید1 104
- اشعار 104
- اشاره 104
- سرمشق آب1 104
- مقام معلم1 105
- دست توانای معلّم1 105
- سرور معلّم1 106
- اشک شوق1 107
- کُن اشارات1 108
- مقام معلم1 108
- آرام تر از دریا1 110
- یک شاخه گُل دعا1 110
- متون ادبی 110
- اشاره 110
- مقام معلم 111
- آهنگ قدم هایت1 112
- قطره دریاست اگر با دریاست1 112
- برتری حق معلم بر پدر1 113
- حکایات خواندنی 113
- طبایع مختلف1 113
- اشاره 113
- حقوق معلم1 114
- نقش معلّم در شکوفایی شاگرد1 115
- فروتنی معلم1 115
- عیادت شاگرد1 116
- معلمی در کلام امام خمینی رحمه الله 116
- سخنان بزرگان 116
- اشاره 116
- اشک حسرت معلم1 116
- معلم در سخنان مقام معظم رهبری 118
- معلّم در کلام استاد مطهری1 119
- معلم در کلام شهید رجایی1 119
- اشاره 120
- بخش سوّم: همراه با برنامه سازان 120
- پیشنهادهای کلی 121
- 1 _ ایجاد انگیزه 121
- اشاره 121
- 3 _ اطلاع رسانی در مورد شیوه های جدید آموزشی 122
- 4 _ ترغیب خانواده ها برای همکاری و هم فکری بیشتر با معلمان 122
- 2 _ رابط میان معلمان، مردم و مسوولان 122
- پیشنهادهای برنامه ای 123
- پرسش های مسابقه ای 125
- پرسش های مردمی 126
- پرسش های کارشناسی 127
- پیام های مجری 127
- معرفی کتاب 131
- کتاب نامه 132
علم چندان که بیشتر خوانی
چون عمل در تو نیست نادانی
نه محقق بوَد، نه دانشمند
چارپایی بر او کتابی چند
آن تهی مغز را چه علم و خبر
که برو هیزم است یا دفتر(1)
2. بیان شیوا و رسا
2. بیان شیوا و رسا
اهمیت شیوه گفتار معلم، از توان علمی او کمتر نیست. معلم افزون بر بار علمی، باید به فن سخن وری آشنا باشد؛ چون ابزار اصلی معلم گفتار و سخن اوست. معلمی که سخن ور خوبی نیست و نمی تواند علم خود را به دیگران منتقل کند، مانند چشمه ای پر از آبِ گواراست که تشنگان زیادی به دورش گرد آمده اند، ولی راهی برای انتقال این آب گوارا به آنان وجود ندارد.(2)
هم چنین معلم باید در گفتارش، اصول روان شناختی را رعایت کند. باید بداند که در چه جایگاهی و با چه شاگردانی و در چه سطحی از دانش و عقل تدریس می کند؟ باید در گفتارش از به کارگیری واژه های پیچیده و دشوار و غیر قابل فهم خودداری کند و اگر قصد بیان اصطلاحات علمی و تخصصی را دارد، باید آن را با بیان روشن و مثال های زنده ای برای دانش آموزان در خور فهم نماید. ساده گویی شیوه پیامبران و اولیای الهی بوده است. رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید:
به ما دستور داده شده است که با مردم به اندازه عقل و درک آنان سخن بگوییم.(3)
همچنین امام علی علیه السلام فرمود:
1- گلستان سعدی.
2- حکایت ها و هدایت ها در آثار شهید مطهری، محمدجواد صالحی، ص 240.
3- سفینه البحار، عباس قمی، ج 2، باب عقل، ص 214.