- پیش گفتار 3
- بخش اوّل: کلیّات 5
- اشاره 5
- فصل اوّل: سیمای معلّم در قرآن 6
- _ تعریف معلم 6
- اشاره 6
- _ هُنر معلمی 7
- معلم اوّل و نخستین درس 9
- معلمی؛ هدف بعثت انبیا 10
- ارزش معلمی 12
- ویژگی های معلم در قرآن 13
- اشاره 13
- 1 _ دعوت به توحید؛ نخستین آموزه 13
- 2 _ مِهر و محبت؛ نخستین گام 14
- 3 _ گذشت 15
- 4 _ سعه صدر 16
- 5 _ فروتنی 17
- داستانی زیبا از رابطه شاگرد و معلم 19
- اشاره 20
- 3. بزرگداشت مقام علمی استاد 20
- 2. پذیرش شاگردی استاد بدون قید و شرط 20
- احترام و فروتنی شاگرد 20
- 1. اجازه گرفتن از استاد برای شاگردی: 20
- 4. بالا بردن منزلت استاد با سپردن وعده 21
- 1. حفظ کرامت شاگرد 22
- احترام و فروتنی استاد 22
- اشاره 22
- 2. مجبور نکردن شاگرد به پیروی 23
- فصل دوّم: معلم از دیدگاه معصومان علیهم السلام 25
- 1. همراهی اهل بیت علیهم السلام 25
- اشاره 25
- آثار معنوی معلمی 25
- اشاره 25
- 2. رهایی از عذاب الهی 26
- 3. ستایش موجودات جهان 26
- 5 . علم آموزی؛ نوعی صدقه 27
- 4. فزونی دانش 27
- نقش معلم 28
- 1. تلفیق علم و عمل 29
- اشاره 29
- _ عوامل تأثیرگذار در موفقیت معلّم 29
- 2. بیان شیوا و رسا 30
- 3. آگاه به زمان بودن 31
- 4. شناخت تفاوت های فردی 32
- 5. پرهیز از اجبار و تنبیه بدنی 33
- سیره عملی معصومان علیهم السلام 34
- بهره گیری از روش های عملی در آموزش 35
- گشاده رویی معلم 36
- شناخت استعداد شاگرد1 36
- حقوق معلم1 37
- پرهیز از جدال 37
- حق شناسی از معلم 38
- بزرگداشت شاگرد 38
- هماهنگی گفتار و رفتار 38
- ایجاد شور و علاقه به درس خواندن 39
- مدارا با معلم 39
- فصل سوّم: وظایف متقابل معلم با شاگردان و همکاران 41
- اشاره 41
- 2. خودداری از جدال 42
- اشاره 42
- 1. آموزش و یادگیری برای خدا 42
- وظیفه مشترک معلم و شاگرد 42
- 3. آمادگی قبلی برای درس 43
- 4. فروتنی 44
- اشاره 45
- 1. نگرش مثبت و شناخت جایگاه معلم 45
- وظایف شاگرد نسبت به معلم 45
- 3. احترام به معلم 46
- 2. پرهیز از پرسش های نابه جا و پیش دستی در پاسخ 46
- وظایف معلم نسبت به شاگرد 47
- وظایف معلم در رابطه با مدرسه و همکاران 49
- اشاره 50
- جایگاه معلم 50
- فصل چهارم: جایگاه معلم و نقش سازنده او در آموزش و پرورش 50
- اشاره 50
- 2. نقش پرورشی 51
- 1. نقش آموزشی 51
- 4. نقش دانش پژوهی 52
- 3. نقش الگویی 52
- 5. نقش مشاوره 53
- 7. نقش فرهنگی 54
- 6. اصلاح گری 54
- مرتضی مطهری؛ شهید علم و عمل 56
- اشاره 56
- فصل پنجم: معلمان اُسوه 56
- اشاره 56
- 1. مطالعه پیش از تدریس1 57
- 2. مزاح با شاگرد1 57
- 3. تواضع و فروتنی 57
- جبار عسگرزاده (باغچه بان) بنیان گذار آموزش ناشنوایان در ایران 58
- 4. مدارا با شاگرد 58
- 5. احترام به شاگرد 58
- محمدعلی رجایی؛ نخستین رییس جمهور معلم ایران 61
- اشاره 61
- 1. عیادت از دانش آموز خبرچین ساواکی 61
- 3. مدال معلم 62
- 2. درس بزرگواری 62
- 4. تدریس بدون دانش آموز 62
- قاسم علی فرهمند؛ معلم عاشق 63
- 5. نمره ارفاقی ممنوع 63
- سیدحسین نیّرزاده؛ مبتکر آموزش شاد الفبا1 64
- خواستن، توانستن است 67
- اشاره 67
- دکتر محمد خزائلی؛ معلم روشن دل، حافظ قرآن، مؤسس مدارس شبانه1 67
- حسن امیدزاده؛ معلم فداکار1 69
- یک. ژاپن 71
- وضعیت آموزش معلمان حین خدمت1 71
- اشاره 71
- فصل ششم: وضعیت معلمان در ایران و دیگر کشورهای جهان 71
- اشاره 71
- اشاره 72
- آموزش 72
- دو. استرالیا 72
- وضعیت کاری معلمان1 73
- تربیت معلم1 73
- سه. آمریکا 73
- اشاره 73
- اشاره 74
- وضعیت عمومی معلمان1 74
- چهار. کره شمالی 74
- پنج. آلمان 75
- وضعیت عمومی1 75
- اشاره 75
- شش. مالزی 76
- تربیت معلم1 76
- اشاره 76
- 1 _ وضعیت معلمان ابتدایی 77
- اشاره 77
- مقایسه وضعیت معلمان در کشورهای پیشرفته1 77
- 2 _ معلمان راهنمایی 79
- 3 _ دبیران دبیرستان ها 81
- تأمین و تربیت معلمان 84
- نتیجه 84
- وضعیت عمومی معلمان در ایران 84
- درجه های تحصیلی معلمان1 85
- ساعت های کاری1 85
- حقوق و مزایای معلمان1 86
- 1 _ بی انگیزگی 88
- اشاره 88
- فصل هفتم: آسیب شناسی حرفه معلمی 88
- 2 _ نداشتن تخصص 89
- 3 _ عدم شناخت جایگاه و منزلت خود 90
- 4 _ توقع احترام بی جا 91
- 5 _ گسست میان معلم و شاگرد1 92
- 6 _ پذیرش نیروهای آزاد 93
- 7 _ مشکلات معیشتی 93
- 8 _ بازتاب نامناسب مشکلات معلمان از طریق رسانه ها 94
- 9 _ بزرگداشت های ظاهری 96
- 10 _ فرار مغزها 96
- فصل هشتم: راه کارهای ارتقای منزلت اجتماعی معلمان 98
- 1 _ جذب بهترین ها 98
- اشاره 98
- 3 _ بهره گیری از الگوهای موفق جهانی 99
- 2 _ بازنگری در اهداف و تقویت مراکز تربیت معلم 99
- 5 _ بهره گیری از دیدگاه های برنامه ریزان و کارشناسان دلسوز و با تجربه1 100
- 4 _ همگامی با پیشرفت های روز 100
- 7 _ فراهم کردن زمینه انتشار دیدگاه ها و آثار فکری و علمی 101
- 6 _ ارتقای سطح علمی 101
- 8 _ تخصصی کردن حرفه معلمی 102
- اشاره 103
- بخش دوّم: برگزیده ادب فارسی 103
- اشاره 104
- سرمشق آب1 104
- صدای پای خورشید1 104
- اشعار 104
- دست توانای معلّم1 105
- مقام معلم1 105
- سرور معلّم1 106
- اشک شوق1 107
- کُن اشارات1 108
- مقام معلم1 108
- اشاره 110
- یک شاخه گُل دعا1 110
- آرام تر از دریا1 110
- متون ادبی 110
- مقام معلم 111
- آهنگ قدم هایت1 112
- قطره دریاست اگر با دریاست1 112
- برتری حق معلم بر پدر1 113
- اشاره 113
- طبایع مختلف1 113
- حکایات خواندنی 113
- حقوق معلم1 114
- فروتنی معلم1 115
- نقش معلّم در شکوفایی شاگرد1 115
- عیادت شاگرد1 116
- معلمی در کلام امام خمینی رحمه الله 116
- اشاره 116
- سخنان بزرگان 116
- اشک حسرت معلم1 116
- معلم در سخنان مقام معظم رهبری 118
- معلم در کلام شهید رجایی1 119
- معلّم در کلام استاد مطهری1 119
- اشاره 120
- بخش سوّم: همراه با برنامه سازان 120
- 1 _ ایجاد انگیزه 121
- اشاره 121
- پیشنهادهای کلی 121
- 2 _ رابط میان معلمان، مردم و مسوولان 122
- 3 _ اطلاع رسانی در مورد شیوه های جدید آموزشی 122
- 4 _ ترغیب خانواده ها برای همکاری و هم فکری بیشتر با معلمان 122
- پیشنهادهای برنامه ای 123
- پرسش های مسابقه ای 125
- پرسش های مردمی 126
- پرسش های کارشناسی 127
- پیام های مجری 127
- معرفی کتاب 131
- کتاب نامه 132
فراهم آورد تا کم توان ترین شاگردانش هم راه تواناترین آنان، به یک اندازه امکان رشد و شکوفایی داشته باشند و استعدادهایی که در وجودشان نهفته است، کم کم به فعلیت برسد.
معلمی شاگرد تنبلی را پند و اندرزی داد و بدی های تنبلی را توضیح می داد. ناگهان متوجه شد که شاگرد ضمن گوش دادن به او، با ذغالی بر روی زمین شکل هایی می کشد. فهمید که شاگردش به نقاشی علاقه دارد. سپس موضوع را با پدر و مادر کودک در میان گذاشت. چیزی نگذشت که او در رشته نقاشی سر آمد روزگار شد(1) و نام بهزاد زبان زد مردم گشت.
5. پرهیز از اجبار و تنبیه بدنی
5. پرهیز از اجبار و تنبیه بدنی
امروزه از نظر علمی و تربیتی، به کارگیری اجبار و تنبیه بدنی برای امر آموزش روشی غیر مجاز شناخته می شود و نظام های آموزش و پرورش پیشرفته دنیا، از این کار جلوگیری می کنند. اهمیت این مسأله در اسلام کاملاً روشن است چنان که امام علی علیه السلام فرموده اند:
اندرز انسان خردمند به وسیله ادب است و تنها حیوانات با زدن، تربیت می شوند.(2)
مردی خدمت حضرت علی علیه السلام رسید و از فرزند خود شکایت کرد. حضرت فرمود فرزندت را نزن، بلکه برای ادب کردنش از او قهر کن؛ ولی مواظب باش قهرت طول نکشد و هر چه زودتر آشتی کن.(3)
در این حدیث امام علیه السلام تنبیه بدنی را رد می کند و به جایش از تنبیه عاطفی استفاده می کند؛ زیرا پدر تنها پناه گاه و تکیه گاه کودک است. قهر
1- معلم موفق، حسین دهنوی، ص 77.
2- غرر الحکم، ص 236، برگردان: محمدعلی انصاری.
3- بحارالانوار، ج 23، ص 114 (به نقل از الحدیث، ص 250).