- پیش گفتار 3
- اشاره 5
- بخش اوّل: کلیّات 5
- _ تعریف معلم 6
- اشاره 6
- فصل اوّل: سیمای معلّم در قرآن 6
- _ هُنر معلمی 7
- معلم اوّل و نخستین درس 9
- معلمی؛ هدف بعثت انبیا 10
- ارزش معلمی 12
- ویژگی های معلم در قرآن 13
- 1 _ دعوت به توحید؛ نخستین آموزه 13
- اشاره 13
- 2 _ مِهر و محبت؛ نخستین گام 14
- 3 _ گذشت 15
- 4 _ سعه صدر 16
- 5 _ فروتنی 17
- داستانی زیبا از رابطه شاگرد و معلم 19
- 1. اجازه گرفتن از استاد برای شاگردی: 20
- اشاره 20
- احترام و فروتنی شاگرد 20
- 2. پذیرش شاگردی استاد بدون قید و شرط 20
- 3. بزرگداشت مقام علمی استاد 20
- 4. بالا بردن منزلت استاد با سپردن وعده 21
- 1. حفظ کرامت شاگرد 22
- احترام و فروتنی استاد 22
- اشاره 22
- 2. مجبور نکردن شاگرد به پیروی 23
- اشاره 25
- 1. همراهی اهل بیت علیهم السلام 25
- فصل دوّم: معلم از دیدگاه معصومان علیهم السلام 25
- اشاره 25
- آثار معنوی معلمی 25
- 2. رهایی از عذاب الهی 26
- 3. ستایش موجودات جهان 26
- 5 . علم آموزی؛ نوعی صدقه 27
- 4. فزونی دانش 27
- نقش معلم 28
- 1. تلفیق علم و عمل 29
- اشاره 29
- _ عوامل تأثیرگذار در موفقیت معلّم 29
- 2. بیان شیوا و رسا 30
- 3. آگاه به زمان بودن 31
- 4. شناخت تفاوت های فردی 32
- 5. پرهیز از اجبار و تنبیه بدنی 33
- سیره عملی معصومان علیهم السلام 34
- بهره گیری از روش های عملی در آموزش 35
- شناخت استعداد شاگرد1 36
- گشاده رویی معلم 36
- پرهیز از جدال 37
- حقوق معلم1 37
- بزرگداشت شاگرد 38
- حق شناسی از معلم 38
- هماهنگی گفتار و رفتار 38
- ایجاد شور و علاقه به درس خواندن 39
- مدارا با معلم 39
- اشاره 41
- فصل سوّم: وظایف متقابل معلم با شاگردان و همکاران 41
- 2. خودداری از جدال 42
- وظیفه مشترک معلم و شاگرد 42
- اشاره 42
- 1. آموزش و یادگیری برای خدا 42
- 3. آمادگی قبلی برای درس 43
- 4. فروتنی 44
- وظایف شاگرد نسبت به معلم 45
- اشاره 45
- 1. نگرش مثبت و شناخت جایگاه معلم 45
- 2. پرهیز از پرسش های نابه جا و پیش دستی در پاسخ 46
- 3. احترام به معلم 46
- وظایف معلم نسبت به شاگرد 47
- وظایف معلم در رابطه با مدرسه و همکاران 49
- جایگاه معلم 50
- اشاره 50
- فصل چهارم: جایگاه معلم و نقش سازنده او در آموزش و پرورش 50
- اشاره 50
- 1. نقش آموزشی 51
- 2. نقش پرورشی 51
- 3. نقش الگویی 52
- 4. نقش دانش پژوهی 52
- 5. نقش مشاوره 53
- 7. نقش فرهنگی 54
- 6. اصلاح گری 54
- فصل پنجم: معلمان اُسوه 56
- اشاره 56
- مرتضی مطهری؛ شهید علم و عمل 56
- اشاره 56
- 3. تواضع و فروتنی 57
- 1. مطالعه پیش از تدریس1 57
- 2. مزاح با شاگرد1 57
- 5. احترام به شاگرد 58
- 4. مدارا با شاگرد 58
- جبار عسگرزاده (باغچه بان) بنیان گذار آموزش ناشنوایان در ایران 58
- محمدعلی رجایی؛ نخستین رییس جمهور معلم ایران 61
- 1. عیادت از دانش آموز خبرچین ساواکی 61
- اشاره 61
- 3. مدال معلم 62
- 4. تدریس بدون دانش آموز 62
- 2. درس بزرگواری 62
- 5. نمره ارفاقی ممنوع 63
- قاسم علی فرهمند؛ معلم عاشق 63
- سیدحسین نیّرزاده؛ مبتکر آموزش شاد الفبا1 64
- دکتر محمد خزائلی؛ معلم روشن دل، حافظ قرآن، مؤسس مدارس شبانه1 67
- خواستن، توانستن است 67
- اشاره 67
- حسن امیدزاده؛ معلم فداکار1 69
- اشاره 71
- فصل ششم: وضعیت معلمان در ایران و دیگر کشورهای جهان 71
- وضعیت آموزش معلمان حین خدمت1 71
- اشاره 71
- یک. ژاپن 71
- اشاره 72
- دو. استرالیا 72
- آموزش 72
- سه. آمریکا 73
- تربیت معلم1 73
- اشاره 73
- وضعیت کاری معلمان1 73
- چهار. کره شمالی 74
- اشاره 74
- وضعیت عمومی معلمان1 74
- اشاره 75
- پنج. آلمان 75
- وضعیت عمومی1 75
- تربیت معلم1 76
- شش. مالزی 76
- اشاره 76
- مقایسه وضعیت معلمان در کشورهای پیشرفته1 77
- 1 _ وضعیت معلمان ابتدایی 77
- اشاره 77
- 2 _ معلمان راهنمایی 79
- 3 _ دبیران دبیرستان ها 81
- وضعیت عمومی معلمان در ایران 84
- نتیجه 84
- تأمین و تربیت معلمان 84
- ساعت های کاری1 85
- درجه های تحصیلی معلمان1 85
- حقوق و مزایای معلمان1 86
- 1 _ بی انگیزگی 88
- اشاره 88
- فصل هفتم: آسیب شناسی حرفه معلمی 88
- 2 _ نداشتن تخصص 89
- 3 _ عدم شناخت جایگاه و منزلت خود 90
- 4 _ توقع احترام بی جا 91
- 5 _ گسست میان معلم و شاگرد1 92
- 6 _ پذیرش نیروهای آزاد 93
- 7 _ مشکلات معیشتی 93
- 8 _ بازتاب نامناسب مشکلات معلمان از طریق رسانه ها 94
- 10 _ فرار مغزها 96
- 9 _ بزرگداشت های ظاهری 96
- 1 _ جذب بهترین ها 98
- اشاره 98
- فصل هشتم: راه کارهای ارتقای منزلت اجتماعی معلمان 98
- 3 _ بهره گیری از الگوهای موفق جهانی 99
- 2 _ بازنگری در اهداف و تقویت مراکز تربیت معلم 99
- 5 _ بهره گیری از دیدگاه های برنامه ریزان و کارشناسان دلسوز و با تجربه1 100
- 4 _ همگامی با پیشرفت های روز 100
- 7 _ فراهم کردن زمینه انتشار دیدگاه ها و آثار فکری و علمی 101
- 6 _ ارتقای سطح علمی 101
- 8 _ تخصصی کردن حرفه معلمی 102
- اشاره 103
- بخش دوّم: برگزیده ادب فارسی 103
- اشاره 104
- اشعار 104
- سرمشق آب1 104
- صدای پای خورشید1 104
- دست توانای معلّم1 105
- مقام معلم1 105
- سرور معلّم1 106
- اشک شوق1 107
- کُن اشارات1 108
- مقام معلم1 108
- یک شاخه گُل دعا1 110
- اشاره 110
- متون ادبی 110
- آرام تر از دریا1 110
- مقام معلم 111
- قطره دریاست اگر با دریاست1 112
- آهنگ قدم هایت1 112
- حکایات خواندنی 113
- برتری حق معلم بر پدر1 113
- طبایع مختلف1 113
- اشاره 113
- حقوق معلم1 114
- فروتنی معلم1 115
- نقش معلّم در شکوفایی شاگرد1 115
- عیادت شاگرد1 116
- معلمی در کلام امام خمینی رحمه الله 116
- اشاره 116
- سخنان بزرگان 116
- اشک حسرت معلم1 116
- معلم در سخنان مقام معظم رهبری 118
- معلم در کلام شهید رجایی1 119
- معلّم در کلام استاد مطهری1 119
- اشاره 120
- بخش سوّم: همراه با برنامه سازان 120
- پیشنهادهای کلی 121
- اشاره 121
- 1 _ ایجاد انگیزه 121
- 2 _ رابط میان معلمان، مردم و مسوولان 122
- 4 _ ترغیب خانواده ها برای همکاری و هم فکری بیشتر با معلمان 122
- 3 _ اطلاع رسانی در مورد شیوه های جدید آموزشی 122
- پیشنهادهای برنامه ای 123
- پرسش های مسابقه ای 125
- پرسش های مردمی 126
- پرسش های کارشناسی 127
- پیام های مجری 127
- معرفی کتاب 131
- کتاب نامه 132
یکدیگر کدِر می کند و دانه نفاق را می پروراند.(1)
حتی پرسش هایی که میان معلم و شاگرد طرح می شود، باید یادگیری و ارشاد باشد، نه چیز دیگر. شهید ثانی در این باره می فرماید:
پرسش هایی که معلم و شاگرد در بحث مطرح می کنند، نباید با هدف وانمود ساختن ناتوانی یا طعنه زدن به جنبه های علمی دیگری باشد، بلکه باید پرسش شاگرد از معلم به منظور فرا گرفتن و یادگیری و پرسش معلم از شاگرد به منظور راهنمایی شاگرد به حقیقت و واقعیت باشد اگر هدف پرسش گر، خودنمایی و ستیزه جویی باشد و بخواهد از راه سؤال پیچ کردن، غلبه و پیروزی خویش را به رُخ دیگران بکشد، این رویه و چنین هدف گیری هایی در دل و جان، انسان پلیدی به بار می آورد.(2)
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید:
از مجادله بپرهیزید، اگر چه حق با شما باشد.(3)
3. آمادگی قبلی برای درس
3. آمادگی قبلی برای درس
از عوامل مؤثر در یادگیری، آمادگی معلم برای تدریس و آمادگی دانش آموز برای فراگیری است. معلم باید با آمادگی کامل جسمی و روحی، برنامه ویژه، طرح کامل درس و تهیه ابزارهای لازم برای تدریس در کلاس حضور یابد تا بتواند مطالب را به راحتی به دانش آموزان منتقل نماید تا هیچ گونه ابهامی برای دانش آموز باقی نماند.
1- اصول کافی، ج 2،ص باب المرا، ص 300.
2- آداب تعلیم و تعلم در اسلام، ص 186.
3- سفینه البحار، ج 2، ص 532، باب المرا.