- پیش گفتار 3
- بخش اوّل: کلیّات 5
- اشاره 5
- اشاره 6
- فصل اوّل: سیمای معلّم در قرآن 6
- _ تعریف معلم 6
- _ هُنر معلمی 7
- معلم اوّل و نخستین درس 9
- معلمی؛ هدف بعثت انبیا 10
- ارزش معلمی 12
- اشاره 13
- 1 _ دعوت به توحید؛ نخستین آموزه 13
- ویژگی های معلم در قرآن 13
- 2 _ مِهر و محبت؛ نخستین گام 14
- 3 _ گذشت 15
- 4 _ سعه صدر 16
- 5 _ فروتنی 17
- داستانی زیبا از رابطه شاگرد و معلم 19
- احترام و فروتنی شاگرد 20
- اشاره 20
- 1. اجازه گرفتن از استاد برای شاگردی: 20
- 2. پذیرش شاگردی استاد بدون قید و شرط 20
- 3. بزرگداشت مقام علمی استاد 20
- 4. بالا بردن منزلت استاد با سپردن وعده 21
- احترام و فروتنی استاد 22
- 1. حفظ کرامت شاگرد 22
- اشاره 22
- 2. مجبور نکردن شاگرد به پیروی 23
- 1. همراهی اهل بیت علیهم السلام 25
- اشاره 25
- آثار معنوی معلمی 25
- اشاره 25
- فصل دوّم: معلم از دیدگاه معصومان علیهم السلام 25
- 3. ستایش موجودات جهان 26
- 2. رهایی از عذاب الهی 26
- 4. فزونی دانش 27
- 5 . علم آموزی؛ نوعی صدقه 27
- نقش معلم 28
- _ عوامل تأثیرگذار در موفقیت معلّم 29
- اشاره 29
- 1. تلفیق علم و عمل 29
- 2. بیان شیوا و رسا 30
- 3. آگاه به زمان بودن 31
- 4. شناخت تفاوت های فردی 32
- 5. پرهیز از اجبار و تنبیه بدنی 33
- سیره عملی معصومان علیهم السلام 34
- بهره گیری از روش های عملی در آموزش 35
- شناخت استعداد شاگرد1 36
- گشاده رویی معلم 36
- حقوق معلم1 37
- پرهیز از جدال 37
- بزرگداشت شاگرد 38
- حق شناسی از معلم 38
- هماهنگی گفتار و رفتار 38
- مدارا با معلم 39
- ایجاد شور و علاقه به درس خواندن 39
- فصل سوّم: وظایف متقابل معلم با شاگردان و همکاران 41
- اشاره 41
- 2. خودداری از جدال 42
- وظیفه مشترک معلم و شاگرد 42
- اشاره 42
- 1. آموزش و یادگیری برای خدا 42
- 3. آمادگی قبلی برای درس 43
- 4. فروتنی 44
- 1. نگرش مثبت و شناخت جایگاه معلم 45
- اشاره 45
- وظایف شاگرد نسبت به معلم 45
- 3. احترام به معلم 46
- 2. پرهیز از پرسش های نابه جا و پیش دستی در پاسخ 46
- وظایف معلم نسبت به شاگرد 47
- وظایف معلم در رابطه با مدرسه و همکاران 49
- اشاره 50
- جایگاه معلم 50
- فصل چهارم: جایگاه معلم و نقش سازنده او در آموزش و پرورش 50
- اشاره 50
- 2. نقش پرورشی 51
- 1. نقش آموزشی 51
- 3. نقش الگویی 52
- 4. نقش دانش پژوهی 52
- 5. نقش مشاوره 53
- 7. نقش فرهنگی 54
- 6. اصلاح گری 54
- اشاره 56
- فصل پنجم: معلمان اُسوه 56
- مرتضی مطهری؛ شهید علم و عمل 56
- اشاره 56
- 3. تواضع و فروتنی 57
- 2. مزاح با شاگرد1 57
- 1. مطالعه پیش از تدریس1 57
- جبار عسگرزاده (باغچه بان) بنیان گذار آموزش ناشنوایان در ایران 58
- 4. مدارا با شاگرد 58
- 5. احترام به شاگرد 58
- محمدعلی رجایی؛ نخستین رییس جمهور معلم ایران 61
- 1. عیادت از دانش آموز خبرچین ساواکی 61
- اشاره 61
- 3. مدال معلم 62
- 4. تدریس بدون دانش آموز 62
- 2. درس بزرگواری 62
- قاسم علی فرهمند؛ معلم عاشق 63
- 5. نمره ارفاقی ممنوع 63
- سیدحسین نیّرزاده؛ مبتکر آموزش شاد الفبا1 64
- اشاره 67
- خواستن، توانستن است 67
- دکتر محمد خزائلی؛ معلم روشن دل، حافظ قرآن، مؤسس مدارس شبانه1 67
- حسن امیدزاده؛ معلم فداکار1 69
- وضعیت آموزش معلمان حین خدمت1 71
- اشاره 71
- یک. ژاپن 71
- اشاره 71
- فصل ششم: وضعیت معلمان در ایران و دیگر کشورهای جهان 71
- دو. استرالیا 72
- آموزش 72
- اشاره 72
- وضعیت کاری معلمان1 73
- اشاره 73
- سه. آمریکا 73
- تربیت معلم1 73
- چهار. کره شمالی 74
- وضعیت عمومی معلمان1 74
- اشاره 74
- پنج. آلمان 75
- اشاره 75
- وضعیت عمومی1 75
- اشاره 76
- شش. مالزی 76
- تربیت معلم1 76
- اشاره 77
- 1 _ وضعیت معلمان ابتدایی 77
- مقایسه وضعیت معلمان در کشورهای پیشرفته1 77
- 2 _ معلمان راهنمایی 79
- 3 _ دبیران دبیرستان ها 81
- تأمین و تربیت معلمان 84
- وضعیت عمومی معلمان در ایران 84
- نتیجه 84
- درجه های تحصیلی معلمان1 85
- ساعت های کاری1 85
- حقوق و مزایای معلمان1 86
- اشاره 88
- 1 _ بی انگیزگی 88
- فصل هفتم: آسیب شناسی حرفه معلمی 88
- 2 _ نداشتن تخصص 89
- 3 _ عدم شناخت جایگاه و منزلت خود 90
- 4 _ توقع احترام بی جا 91
- 5 _ گسست میان معلم و شاگرد1 92
- 7 _ مشکلات معیشتی 93
- 6 _ پذیرش نیروهای آزاد 93
- 8 _ بازتاب نامناسب مشکلات معلمان از طریق رسانه ها 94
- 9 _ بزرگداشت های ظاهری 96
- 10 _ فرار مغزها 96
- اشاره 98
- فصل هشتم: راه کارهای ارتقای منزلت اجتماعی معلمان 98
- 1 _ جذب بهترین ها 98
- 3 _ بهره گیری از الگوهای موفق جهانی 99
- 2 _ بازنگری در اهداف و تقویت مراکز تربیت معلم 99
- 4 _ همگامی با پیشرفت های روز 100
- 5 _ بهره گیری از دیدگاه های برنامه ریزان و کارشناسان دلسوز و با تجربه1 100
- 7 _ فراهم کردن زمینه انتشار دیدگاه ها و آثار فکری و علمی 101
- 6 _ ارتقای سطح علمی 101
- 8 _ تخصصی کردن حرفه معلمی 102
- اشاره 103
- بخش دوّم: برگزیده ادب فارسی 103
- اشاره 104
- سرمشق آب1 104
- اشعار 104
- صدای پای خورشید1 104
- دست توانای معلّم1 105
- مقام معلم1 105
- سرور معلّم1 106
- اشک شوق1 107
- مقام معلم1 108
- کُن اشارات1 108
- آرام تر از دریا1 110
- اشاره 110
- یک شاخه گُل دعا1 110
- متون ادبی 110
- مقام معلم 111
- آهنگ قدم هایت1 112
- قطره دریاست اگر با دریاست1 112
- برتری حق معلم بر پدر1 113
- اشاره 113
- طبایع مختلف1 113
- حکایات خواندنی 113
- حقوق معلم1 114
- نقش معلّم در شکوفایی شاگرد1 115
- فروتنی معلم1 115
- سخنان بزرگان 116
- اشاره 116
- عیادت شاگرد1 116
- اشک حسرت معلم1 116
- معلمی در کلام امام خمینی رحمه الله 116
- معلم در سخنان مقام معظم رهبری 118
- معلّم در کلام استاد مطهری1 119
- معلم در کلام شهید رجایی1 119
- بخش سوّم: همراه با برنامه سازان 120
- اشاره 120
- اشاره 121
- پیشنهادهای کلی 121
- 1 _ ایجاد انگیزه 121
- 2 _ رابط میان معلمان، مردم و مسوولان 122
- 4 _ ترغیب خانواده ها برای همکاری و هم فکری بیشتر با معلمان 122
- 3 _ اطلاع رسانی در مورد شیوه های جدید آموزشی 122
- پیشنهادهای برنامه ای 123
- پرسش های مسابقه ای 125
- پرسش های مردمی 126
- پرسش های کارشناسی 127
- پیام های مجری 127
- معرفی کتاب 131
- کتاب نامه 132
یکدیگر کدِر می کند و دانه نفاق را می پروراند.(1)
حتی پرسش هایی که میان معلم و شاگرد طرح می شود، باید یادگیری و ارشاد باشد، نه چیز دیگر. شهید ثانی در این باره می فرماید:
پرسش هایی که معلم و شاگرد در بحث مطرح می کنند، نباید با هدف وانمود ساختن ناتوانی یا طعنه زدن به جنبه های علمی دیگری باشد، بلکه باید پرسش شاگرد از معلم به منظور فرا گرفتن و یادگیری و پرسش معلم از شاگرد به منظور راهنمایی شاگرد به حقیقت و واقعیت باشد اگر هدف پرسش گر، خودنمایی و ستیزه جویی باشد و بخواهد از راه سؤال پیچ کردن، غلبه و پیروزی خویش را به رُخ دیگران بکشد، این رویه و چنین هدف گیری هایی در دل و جان، انسان پلیدی به بار می آورد.(2)
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید:
از مجادله بپرهیزید، اگر چه حق با شما باشد.(3)
3. آمادگی قبلی برای درس
3. آمادگی قبلی برای درس
از عوامل مؤثر در یادگیری، آمادگی معلم برای تدریس و آمادگی دانش آموز برای فراگیری است. معلم باید با آمادگی کامل جسمی و روحی، برنامه ویژه، طرح کامل درس و تهیه ابزارهای لازم برای تدریس در کلاس حضور یابد تا بتواند مطالب را به راحتی به دانش آموزان منتقل نماید تا هیچ گونه ابهامی برای دانش آموز باقی نماند.
1- اصول کافی، ج 2،ص باب المرا، ص 300.
2- آداب تعلیم و تعلم در اسلام، ص 186.
3- سفینه البحار، ج 2، ص 532، باب المرا.