حقوق مومنان از دیدگاه خاتم پیامبران صلی الله علیه و آله وسلم صفحه 14

إِلاّ جَرَی عَلَیْهِ، وَ لایَجْرِی عَلَیْهِ إِلاّ جَری لَهُ، وَلَوْ کانَ لِأَحَدٍ أَنْ یَجْرِیَ لَهُ وَلایَجْرِیَ عَلَیْهَ لکانَ ذلِکَ خالِصا لِلّهِ سُبْحانَهُ دُونَ خَلْقِهِ، لِقُدْرَتِهِ عَلی عِبادِهِ، وَ لِعَدْلِهِ فِی کُلِّ ما جَرَتْ عَلَیْهِ صُرُوفُ قَضائِهِ.(1)

حق در عرصه وصف، گسترده ترین اشیا و در مرحله انصاف، دقیق ترین و تنگ ترین امور است. کسی را بر دیگری حقی نیست جز آنکه دیگری را نیز بر او حقی خواهد بود (و برعکس). کسی که بر همگان حق دارد و هیچ کس را بر او حقی نیست، خدای تعالی است، نه غیر او؛ زیرا اوست که احاطه قدرت بر بندگان دارد و عدالتش در هر چه قضایش بر آن روان گردد، جاری است.

بنابراین، هرگز نباید انتظار داشت که دیگران حقوق ما را رعایت کنند، بی آنکه خود در پی رعایت حقوق آنها باشیم.

5. گذشت ناپذیر بودن تجاوز به حقوق بندگان

5. گذشت ناپذیر بودن تجاوز به حقوق بندگان

امام علی علیه السلام در بیانی بسیار زیبا با تقسیم بندی ستم به سه دسته، ستم و تجاوزی را که نسبت به دیگران روا داشته می شود، گذشت ناپذیر می داند. متن کامل سخنان آن حضرت به این شرح است:

أَلا وَ إِنَّ الظُّلمَ ثَلاثَهٌ: فظُلْمٌ لایُغْفَرُ، وَ ظُلْمٌ لایُترَکُ، وَ ظُلْمٌ مَغْفُورٌ لایُطْلَبُ. فَأَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی لایُغْفَرُ فَالشِّرکُ بِاللّه ِ، قالَ اللّه ُ سُبْحانَهُ: «إِنَّ اللّه َ لایَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ»(2) وَ أَمَّا الظُّلْمُ الَّذِی یُغْفَرُ فَظُلْمُ الْعَبْدِ نَفْسَهُ عِنْدَ بَعْضِ الْهَناتِ. وَ