عالی همتان: کار و همت در سخن و سیره اندیشمندان و عارفان مسلمان صفحه 13

_ «شجاعهُ الرّجلِ علی قدرِ همّتهِ؛ شجاعت مرد به اندازه همت اوست».(1)

امام باقر علیه السلام : «إستَجلِبْ عِزَّالیأس بِبُعد الهمَّه؛ عزتِ طمع نداشتن را با بلندی همت به دست آور».(2)

3. کم همتان

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «مَنْ کانَتْ هِمَّتَهُ أکلْهُ،کانَتْ قِیمتُه مَاأکَلَه؛ هرکه همتش [به اندازه تهیه] خوراکش باشد، ارزشش به اندازه همان چیزی است که می خورد».(3)

از امام علی علیه السلام نیز نقل شده است که فرمود: «مَن صَغُرَت هِمَّتُهُ بَطََلَتْ فَضیلَتُهُ؛ هرکه همتش کوچک باشد فضیلتش از بین برود».(4)

_ «مِن صِغَرالهمّه حَسد الصِّدیق علی النِّعمه؛ حسادت بر نعمتِ دوست، از دون همتی است».(5)

_ «لاهمّهَ لمَهینٍ؛ آدم پست، همت ندارد».(6)

_ «مَنْ دَنَتْ هِمَّتَهُ فَلا تَصَحْبُه؛ با آدم کوتاه همت هم صحبت مشو (که تو را نیز ساقط می کند)».(7)

_ «مَنْ کانَتِ الدُّنیا هِمَّتَه اشْتَدَّتْ حَسْرَتَهُ عِنْدَ فِراقِها؛ کسی که همتی جز دنیا ندارد، هنگام مردن، غصه او بسیار خواهد بود».(8)

_ «اِجْعَلْ هَمَّکَ وَ جَهْدَکَ لِآخِرَتِک؛ همت و تلاش خود را صرف آخرتت کن».(9)

امام صادق علیه السلام فرمود: «ثلاثٌ یَحجُزنَ الْمَرءَ عَن طَلبِ الْمَعالی: قَصرٌ الهمّهِ، وَ قِلَّهُ الْحیله، و ضَعفُ الرَّأی؛ سه چیز، انسان را از رفتن در پی مقامات عالی و اهداف بلند باز

1- همان، ح 7850.
2- البحار، ج 78، ص 164، ح 1.
3- تنبه الخواطر، ج 1، ص 48.
4- 2[1] غررالحکم و دررالکلم، ح 8019.
5- 3[1] همان، 9256.
6- 4[1] بحار، ج 78، ص10، ح 67.
7- غررالحکم، ح 9557.
8- شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 381.
9- غررالحکم، ح 2588