عالی همتان: کار و همت در سخن و سیره اندیشمندان و عارفان مسلمان صفحه 33

این مواقع بود که به کشف معضلات و مشکلات علمی نایل می آمد و از شدت فرح و انبساطی که در آن حالت وی را رخ می داد، فریاد می زد: «این ابناء الملوک من هذه اللذه».

و شاید خواجه نصیر در دوبیت شعر مشهور خود، به همین دوران شیرین زندگانی خود اشاره کرده که در خصوص اعتزال از لذایذ زندگی و بی اعتنایی به وجود و عدم آن، و تمرکز افکار در یک نقطه و هدف عالی _ یعنی مطالعه و درس _ می فرماید:

لذات دنیوی همه هیچ است نزد من

در خاطر از تغیر آن هیچ ترس نیست

روز تنعم و شب عیش و طرب مرا

غیر از شب مطالعه و روز درس نیست(1)

7. حکیم ربّانی؛ آیت الله الهی

اشاره

مرحوم الهی در توضیح فصل سی وسوم فصوص الحکم معلم ثانی، ابو نصر فارابی، در آثار نفس ناطقه می فرماید:

«یکی از صفات نفس ناطقه قدسیّه، صفت نباهت و بلندهمتی است. در جهان، هرکس به هر مقامی رسید، از نظر بلند و همت عالی رسید».

روح بزرگ، همیشه به امور عالی و کارهای ستوده و استعلای معنوی و محاسن بزرگی آمیخته است و هرگز به پستیِ همت، و قبایح و زشتی های اخلاقی، و دنایت و ذلت، برای نیل به مقاصد خود تن در نخواهد داد و این نیروی عالی، خوی نفوس مستعلیه است و از خواص این خُلق و این قوه، جود و سخاوت و احسان به خَلق است و کریم النفس و با شجاعت و غیرت و عزت نفس زیستن است.

و هرچه انسان همتش عالی تر است، مال وجاه دنیای بی ثبات در نظرش بی قدر تر است. بدین جهت، اگر غنی است، سخی و اگر فقیر است صبور