عالی همتان: کار و همت در سخن و سیره اندیشمندان و عارفان مسلمان صفحه 51

اثر فشار لبه کتاب، پینه بسته و به صورت زخمی درآمده است که حاضران از دیدن آن گریستند.

15. سید جمال الدین اسدآبادی؛ بیدارگر شرق

زندگانی سیدجمال اسدآبادی، نمونه ای از همت عالی یک شخصیت الهی، علمی و سیاسی را به نمایش گذاشته است:

وی در شعبان سال 1254، در اسدآبادِ همدان به دنیا آمد. در حدود سال 1264 قمری، در آغاز ده سالگی، به همراه پدر به قزوین رفت و مدت دو سال به تحصیل دانش پرداخت. در ابتدای سال 1266 قمری، در تهران با آقا سیدمحمدصادق طباطبایی آشنا شد و به دست ایشان، در یازده _ دوازده سالگی، لباس روحانیت پوشید.(1) همان سال به عتبات رفت و چهار سال در خدمت شیخ مرتضی انصاری که متوجه حدت و جودت ذهن وی شده بود، به فراگیری دانش پرداخت و حتی مخارج سید را هم متکفل شد.(2)

سید جمال در آغاز هفده سالگی، به بوشهر و از آنجا به هندوستان سفر کرد و در مدت اقامت یک سال و چند ماهه خود در آنجا، علوم و ریاضی جدید و... را فرا گرفت. در اواخر سال 1273 یا اوایل سال 1274 قمری، به مکه و کربلا و نجف رفت و در اواخر سال 1276 یا اوایل سال 1277 قمری، برای نخستین بار به ایران آمد.(3) او در سال 1278 قمری وارد کابل، و پس از چهار سال اقامت در افغانستان، از آنجا خارج شد. بار دیگر در سال 1284 قمری به کابل رفت و یک سال بعد، رهسپار هند گردید که در آن دوران، یکی از لانه های استعمار شده بود. سید در اواخر سال 1285 قمری، برای نخستین بار وارد مصر، دومین لانه استعمار شد و پس از چهل روز اقامت در آنجا،

1- صدر واثقی، سید جمال الدین حسینی پایه گذار نهضت های اسلامی، ص 20.
2- همان، صص 21-23.
3- همان، ص 34.