عالی همتان: کار و همت در سخن و سیره اندیشمندان و عارفان مسلمان صفحه 59

که نوشته ببینید! در آنجا کتاب لغت، تفسیر و تاریخ، هیچ نبود. فقط یک کتاب معالم پیشش بود که برای پسرش آقا عطا درس می گفت؛ «معالم » کجا و تفسیر کجا؟! بهم مربوط نبود. خودش به عقل و محفوظاتش نوشته است، چه محفوظاتی داشته که این تفسیر را نوشته است!(1)

یک عالم، یک منطقه را مسلمان کرد

در مجالس المؤمنین آمده است که «بوهره»، طایفه ای از مؤمنان پاکیزه سرشت، در احمدآباد گجرات (در هندوستان) هستند. آنها تقریباً سیصد سال پیش، به ارشاد و هدایت یک عالم، به نام ملا علی، به اسلام گرویدند. در این منطقه، پیری بوده است که طایفه بوهره معتقد و مرید او بودند. ملا علی چنین تدبیر کرد که اول آن پیر را مسلمان کند، آنگاه به هدایت دیگران بپردازد. بنابراین، چندسال در خدمت آن پیر، روزگار گذراند و زبان ایشان را یاد گرفت، کتاب های ایشان را مطالعه کرد و بر علوم ایشان تسلط یافت. به تدریج، حقیقت دین اسلام و حقانیت آن را بر آن پیر روشن ضمیر، ظاهر ساخت و او را مسلمان کرد. دیگران هم به پیروی از پیر خود مسلمان شدند. وزیر آن دیار نیز به خدمت آن عالم باتدبیر رسید و اسلام اختیار کرد، ولی آن پیر و این وزیر، مدتی اسلام خود را از شاه پنهان می کردند. بالاخره خبر اسلام وزیر به پادشاه رسید و پادشاه در مقام استعلام حال او برآمد؛ تا آنکه روزی بی خبر وارد خانه وزیر شد و وی را در حال رکوع نماز دید، پس بر او متغیر گردید. چون وزیر، سبب حضور پادشاه را دانست و تغییر او را از دیدن خود به حال رکوع فهمید، لطف خدا شامل حالش شد و بی درنگ به تعلیم الهی گفت: من به سبب مشاهده ماری که در زاویه خانه ظاهر گشته بود، افتان و خیزان بودم و در پی دفع آن بودم.