کرامت انسان از دیدگاه خاتم پیامبران صلی الله علیه و آله صفحه 64

به تو سلام می رساند و می گوید: با بندگان من مدارا کن».(1)

در سیره نبوی، مدارا کردن با مردم، جلوه ویژه ای دارد، ولی همه پیامبران مأمور به مدارا با مردم بودند؛ زیرا تنها از این راه می توان مستند آنها را هدایت کنند. رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:

اِنّا مَعاشِرَ الْاَنبیاءِ اُمِرنا بِمُداراهِ النّاسِ کَما أُمِرنا بِاَداءِ الْفَرائِضِ.(2)

ما گروه پیامبران، همان گونه که به انجام واجبات مأمور شده ایم، به مدارا با مردم نیز مأمور شده ایم.

دو _ مدارا با دشمن (عفو و گذشت)

دو _ مدارا با دشمن (عفو و گذشت)

رحمت آن حضرت چنان فراگیر بود که حتی دشمنان را نیز شامل می شد. ابن اسحاق نقل می کند که در روز فتح مکه، سعد بن عباد ندا سر داد: «اَلْیَوْمُ یَومُ الْمَلْحَمهِ، اَلیومُ تَسْتَحلُّ الحُرْمَهَ؛ امروز روز کشتار و انتقام است. امروز روز شکسته شدن حرمت هاست.» فردی این مطلب را به گوش پیامبر رساند. پیامبر علی بن ابی طالب را مأمور کرد تا پرچم را از او بگیرد و فرمود: «اَلْیَوْمُ یَوْمُ المَرْحَمَهِ؛ امروز روز مهربانی و گذشت است».(3)

جلوه های گذشت در سیره مدارا جویانه پیامبر بسیار زیاد است. باز هم در جریان فتح مکه، پیامبر به مردم فرمود: «ای جماعت قریش! گمان می برید درباره شما چه فرمان بدهم؟» آنها در پاسخ گفتند: ما از تو جز خیر و نیکی انتظارنداریم. تو برادر بزرگوار و بخشنده وفرزند برادر بزرگوار ما هستی، اکنون قدرت دردست توست. پیامبر فرمود: «ومن درباره شما همان می گویم که برادرم، یوسف درباره برادرانش هنگام پیروزی گفت: «لا تَثْرِیبَ عَلَیْکُم الیَوْمَ؛ امروز روز

1- کافی، ج 2، ص 117.
2- بحارالانوار، ج 75 ص 53.
3- محمد بن عمر واقدی، المغازی، بیروت، دارالاعلمی، للمطبوعات، 1409 ه_ . ق، ج 2، ص 822 .