سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله از نگاهی دیگر صفحه 296

ترتیب هیچ اختلافی باقی نخواهد ماند چرا که هر کدام از روایت ها بیانگر یکی از شعارهاست. البته ممکن است علت اختلافی که در روایات است این باشد که شعار مسلمانان در جنگ بدر و یا سایر جنگ ها، منحصر به یک شعار نبود و رسول خدا صلی الله علیه و آله برای تقویت و بالا بردن هرچه بیشتر قوا و روحیه افرادش چندین شعار برایشان قرار داده باشد، البته در این جنگ ها، مشرکان نیز برای تقویت روحیه نیروهایشان اشعاری می سرودند.

در جنگ احد که جنگ سختی برای مسلمانان بود، برخی از زنان قریش که در رأسشان هند دختر عتبه قرار داشت، برای خون خواهی و انتقام جویی از خویشاوندان نزدیک خود که در جنگ بدر کشته شده بودند شرکت داشتند. آنان برای برانگیختن سپاه کفر ترانه و اشعاری می خواندند. هند چنین می خواند: «ای فرزندان عبدالدار، ای پشتیبانان! با تمام نیرو ضربه بزنید.» و یا می گفت: «ما دختران والایی هستیم که بر وساده ها راه می رویم، اگر به جنگ رو کنید شما را در آغوش خواهیم کشید و اگر پشت کنید از شما دوری می جوییم، دوری جستن کسی که عاشق نباشد.»(1) افزون بر این، مشرکان شعار عمومی دیگری نیز داشتند که می گفتند: «ای عزی و ای هبل! یاریمان کنید.» مسلمانان نیز هرگاه شعار عمومی و دسته جمعی دشمن را می شنیدند، بلافاصله در جواب آنان شعارهایی می دادند.

2. جواب دادن به شعار دشمن

2. جواب دادن به شعار دشمن

پس از پایان یافتن جنگ احد، ابوسفیان که از پیروزی شادمان بود هنگام بازگشت به بالای کوهی در آن ناحیه رفت و با صدای بلند گفت: «امروز در