سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله از نگاهی دیگر صفحه 330

را در کارها کمک می کند و بر سر دو راهی ها راه درست را به او نشان می دهد، و دیگر آنکه اطرافیان و آحاد مردم در خود احساس شخصیت می کنند و به زمامدار وفادار می مانند و نسبت به آینده خود و جامعه امیدوار می شوند.

خداوند در قرآن نیز پیامبر را از استبداد رأی نهی می کند و به مشورت با مردم فرا می خواند و می فرماید:

فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللّهِ لِنتَ لَهُم وَ لَوْ کُنْتَ فَظّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ فَأذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّل عَلَی اللّه اِنّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ. (آل عمران: 159)

رحمت خدا تو را با خلق مهربان و خوش خو گردانید، و اگر تندخو و سخت دل بودی مردم از گرد تو پراکنده می شدند، پس چون امت به نادانی درباره تو بد کنند از آنان درگذر و بر آنها طلب آمرزش کن و برای دلجویی آنان مشورت نما. لیکن آنچه تصمیم گرفتی باتوکل به خدا انجام ده که خدا آنان را که بر او اعتماد کنند دوست دارد و یاوری کند.

و یاهنگامی که صفات وویژگی های مؤمنان صالح را برمی شمارد چنین می فرماید:

وَ اَمْرُهُمُ شُوری بَیْنَهُمْ... . (شوری: 38)

آنان که کارشان را به مشورت با یکدیگر انجام دهند... .

2. پیامبر اسلام و مشورت با اصحاب

2. پیامبر اسلام و مشورت با اصحاب

رسول خدا صلی الله علیه و آله از استبداد رأی پرهیز می کرد و در صورتی که از طریق وحی دستور صریح و روشنی به آن حضرت نمی رسید، در کارها با اصحاب و یاران خود مشورت می کرد. با آنکه پیامبر و امام از خطا و اشتباه مصون هستند، در عین حال خدای تعالی آنها را به مشورت امر می کند و آن بزرگان نیز مانند