راه روشن: ترجمه المحجه البیضاء فی تهذیب الحیاء جلد 8 صفحه 375

قیامت آگاه می کند و می فرماید: اِقْتَرَبَتِ السّاعَهُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ (1)؛و نیز: إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیداً وَ نَراهُ قَرِیباً (2)؛و نیز: وَ ما یُدْرِیکَ لَعَلَّ السّاعَهَ تَکُونُ قَرِیباً (3).آنگاه بهترین حالات ما زمانی است که به خواندن این قرآن بپردازیم در حالی که در معانی آن تدبّر نمی کنیم و در کثرت اوصاف روز قیامت و نامهای آن نمی اندیشیم و خود را برای رهایی از شداید آن آماده نمی کنیم،از این غفلت به خدا پناه می بریم و اگر خداوند به رحمت گسترده اش غفلت ما را تدارک نفرماید بی شک از هلاک شدگان خواهیم بود.

چگونگی سؤال

(1)سپس ای بیچاره در سؤالهایی که پس از این هول و هراسها به طور زبانی و بی مترجم از تو خواهد شد بیندیش که از کم وبیش و اندک و بسیار از تو می پرسند و تو در حالی که گرفتار اندوه و عرق قیامت و شداید آن هستی ناگهان فرشتگانی با جسمهای عظیم و اندامهای ضخیم درشت خو و سختگیر از اطراف آسمان فرود می آیند و مأموریّت دارند که موی پیشانی مجرمان را بگیرند و به سوی موقف عرض اعمال بر خداوند جبّار بکشانند.

پیامبر خدا صلّی اللّه علیه و آله فرموده است:«خداوند را فرشته ای است که میانه دو پلک چشمانش مسافت پانصد سال راه است» (4).پس نسبت به خودت چه گمان داری اگر نظیر این فرشتگان را مشاهده کنی که به سویت فرستاده شوند تا تو را به مقام عرض برند،و تو آنها را می بینی که با همۀ عظمت جثّه از سختی آن روز شکسته حال و از آنچه از خشم پروردگار بر بندگانش ظاهر می شود بیمناک می باشند،و به هنگامی که این فرشتگان فرود می آیند،هیچ پیامبر و صدّیق و صالحی نیست جز این که برو در می افتد از بیم آن که مبادا به وسیلۀ آنها دستگیر شود.آری این حال مقرّبان درگاه خداست نسبت به گنهکاران چه گمان داری؟در این موقع است که دسته ای از شدّت ترس به فرشتگان می گویند:آیا پروردگارمان در میان شماست؟و این پرسش به سبب عظمت موکب و شدّت هیبت آنهاست از این رو فرشتگان از پرسش آنها بیمناک می شوند به سبب آن که آفریدگارشان را برتر از آن می دانند که در میان آنها باشد پس با آواز خود ندا می کنند که خداوندگارشان منزّه است از آنچه اهل زمین می پندارند

1- (1) قمر/2:قیامت نزدیک و ماه شکافته شد.
2- (2) معارج/6:آن ها آن روز را دور می بینند و ما آن را نزدیک می بینیم.
3- (3) احزاب/63:و چه می دانی شاید قیامت نزدیک باشد.
4- (4) عراقی گفته است:این حدیث را با الفاظ مذکور ندیده ام.