مبانی تربیتی - عرفانی صفحه 87

معارف الهی ، علم تهذیب نفس و سلوک الی الله ، علم آداب و عبودیت و بندگی مربوط به ساختار این نوشته اند (495) امام همواره به سعادت دنیوی و اخروی و به سعادت ابدی و کامل می اندیشد (496)

2- تقویت و پرورش قوای فکری

دومین هدف اساسی آموزش و پرورش یا تعلیم و تربیت اسلامی ، تقویت نفس و پرورش قوای فکر انسان است مراد از نفس همان حقیقتی است که در برابر بعد جسمی و قوای جسمانی قرار دارد ؛ زیرا وجود انسان مرکب است از جسم و عنصرها مادی و نفس غیر ملکوتی . (497) و هنگامی که نفس بساط خود را در عالم ملک (جهان خاکی ) و توجه به بدن ، جمع (برچیده ) می کند و به عالم و جهان تجرد شد اشداد می یابد و قویتر می شود(498) انسان یک موجود عجیب و غریبی است که تا آخر عمر نمی تواند خود را بشناسد(499) انسان به معنی واقعی کلمه را ، جز خدا

کسی نمی شناسد ملائکه از شناسایی او عاجز مانده بودند ، لذا اعتراض کرده بودند. (500)

انسان در آغاز ، حیوان بالفعل و انسان بالقوه است (501) که در پرتو تربیت ، تولد ( ثانویه ) می یابد و به فعلیت می رسد (502) همه گونه استعداد و قابلیتهای فردی و اجتماعی در پرتو تربیت صورت می پذیرد.

امام (س ) در جهت پرورش قوای فکری خاطرنشان می کرد که : تفکر کنید (تفکر ساعه خیر من عباده سبعین سنه ) (503)

امام - سلام الله علیه - در این راستا به نجات از ظلمها و رهایی از جهل و تاریکی ها می اندیشید و می فرمود. (504)

محقق داماد(میر داماد) از استاد خود نقل می کند که می گفت : (حکیم )کسی است که بدن وی برای روح او همچون لباسی باشد که هر گاه اراده کند آن را رها سازد. (505)

(سخن این حکیم گویای این واقعیت است که (نفس )نه تنها غیر از بدن است بلکه اصلا جسمانی نیست و هر چه بدن رو به ضعف رود ، قوای فکری او تقویت می گردد).

انسان بالنسبه به سایر مخلوقات موجودی استثنایی است (506)